Mahzuni Şerif
Âşık Mahzuni Şerif | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Şerif Cırık 17 Kasım 1939 Berçenek, Kahramanmaraş, Türkiye |
| Ölüm | 17 Mayıs 2002 (62 yaşında) Köln, Almanya |
| Ölüm sebebi | Kalp yetmezliği |
| Defin yeri | Çilehane, Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi, Nevşehir |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Meslek | Halk ozanı |
| Etkin yıllar | 1964 - 2002 |
| Din | İslam (Alevi-Bektaşi) |
| Evlilik | Emine Cırık Suna Cırık Fatma Mahzuni |
| Çocuk(lar) | 8 |
| Resmî site | mahzuniserif.com |
| Müzikal kariyeri | |
| Unvanı | Âşık Mahzunî |
| Tarzlar | Türk halk müziği |
| Çalgılar | Vokal · Bağlama |
| Etkin yıllar | 1964-2002 |
Âşık Mahzuni Şerif, kimlikteki adıyla Şerif Mahzuni ya da doğum adıyla Şerif Cırık, (17 Kasım 1939,[not 1] Berçenek, Afşin Kahramanmaraş - 17 Mayıs 2002, Köln, Almanya), Alevi Türk halk ozanı.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğumu ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Asıl adı Şerif Cırık olan Mahzuni Şerif, 17 Kasım 1939'da Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesinin Berçenek köyünde dünyaya geldi. Soyu Horasan'dan Tunceli'ye göçen Ağuiçen aşiretine dayanmaktadır.[1] Afşin Berçenek Köyü'nün adı dedelerinin geldiği Hozat Karabakır(Bargini) köyündeki Barginek Yaylasından gelmektedir.[2] Babasının adı Zeynel, annesinin adı Döndü'dür. "Şerif" adı, kendisi doğmadan önce ölen amcasının adına ithafen verilmiştir. Yazdığı bir dörtlükte doğum tarihi ve soyu hakkında şunları dile getirmiştir:[3]
"Tevellüdüm merak ise miladî otuz dokuz
Kasımın on yedisinde Zeynel babadan geldim.
Döndü anaya rahmolmuş, ehlibeyt meftunuyuz
Ben faninin acısına, seyrü sefadan geldim"
Alembey köyündeki Lütfi Mehmet Efendi Medresesinde Kur'an eğitimi alırken köylerine ilkokulun yapılmasıyla medrese eğitimini bırakarak ilkokula başladı.[4] 1955 yılında, sonradan Ankara'ya nakledilen Mersin Astsubay Okuluna kaydoldu ve 1959'da okulu bitirerek ordonat tekniker sınıfına ayrılarak Ankara Ordonat Tekniker Okulunda eğitim almaya başladı. Burada okurken yapılan bir arama sonucu çantasında Alevi-Bektaşi ozanlarının şathiyye ve şiirleri ile ilgili kitaplar çıkmasıyla okuldan atıldı ve bir daha geri dönemedi.[5] 1961'da Kuleli Askerî Lisesi'ne gitti fakat maddi zorluklardan ötürü eğitimini yarıda bıraktı.
Özel yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahzuni Şerif, ilk evliliğini dayısının kızı Emine ile imam nikâhı olarak gerçekleştirmiştir ve bu evlilikten Züleyha adından bir kızı olmuştur. Ozan, eşinden mektup yoluyla boşanmıştır. İkinci evliliğini İtalyan asıllı Sovina (Suna) ile yapmıştır ve bu evlilikten Ferhat, Şirin ve Emrah adlarında üç çocuğu olmuştur. Suna'nın evi terk etmesinden sonra ozan üçüncü evliliğini Gaziantep'te bir ilkokul öğretmeni olan Fatma Hanım ile yapmıştır ve bu evlilikten Derya, Bülent Ali, Gülde Şeyda ve Sezde Yetiş adlarında dört çocuğu olmuştur. Yiğit Mahzuni ise kızı Derya'nın oğludur.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk halk müziği sanatçıları tarafından söz ve besteleri sıklıkla kullanılmıştır. Araştırmacı Yazar Battal Pehlivan'ın Âşık Mahzuni Şerif'in yaşamı ve sanatı üzerine yaptığı incelemenin adı Dom Dom Kurşunu idi. Doğum yeri Berçenek'e ithafen yazdığı Oy Bizim Eller ve Acı Doktor bestelerinin yanı sıra Dom Dom Kurşunu, Yedin Beni, Yuh Yuh, Maraş'tan Bir Haber Geldi, Fadimem, Gül Yüzlüm, Ciğerparem, Mevlam Gül Diyerek, Merdo, Dostum Dostum, Han Sarhoş Hancı Sarhoş, Çeşmi Siyahım, Yalan Dünya, Ağlasam mı?, Abur Cubur Adam, Katil Amerika, Bu Mezarda Bir Garip Var ve Ekmek Kölesi gibi birçok bilinen eseriyle tanınan Âşık Mahzuni'nin türkülerini Gülden Karaböcek'ten Zeki Müren'e, Zara ve İbrahim Tatlıses'ten Ahmet Kaya'ya, Mahsun Kırmızıgül'den Murat Göğebakan'a ve Selda Bağcan dan Cem Karaca ya kadar birçok Türk halk müziği ve bazı pop müzik sanatçıları da okudu. Halk şiirine gönül veren ve konuşma dilini şiirleştiren Aşık Mahzuni'nin 453 plağı, 58 kasedi ve yayımlanmış 8 adet kitabı bulunuyor.[6] Ayrıca TRT tarafından çekilmiş 2 adet belgeseli bulunmaktadır. 1989-1991 yılları arasında Halk Ozanları Federasyonu tarafından dünyanın en büyük 3 ozanı arasında gösterildi. Sivas Dramı adlı türküsünü, 1993 yılında yaşanan Sivas katliamında yaşamını yitirenlere ithaf etmiştir.[7]
