François Truffaut

François Truffaut
François Truffaut
Doğum	François Roland Truffaut; 6 Şubat 1932; Paris, Fransa
Ölüm	21 Kasım 1984 (52 yaşında); Neuilly-sur-Seine, Hauts-de-Seine, Fransa
Meslek	Fransız sinema yönetmeni, senarist ve oyuncu
Evlilik	Madeleine Morgenstern (1957-1965)
Çocuk(lar)	Laura (d. 1959) ; Eva (d. 1961) ; Joséphine (d. 1983)

François Roland Truffaut (6 Şubat 1932, Paris - 21 Ekim 1984, Neuilly-sur-Seine), Fransız yönetmen, senarist ve oyuncudur. Fransız Yeni Dalga akımının kurucularındandır.

Evlilik dışı bir ilişkinin çocuğu olarak 1932 yılında dünyaya geldi. Anneannesi, üvey babası ve annesi üçgeninde yetişti. Yahudi bir diş hekimi olan gerçek babasıyla asla tanışmadı. Kitaplara gömülü zor bir çocukluk ve ergenlik dönemi geçirmesi, onu derinden etkiledi. François Truffaut, 26 yaşında çektiği 400 Darbe adlı filmin de geniş ölçüde o günleri anlatan otobiyografik bir çalışma olduğunu söyler.

Sanat yaşamı

1950'li yılların ikinci yarısında Avrupa'daki Yeni Dalga akımının öncülerinden olan François Truffaut'nun sinema serüveni ünlü "Cahiers du cinéma" dergisinde film eleştirmeni ve sinema tarihçisi olarak başladı. Truffaut'nun 1954'te bu dergide yayınlanan ve bir filmin asıl yaratıcısının yönetmen olduğunu savunan "auteur teorisi", bir nesle ilham kaynağı oldu. O dönemlerde kısa filmler yapmaya başlayan Truffaut, ünlü yönetmen Roberto Rosselini'nin asistanlığını yaptıktan sonra 1959'da ilk filmi "400 Darbe"ye imza attı. Yarı otobiyografik film, Jean Pierre Leaud'nun oynadığı Antoine Doinel'in zor geçen ergenlik dönemini öykülüyordu. Yönetmene En İyi Senaryo Akademi Ödülü adaylığı ve Cannes'da en iyi yönetmen ödülü getiren filmden sonra Truffaut, zaman zaman Doinel'e geri dönecek ve hep Leaud'nun oynadığı karakterin yetişkinliğe geçişini sinemaseverlere sunmaya devam edecekti.

Antoine Doinel'ın öyküsü üç filmde daha sürdü. Çalınmış Buseler’de (Baisers Voles, 1968), sevgi ve sıcaklık arayan bir dedektifti. Antoine çocukluk aşkı Christine Darbon (Claude Jade) evlenecek. Aile Yuvası’nda (Domicile conjugal, 1970) Antoine ve Christine evliyiz. Ayrıca artık bir çiftin hikâyesi.. Kaçak Aşık (L'amour en fuite, 1970) filminde, Antoine ve Christine boşanma, ancak birkaç arkadaş kalır.. Antoine Doinel hayal ürünü bir kişiydi, ama bir bakıma da Truffaut idi. Onun alter egosuydu. Jean-Pierre Leaud, bu kişiliği başarıyla canlandırdı. François Truffaut ve Claude Jade meşgul edildi gibi, aynı zamanda onların kişilik filmi döngüsünde yansıtır.

"400 Darbe"nin ticari ve eleştirel anlamdaki başarısı Truffaut'nun uluslararası arenada tanınmasını sağladı. 1960 yılında çektiği sonraki filmi "Tirez sur le pianiste", B-sınıfı Amerikan filmlerden esinlenmiş, hınzır bir zeka ve teknik erdemlerle zenginleştirilmiş daha karmaşık bir duyarlılık yansıtıyordu. I. Dünya Savaşı sonrası yıllarda iki erkek, bir kadın üç arkadaşın öyküsünü anlattığı "Jules ve Jim" ise daha sonradan bazı eleştirmenlerce Truffaut'nun en iyi filmi olarak nitelendirilecekti.

