Rosa Luxemburg
 | Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Haziran 2022) |
Rosa Luxemburg | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 5 Mart 1871 Zamość, Polonya Kongre Krallığı, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 15 Ocak 1919 (47 yaşında) Berlin, Weimar Cumhuriyeti |
| Mezun olduğu okul(lar) | Zürih Üniversitesi |
| Meslek | Filozof Ekonomist Devrimci |
| Siyasi parti | Proletariat Partisi (1882-1886) Polonya-Litvanya Krallığı Sosyal Demokrasisi (1893-1918) Almanya Sosyal Demokrat Partisi (1898-1915) Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi (1917-1918) Spartakusbund (1915-1918) Almanya Komünist Partisi (1919) |
| Evlilik | Gustav Lübeck |
| Partner(ler) | Leo Jogiches |
| Aile | Eliasz Luxemburg (baba) Line Löwenstein (anne) |
| İmza | |
 | |
Rosa Luxemburg (Almanca telaffuz: [ˈʁoːza ˈlʊksəmbʊʁk]; Lehçe: Róża Luksemburg veya Rozalia Luksenburg; 5 Mart 1871 – 15 Ocak 1919), Polonyalı Marksist, filozof, ekonomist, savaş karşıtı aktivist ve devrimci sosyalistti. 28 yaşında Alman vatandaşı oldu.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1871 yılının (bazı kaynaklara göre 1870) 5 Mart'ında Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Polonya'da doğdu. Daha genç yaşlarında sosyalizmle tanıştı ve dönemin solcu gruplarında yer aldı. Daha 18 yaşındayken içinde bulunduğu gruplar ve politik görüşü yüzünden İsviçre'ye kaçmak zorunda kaldı. 1889'da Zürih Üniversitesi'ne girdi. Burada felsefe, tarih, politika, ekonomi ve matematik öğrenimi gördü, hayatında büyük etki bırakacak isimlerle tanıştı.
1890 yılında Bismarck'ın sosyal demokrasiyi yasaklayan kanunun lağvedilmesi ardından, sosyalist parlamentoya girdi. Parlamentoya giriş, dönemin sosyal demokratlarının devrimci uçtan uzaklaşmasına ve parlamentoda daha etkin olabilmek için çalışmasına neden oldu. Bu, Rosa Luxemburg'un da dahil olduğu devrimci görüş çizgisindekileri rahatsız etmekteydi. Bu sırada Zürih'te öğrenim görmeye devam eden Rosa 1898 yılında doktorasını tamamladı. Özgür bir Polonya için çalışmalarına devam etse de, onun kafasındaki tabloda Almanya, Avusturya ve Rusya'da devrim gerçekleştiği takdirde Polonya özgür olabilirdi. Bu tablo milliyetçi bir çizgi çizen Polonyalı sosyalist grupların ve Polonya Sosyalist Partisi'nin ondan daha da uzaklaşmasına neden oldu. Daha sonra bu görüşleri Rus sosyalist çevrelerle de ilişkisinin bozulmasına yol açacaktı.
1898 yılında Gustav Lübeck ile evlenerek Berlin'e taşındı, Alman vatandaşlığı kazandı. SPD'nin (Almanya Sosyal Demokrat Partisi) aktif bir üyesi oldu. 1900 yılına gelindiğinde Luxemburg'un fikirleri tüm Avrupa'da sosyalist çevrelerde büyük yankı uyandırmakta, yazdığı makaleler ilgi görmekteydi. Özellikle Eduard Bernstein'in düşüncelerine getirdiği eleştiriler ile öne çıkıyordu. Alman militarizminin yükselen değer olması Luxemburg'u ziyadesiyle rahatsız ediyordu, bu konuda partiyle de ters düşmüştü. 1904 ile 1906 yılları arasında siyasi faaliyetleri ve görüşleri nedeniyle üç kez hapse girdi. Aldığı hapis cezaları onu yıldırmadı, faaliyetlerine devam etti. SPD'nin eğitim merkezlerinde Ekonomi ve Marksizm öğretmeye başladı.
