David Cronenberg

David Cronenberg
Doğum	David Paul Cronenberg 15 Mart 1943 Toronto, Ontario, Kanada
Diğer ad(lar)ı	Dave Deprave
Boy	1,75 m (5 ft 9 in)

David Paul Cronenberg (d. 15 Mart 1943), Kanadalı sinemacı.

Hayatı

David Cronenberg 1943 yılında Toronto, Ontario, Kanada'da gazeteci bir baba ve piyanist bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Küçük yaşlarda edebiyat ve müzik alanlarındaki yeteneğiyle dikkat çekti. Üniversite eğitimine başlamadan önce yazdığı pek çok karanlık hikâye çeşitli yerlerde yayınlandı. Toronto Üniversitesi Fen bilimleri bölümünde yüksek tahsiline başladı. Daha sonra bu bölümden ayrılıp aynı okulun edebiyat bölümüne geçti.

Bu yıllarda yaptığı Transfer (1966), From the Drain (1967), Stereo (1969) ve Crimes of the Future (1970) adlı kısa filmler ile sinemaya başladı. Televizyon dizileri için teklifler aldı.

İlk uzun metrajlı filmi olan They Came From Within (1975) kurbanlarının cinsel arzularını kontrol edemez hale getiren bir parazit türünün anlatıldığı, dönem için normal sayılamayacak bir filmdi. Bu sebeple Cronenberg film için ödenek sıkıntısı çekti. Masrafların yarısını ödemesi için bazı yapımcıları ikna etti. Benzer bir konuyu ele aldığı filmi Rabid (Kuduz - 1977) ve değişime uğramış çocukları temel alan, ancak değişimin esas sebebinin nefret olduğunun anlatıldığı The Brood (1979) filmleri ile adını duyurdu.

1983 yılında çektiği Videodrome ile televizyon izleyicilerinin aslında televizyon dalgaları aracılığıyla yayılan elektrik sinyalleriyle, kurgusal ve yapay bir dünyaya çekildiği tezini aktarırken, önemli toplumsal sorunlara ve histerilere de değindi. Bu başarılı bağımsız yapımları ile Hollywood yapımcılarının dikkatini çekti ve daha popüler görünen The Dead Zone (Kör Nokta - 1983, Stephen King'in romanından uyarlama) ve The Fly (Sinek - 1986, 1956 yapımı aynı adlı filmin yeniden çekimi) filmleri ile adını duyurmaya ve sıradan bir yönetmenden daha fazlası olduğunu göstermeye başladı.

Daha geniş bir kitleye hitap etme fırsatını bulduğu bu dönemde, kendi tarzının en başarılı filmlerinden biri olan Dead Ringers (Ölü İkizler - 1988) adlı yapıma imza attı. 1991 yılında ise filme çekilemez denilen, William Burroughs romanı Naked Lunch'ı (Muhteşem Yemek - 1991) kendi özgün tarzında perdeye aktardı. Bunu diğer filmlerine göre daha az ilgi çeken ve ünlü bir Broadway müzikalinden uyarlanan M. Butterfly takip etti. 1996 yılında Crash (Çarpışma) ve 1999 yılında eXistenZ (vAroluŞ) filmleri ile Videodrome ile değindiği konulara benzer hikâyeleri perdeye taşıdı. Crash ile trafik kazaları ile cinsel hazlarının doruğa çıktığına inanan bir grup insanı, eXistenZ ile de hayatımıza bir daha çıkmamak üzere giren bilgisayarlar ve sanal dünyalarda geçen bilgisayar oyunlarının geleceğini anlatan Cronenberg, her filminde olduğu gibi bu filmlerinde de üzerinde düşünülmesi gereken sahneler ile mesajlar taşıyan öyküleri ile tarzının doruğuna çıktı. 2002 yılında kendi imkânlarıyla, düşük bir bütçe ile çektiği Spider (Örümcek) filminde daha kişisel ve karanlık bir öyküyü, etkileyici bir biçimde izleyicisine sundu.

David Cronenberg, filmlerinde sürekli anlatmaya çalıştığı, her zaman savunduğu ve çok da ütopik olmayan fikirleri, karanlık ve ürkütücü mizansenleriyle ve kostüm, müzik gibi öğeleri ustaca kullanmasıyla çoğu bilimkurgu, korku yönetmeninden farklı bir yerdedir. Bedensel Korku diyebileceğimiz bir türün öncüsü olarak, makineler, yapay biyolojik etkenler, değişime uğratılmış parazitler gibi insan kaynaklı tehlikelerin, yine insanı zihinsel ve en önemlisi bedensel olarak bambaşka bir varlığa dönüştürmesini anlatırken, yarattığı her sahnenin arkasına bir anlam gizleyerek filmlerinin üzerinde düşünülmesini sağlamaktadır. Bu bağlamda her zaman sözünü ettiği ve savunduğu New Flesh (Yeni Beden) kavramını geniş kitlelere ulaştırmaktadır.

Bilimin insan tarafından doğal işleyişi saptırmak için bir araç olarak kullanımını ne kadar büyük sorunlara yol açabileceğini Cronenberg filmlerinde görebiliriz. Sonraki dönemlerinde ise bu kavramların beden, kan gibi organik yapılarla gösteriminden çok felsefi ve psikolojik anlatımlar ile sunulduğunu ve her iki yöntem ile de başarılı olduğu söylenebilir.

