Türkiye'nin coğrafi bölgeleri
Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran-21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile okul kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafi isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir. İdari sınırları baz alan Türkiye'nin İBBS'si ile karıştırılmamalıdır.
Coğrafi bölgeleri oluşturan etkenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Coğrafi bölgeler ve coğrafi bölgelerin sınırları belirlenirken şu etkenler dikkate alınmıştır:[1]
|
|
Bölgeler ve bölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Birinci Coğrafya Kongresinde Türkiye 7 coğrafi bölgeye ve 21 bölüme ayrılmıştır.
- Akdeniz Bölgesi:
- Adana Bölümü
- Çukurova - Toros Dağları Bölümü
- Antakya - Kahramanmaraş Bölümü
- Antalya Bölümü
- Adana Bölümü
- Ege Bölgesi:
- Ege Bölümü,
- Edremit Bölümü
- Bakırçay Bölümü
- Gediz Bölümü
- İzmir Bölümü
- Küçük Menderes Bölümü
- Büyük Menderes Bölümü
- Menteşe, Muğla Bölümü
- İç Batı Anadolu Bölümü
- Ege Bölümü,
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi:
- Orta Fırat Bölümü
- Dicle Bölümü
- Gaziantep Bölümü
- Şanlıurfa Bölümü
- Diyarbakır Bölümü
- Mardin - Midyat Bölümü
- İç Anadolu Bölgesi:
- Konya Bölümü
- Yukarı Sakarya Bölümü
- Konya - Ereğli Çevresi
- Orta Kızılırmak Bölümü
- Yukarı Kızılırmak Bölümü
- Karadeniz Bölgesi:
Bölgelerin isimlendirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir (Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi). Diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır (İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi). Türkiye'nin yön isimlendirilmesinde Doğu Şark, Batı Garp, Güney Cenup, Kuzey Şimal olarak adlandırılır.
Bölgelerde nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farklarin oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yer altı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar. Nüfusun en yoğun olduğu bölge Marmara Bölgesi en seyrek olduğu bölge de Doğu Anadolu Bölgesidir. Marmara'nın kalabalık bir nüfusa sahip olmasında İstanbul önemli bir rol oynar.
| Bölge | Nüfus Toplamı (2015) |
|---|---|
| Marmara | 23.608.079 |
| İç Anadolu | 12.381.363 |
| Ege | 10.023.549 |
| Akdeniz | 9.906.771 |
| Güneydoğu Anadolu | 8.250.718 |
| Karadeniz | 6.998.998 |
| Doğu Anadolu | 5.927.630 |
Bölgelerin özelliklerinden bazıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin karakteristik özelliklerinden bazıları şöyle sıralanabilir:[3]
- Alanı en büyük bölge: Doğu Anadolu Bölgesi (Türkiye'nin %21'ini kaplar.)
- Alanı en küçük bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi (Türkiye'nin %7,5'ini kaplar.)[4]
- En yüksek bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
- En alçak bölge: Marmara Bölgesi
- En fazla engebeli bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
- En az engebeli bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
- En uzun kıyılara sahip bölge: Ege Bölgesi
- En fazla yağış alan bölge: Karadeniz Bölgesi
- En az yağış alan bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
- Yazın en sıcak bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
- Kışın en ılık bölge: Akdeniz Bölgesi
- En soğuk bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
- Orman varlığı en zengin bölge: Karadeniz Bölgesi
- Orman varlığı en fakir bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
- Güneşlenme süresi en kısa bölge: Karadeniz Bölgesi
- Güneşlenme süresi en uzun bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
- Heyelanın en çok görüldüğü bölge: Karadeniz Bölgesi
- Volkanizmanın en etkin olduğu bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
- Seracılığın en fazla geliştiği bölge: Akdeniz Bölgesi
- Nüfusu en kalabalık bölge: Marmara Bölgesi
- Nüfusu en az olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
- İklim çeşitliliği en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
- Enerji tüketimi en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
- Maden zenginlikleri en fazla olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
- En turistlik bölge: Marmara Bölgesi (2024 verilerine göre)
- En fazla şehri olan bölge: Karadeniz Bölgesi
- Yerel saat farkının en fazla olduğu bölge: Karadeniz Bölgesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mekansal Bir Sentez: Türkiye" (PDF). eğitek. 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2010.
- ^ http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do [ölü/kırık bağlantı]? metot=temelist 07/04/2015 Tarihinde erişilmiştir
- ^ "Bölgeler ve İller". www.tck.org.tr. Türk Coğrafya Kurumu. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- ^ "Türkiye'nin En Büyük ve En Küçük Bölgesi". 9 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2020.
 Türkiye konuları | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||
| Siyaset ve yönetim |
| |||||||||
| Coğrafya |
| |||||||||
| Ekonomi | ||||||||||
| Toplum |
| |||||||||
| Semboller | ||||||||||