Savaşın başlamasıyla esen milliyetçi rüzgâr SPD'nin de milliyetçi eğilime yönelmesine neden oldu ki bu Luxemburg'un fikirleri ile tamamen tezatlık oluşturuyordu, bu sebeple partiyle olan tüm ilişkisini kesti. 5 Ağustos 1914'te Karl Liebknecht ile beraber Internationale grubunu kurdu. 1 Ocak 1916'da grubun adı Spartaküs Birliği (Spartakistler - Almanca Spartakusbund) oldu. Luxemburg, Bolşevik önder Lenin'in I. Dünya Savaşı'na karşı çıkmasını destekleyerek tüm halkların emperyalist hükûmetlerine kaşı mücadele etmesi gerektiğini savundu. Almanya'da Grubun devlete karşıt tutumu yüzünden 28 Haziran 1916'da Luxemburg hapis cezasına çarptırıldı. Hapiste geçirdiği yıllarda birçok makale kaleme aldı. Özellikle Rus devrimi üzerine yazdıkları ve Bolşeviklere getirdiği eleştiriler çarpıcıdır.
1918 Kasım'ında Luxemburg hapisten çıktı. Faaliyetlerine devam etti ve Liebknecht ile birlikte Alman Komünist Parti'sini kurdu. 15 Ocak 1919'da Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht ve Wilhelm Pieck, Freikorps tarafından tutuklandılar, Pieck kaçmayı başarırken Luxemburg ile Liebknecht yedikleri darbelerle bilinçlerini kaybettiler. 15 Ocak 1919 gecesi Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht, tutuldukları Berlin'deki Eden otelinden çıkarıldılar.[1] Luxemburg, er Otto Runge tarafından tüfeğini dipçiği ile başına vuruldu, arabaya taşındı. Araç Landwehr kanalına doğru yola çıktı, ardından Teğmen Kurt Vogel ya da Teğmen Hermann Souchon tarafından başından vuruldu. Cesedi Berlin'in Landwehr Kanalına bir köprüden atılmıştı.[1][2] Liebknecht ise Tiergarten'de vuruldu. Başından yediği kurşun darbeleri ile ölen Liebknecht'in bedeni'de kanala atılmıştı ve bulunduğunda isimsiz olarak morga gönderilmişti.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gesammelte Werke ("Toplu Çalışmaları"), 5 cilt, Berlin 1970-1975.
- Gesammelte Briefe ("Toplu Mektupları"), 6 cilt, Berlin 1982-1997.
- Politische Schriften ("Politik Yazıları"), 3 cilt, Frankfurt am Main 1966.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bu kişinin Marxists Internet Archive'deki mevcut eserleri için: Rosa Luxemburg.
- Rosa Luxemburg Vakfı2 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
- Jörn Schütrumpf: Rosa Luxemburg ya da: Özgürlüğün bedeli[ölü/kırık bağlantı] (Türkçe)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Encyclopedia of Marxism: Glossary of People21 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Gür, Ayşan (Ocak 2019). "Rosa Luxemburg: Sosyalizmin en saf hali – #tarih". tarihdergi.com. #dergi. 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ Wroe, David (18 Aralık 2009). "Rosa Luxemburg Murder Case Reopened". The Daily Telegraph. 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- 1871 doğumlular
- Zamość doğumlular
- 1919'da ölenler
- 19. yüzyıl Alman yazarları
- 19. yüzyıl filozofları
- 20. yüzyıl Alman yazarları
- 20. yüzyıl kadınları
- Polonyalı komünistler
- Polonyalı devrimciler
- Polonyalı sosyalistler
- Polonyalı Marksistler
- Yahudi asıllı Polonyalılar
- Alman İmparatorluğu kişileri
- Alman devrimciler
- Alman feministler
- Alman komünistler
- Alman Marksistler
- Alman sosyalistler
- Yahudi asıllı Almanlar
- Polonya Yahudisi asıllı Almanlar
- Zürih Üniversitesinde öğrenim görenler
- Yahudi feministler
- Yahudi ateistler
- Yahudi filozoflar
- Yahudi sosyalistler
- Sol komünistler
- Açlık karşıtı aktivistleri
- I. Dünya Savaşı karşıtı aktivistler
- Marksist teorisyenler
- Marksist yazarlar
- 1918-1919 Alman Devrimi'nde kişiler
- Almanya Sosyal Demokrat Partisi mensubu siyasetçiler
- Almanya Komünist Partisi mensubu siyasetçiler
- Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi mensubu siyasetçiler
- Alman cinayet kurbanları
- Dayaktan ölenler
- Suikast sonucu ölen Almanlar
- Suikast sonucu ölen Yahudiler
- Suikast sonucu ölen siyasetçiler
- İdam edilmiş aktivistler
- 20. yüzyıl Alman filozofları
- Almanya'da ateşli silahtan ölenler
- Siyasi parti kurucuları