Kariyeri

1969–1979: Sinema çıkışı ve ilk çalışmaları

İki kısa skeç filmi ve iki kısa sanat filmi (siyah-beyaz Stereo ve renkli Crimes of the Future) yaptıktan sonra Cronenberg, Ivan Reitman ile ortak oldu. 1970'ler boyunca Kanada hükümeti filmlerine finanse etti. Bu dönemde, Shivers (1975) ve Rabid (1977) gibi imzası haline gelen “vücut korkusu” (body horror) türündeki filmlere odaklandı. Rabid, oyuncu Marilyn Chambers'a değişik bir türde oyunculuk imkânı sundu; aslında Cronenberg'in bu rol için ilk tercihi o zamanlar pek de tanınmayan Sissy Spacek'ti. Rabid, uluslararası yayıncılar için bir dönüm noktası oldu ve ardından gelen korku filmi The Brood (1979) daha güçlü destek gördü. Yine de, Rabid ile The Brood arasında Fast Company (1979) adlı projeyi çekerek çeşitlilik gösterdi. Bu film, araba yarışlarına ve motorcu çetelerine olan ilgisini yansıtıyordu.

1981–1988: Atılımı ve takdir kazanma

1981 yılında Cronenberg, bilim kurgu-korku filmi Scanners'ı yönetti. Filmde, “scanner” olarak adlandırılan karakterler olağandışı telepatik ve telekinetik güçlere sahiptir. Film, zamanla bir kült klasiğe dönüştü. Ardından James Woods'un başrolünde oynadığı bir diğer bilim kurgu-korku filmi olan Videodrome (1983) geldi. Film, Universal Pictures tarafından yayınlandı. The New York Times yazarı Janet Maslin, filmin “yenilikçi” olduğunu belirtmiş ve Woods'un performansını “keskin bir gerçeklik hissi” olarak övmüştür. Aynı yıl Stephen King'in aynı adlı romanından uyarlanan ve Christopher Walken'ın başrolünde oynadığı The Dead Zone (1983) filmini yönetti.

Cronenberg, The Fly (1986) adındaki filmi yönetti. Jeff Goldblum ve Geena Davis'in başrolünde yer aldığı film, George Langelaan'ın 1957 tarihli kısa hikâyesine ve 1958 yapımı aynı adlı filme dayanıyordu. 20th Century Fox tarafından dağıtılan film, 60 milyon dolarlık gişe hasılatıyla büyük bir başarı elde etti. Cronenberg genellikle büyük bütçeli, ana akım Hollywood yapımlarında çalışmasa da zaman zaman bu dünyaya yaklaşmıştır. Bir dönem Return of the Jedi (1983) için George Lucas tarafından yönetmen adayı olarak düşünülmüştü, ancak teklifi geri çevirmiştir. The Empire Strikes Back (1980) filminin görüntü yönetmeni Peter Suschitzky'ydi ve Cronenberg, bu filmin “gerçekten iyi görünen tek Star Wars filmi” olduğunu söylemiş, bu yüzden Dead Ringers (1988) filminde onunla çalışmak istemiştir.

Dead Ringers filminden bu yana, Cronenberg tüm filmlerinde Suschitzky ile çalışmıştır (bknz: Yönetmen ve görüntü yönetmeni işbirlikleri listesi). Ayrıca The Brood (1979) filminden bu yana besteci Howard Shore ile (istisna: The Dead Zone, 1983 — Michael Kamen tarafından bestelenmiştir) iş birliği yapmaktadır. Diğer düzenli ortaklar arasında oyuncu Robert A. Silverman, sanat yönetmeni (aynı zamanda kız kardeşi) Carol Spier, ses kurgucusu Bryan Day, film editörü Ronald Sanders, kostüm tasarımcısı ve kız kardeşi Denise Cronenberg ve 1979'dan 1988'e kadar görüntü yönetmeni Mark Irwin yer almaktadır. 2008 yılında ise Cronenberg, Howard Shore'un ilk operası olan The Fly'ı sahnelemiştir.

Filmografisi

• Transfer (1966)
• From the Drain (1967)
• Stereo (1969)
• Crimes of the Future (1970)
• The Victim (1974)
• Shivers (1975)
• Rabid (Kuduz) (1977)
• Fast Company (1979)
• The Brood (1979)
• Scanners (1981)
• The Dead Zone (Kör Nokta) (1983)
• Videodrome (1983)
• The Fly (Sinek) (1986)
• Dead Ringers (Ölü İkizler) (1988)
• Naked Lunch (Çıplak Şölen) (1991)
• M.Butterfly (film) (1993)
• Crash (Çarpışma) (1996)
• eXistenZ (VaroluŞ) (1999)
• Spider (Örümcek) (2002)
• A History Of Violence (2005)
• To Each His Own Cinema (2007)
• Eastern Promises (2007)
• William S. Burroughs: A Man Within (2010)
• A Dangerous Method (2011)
• Cosmopolis (2012)
• Maps to the Stars (2014)

Kaynakça

• Yeres, Artun (derleyen) (2004). "Göstermenin Sorumluluğu". İstanbul: Donkişot Yayınları. s. 111. ISBN 975-6511-25-7

Dış bağlantılar

• IMDb Sayfası 10 Haziran 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Resmi olmayan web sayfası