Hakkında açılan davalar
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yılının Kasım ayında kendisine, "Elhamdülillah Kızılbaş'ım ve laikim. Ben değil, yedi sülalem Kızılbaştır. Bir suç varsa o da dedemdedir." dediği için,[8] DGM tarafından aleyhinde dava açıldı. Duruşma 27 Aralık 2001 tarihinde DGM'de yapıldı.[8]
68'in devrimci önderleri Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam edildiği dönemde başbakanlık yapan, "Gerekirse demokrasilerin üstüne şal örtmeli" sözü nedeniyle Aziz Nesin'in kendisine "Şalcı Nihat" adını taktığı ve balyoz lakabıyla tanınan Nihat Erim'i hicvetmek için yazıldığı iddia edilen "Erim Erim Eriyesin" türküsünü plağa okuyarak yayımladığı gerekçesiyle hapse mahkûm edildi.[9]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yılının başlarında rahatsızlanarak, kalp ve solunum yetmezliği nedeniyle yoğun bakım altına alındı. Mayıs ayında taburcu edildi. Ancak evli, sekiz çocuk, dört torun sahibi olan Mahzuni Şerif 17 Mayıs 2002 tarihinde Köln, Almanya'da öldü. Öldüğünde, Devlet Güvenlik Mahkemesindeki davası henüz sonuçlanmamıştı. Mezarı Hacı Bektaş Veli Külliyesi'nin yakınındaki Çilehane adı verilen yerdedir. Mezar taşında ''Eğer bana gel gel olsa yüceden, çırpar kanadımı uçar giderim. İsteğim yok gündüz ile geceden, ben bir Mahzuni'yim naçar giderim.'' yazmaktadır.
Diskografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1984: Dom Dom Kurşunu
- 1985: Sarhoş
- 1986: Abur cubur Adam
- 1986: Gol Gol
- 1990: Kutsal Özlem / Zam Fakiri
- 1993: Giden Bahar
- 1995: Zevzek
- 1996: Mahzuni Şerif 96 / Çağrı
- 1997: Acı Günlerim / Ararlar Beni
- 1998: Prangalar / Ağıt
- 2001: Fırıldak Adam
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Resmi kayıtlara göre doğum yılı 1943'tür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Zaman 1997, s. 7.
- ^ "Ağuiçen Ocağı". Erişim tarihi: 6 Kasım 2025.
- ^ Zaman 1997, s. 510.
- ^ Irmak 2013, s. 15.
- ^ Irmak 2013, s. 16.
- ^ "Gurbet elde bir hal geldi başına". Milliyet. 17 Mayıs 2002. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2011.
- ^ Aşık Mahsuni Şerif'in Yaşamı 15 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MahzuniŞerif.net. (24 Mart 2009) (Türkçe)
- ^ a b "Hem Kızılbaş, hem Aleviyim!.. (Mahsuni Şerif)". DABF. 14 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.
- ^ kop, barış (17 Mayıs 2023). "Aşık Mahzuni Şerif'in aramızdan ayrılışının 21. yılı". PİRHA. 10 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2025.
- Genel
- İnce, Aynur (2005). Âşık Mahzunî Şerif ve şiirlerinde sosyal konular / Âşik Mahzunî Şerif `s poems social issues, Fatih Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.[1]
- Irmak, Yılmaz (2013). Folklorun Beş İşlevine Göre Âşık Mahzuni Şerif’in Şiirleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
- Zaman, Süleyman (1997). Mahzuni Şerif Yaşamı- Dünya Görüşü-Şiirler. Ankara: Yeniden Doğuş Matbaası.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Antoloji' de Mahsuni Şerif 11 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Resmî site
- Discogs'ta Mahzuni Şerif diskografisi
- Mahzuni Şerif'in hayatı6 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
- ^ Μιχαηλίδης, Κωνσταντίνος. URETROGRAFI TEZ (Tez). National Documentation Centre (EKT).
- 1939 doğumlular
- Afşin doğumlular
- Kahramanmaraş ili doğumlu müzisyenler
- Türk halk şairleri
- Türk halk müziği sanatçıları
- Türk Aleviler
- Alevi ozanları
- Kral TV Video Müzik Ödülü sahipleri
- Hülya Plak sanatçıları
- Ulus Müzik sanatçıları
- Alevi şarkıcılar
- Sazcılar
- Türk bağlamacılar
- Kalp yetmezliğinden ölenler
- Solunum yetmezliğinden ölenler
- Âşık edebiyatı
- 20. yüzyılda Türk erkek şarkıcılar
- 21. yüzyılda Türk erkek şarkıcılar
- 20. yüzyıl Türk şairleri
- 21. yüzyıl Türk şairleri
- 1960'ların şarkıcıları
- 1970'lerin şarkıcıları
- 1980'lerin şarkıcıları
- 1990'ların şarkıcıları
- 2000'lerin şarkıcıları
- Türk erkek şarkıcı-şarkı yazarları
- 2002'de ölenler
- Köln'de ölenler
- Nevşehir ilinde defnedilenler
- Ankara Büyükşehir Belediyesi başkan danışmanları
- Özdemir Müzik sanatçıları
- Deka Müzik sanatçıları