Protez

Protez, eksik olan vücut uzuvlarını taklit edecek şekilde yapılmış aygıtların genel adıdır. Son zamanlarda nöroprostetikler de yaygındır.

Yaralanmalar, tümör cerrahileri, kangren, iltihap ve benzeri organ hasarları sonucu vücudun geri kalanının sağlığını korumak amacıyla hasar gören organ çıkartılır. Bu organın fonksiyonunu ve şeklini taklit eden protezler bu organdan geriye kalan vücut boşluğuna yardımcı materyaller kullanılarak takılır.^[1]

Protezler, yerine uygulandıkları bölgeye göre adlandırılırlar. Çene-yüz protezleri, diş protezleri, kol, el, bacak protezleri, kulak protezleri, saç protezleri, göz protezleri gibi.^[2]

Çoğu protez, organın fonksiyonunu ve görünümünü tam olarak taklit edemez ancak bir dereceye kadar yardımcı olabilir. Ancak yine de protez yapımı ile hastanın psikolojisi bir nebze düzelir.^[3]

Protezler kauçuk, vinil, akrilik, porselen, titanyum, altın ve benzeri çeşitli maddelerden yapılır.

Protezler, eksik vücut bölümünün normal fonksiyonlarını geri kazandırmayı amaçlar. Ampute rehabilitasyonu öncelikle fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanları, protez uzmanları, hemşireler, fizyoterapistler ve uğraşı terapistlerinden oluşan disiplinler arası bir ekibin parçası olarak bir fizik tedavi uzmanı tarafından koordine edilir.^[4] Protezler, elle veya bilgisayar destekli grafik-tasarım (CAD) ile oluşturulabilir. Bu, bilgisayar tarafından oluşturulan 2 boyutlu ve 3 boyutlu grafiklerin yanı sıra analiz ve optimizasyon araçlarıyla içerik oluşturucuların tasarımı tasarlamasına ve analiz etmesine yardımcı olur.^[5]

Protezleri vücuda tutturmak için şu yollar izlenebilir:

Organ hasarının olduğu kısımda protezin girip tutunabileceği bir mekanik tutucu alan varsa mekanik tutuculukla,
Mekanik tutuculuğun az olduğu durumda sap, klemp, kıskaç, kanca, kroşe gibi yardımcı elemanlarla,
Bazı doku adhezivleriyle.

Dünya çapında Bump Nonprofit Design Studio, Thora Fiedler, James Gillingham, Hanger, Inc., Mert Lawwill, LeTourneau Empowering Global Solutions, Liberating Technologies, Neuticles, Open Bionics, Össur, Ottobock, SynCardia Systems, TouchBionics gibi protez şirketleri bulunmaktadır.

Tarih

Protezler, MÖ 3000 dolaylarında eski Mısır ve İran'dan gelmektedir. İlk protezler ahşap ve metalden yapıldı.

20. yüzyılda İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley)'de James Foort ve C.W. Radcliff'in de dâhil olduğu bir ekip, diz üstü ampütasyonlar için bir jig uydurma sistemi geliştirerek dörtgen soketin geliştirilmesine yardımcı oldu. İlk mikroişlemci kontrollü protez dizler 1990'ların başında piyasaya çıktı. 2005 yılında DARPA Devrim Yaratan Protez programını başlattı.

Protez türleri

Kaynakça

^ https://www.webmd.com/a-to-z-guides/using-prosthetic-limbs
^ https://synergypo.com/blog/main-types-of-artificial-limbs-prosthesis/
^ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19165686/
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.

Ayrıca bakınız

[1] ttps://www.webmd.com/a-to-z-guides/using-prosthetic-limbs

[2] ttps://synergypo.com/blog/main-types-of-artificial-limbs-prosthesis/

[3] ttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19165686/

[4] "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]