Truffaut, Jean-Luc Godard ve Claude Lelouch ile beraber 68 protestolarına destek vermek için 18 Mayıs'ta Cannes Film Festivalinin sinema perdelerine asılıp açılışı durdurmuşlardır.

"400 Darbe" ve "Jules ve Jim"de, Jena Renoir'a saygı gösterisinde bulunan Truffaut'nun "Tirez sur le pianiste" ve birçok diğer filmi onun daha karanlık, daha ironik yüzünü sergileyecekti. "La Peau douce", "La Sirène du Mississippi", "Vivement dimanche" ve özellikle "Baisers volés", onun Amerikan gerilimlerine duyduğu ilgi ve sevgiyi yansıtırken, Ray Bradbury'nin ünlü "Fahrenheit 451"ini sinemaya uyarlayarak bilimkurgu türünü; "L'Enfant sauvage", "L'Histoire d'Adèle H.", "La Chambre verte" ve "Le Dernier Metro - Son Metro" ile de dönem filmlerini ele alacaktı. "Kadınları Seven Adam" ve "La Femme d'à côté"de ise Truffaut aşk acılarını öykülüyordu.

Bazı eleştirmenler Truffaut'nun son dönem filmlerinin, ilk dönemindeki kalitenin çok altında kaldığını söyleseler de Joseph McBride, "Eğer Truffaut'nun ilk eserlerindeki olağanüstü kamera hareketleri, nefes kesen kurgu ve keyif duygusu, daha sonraki filmlerinde daha az belirginse bunun sebebi anlatım ve tarzda daha bilinçli bir yaklaşım ve duygusal zenginliğin artmasıdır" diyordu. Truffaut, "La Nuit américaine" ile 1973'te en iyi yabancı film Oscar'ını kazandı, en iyi yönetmen ve senaryo dallarında Oscar'a aday gösterildi.

Truffaut, sadece kameranın arkasında kalmadı; zaman zaman oyunculuğa da soyundu. "L'Enfant sauvage", "La Nuit américaine" ve "L'Histoire d'Adèle H."de küçük roller üstlenen Truffaut, "La Chambre verte"de başrole soyunurken, Steven Spielberg'in "Close Encounters Of The Third Kind - Üçüncü Türle Yakınlaşmalar"ında da Steven Spielberg ile oyuncu olarak çalışmış oldu.

Yeni Dalga'nın en önemli isimlerinden, "auteur teorisi"nin babasıdır. Truffaut Temmuz 1983'te France Gall - Michael Berger çiftini ziyarete gittiğinde inme geçirdi. Kendisine Beyin tümörü teşhisi konuldu. 1984'te yakın arkadaşı Miloš Forman'ın Amadeus filminin prömiyerine davetli olduğu gün hastalığı ağırlaşıp hastaneye kaldırıldı. Ölmeden önce "Küçük Hırsız" filmi üzerinde çalışmaktaydı. Truffaut'nun vasiyet filmini daha sonra Claude Miller beyazperdeye aktardı.

Filmleri

400 Darbe - Les 400 coups (1959): Jean-Pierre Léaud
Piyanisti Vurun - (Tirez sur le pianiste) (1960): Charles Aznavour
Antoine et Colette (1962): Jean-Pierre Léaud
Unutulmayan Sevgili - (Jules ve Jim) (1962): Jeanne Moreau, Oskar Werner
Yumuşak Ten - (La Peau douce) (1964): Jean Desailly, Françoise Dorléac
Değişen Dünyanın İnsanları - (Fahrenheit 451) (1966): Oskar Werner, Julie Christie
Siyah Gelinlik - (La mariée était en noir) (1968): Jeanne Moreau, Charles Denner
Çalınmış Buseler - (Baisers volés) (1968): Jean-Pierre Léaud, Claude Jade
Evlenmekten Korkmuyorum - (La Sirène du Mississippi) (1969): Jean-Paul Belmondo, Catherine Deneuve
L'Enfant sauvage (1969): Jean-Pierre Cargol, François Truffaut
Domicile conjugal (1970): Jean-Pierre Léaud, Claude Jade
Les deux anglaises et le continent (1971): Jean-Pierre Léaud
Genç ve Güzel - Une belle fille comme moi (1972): Bernadette Lafont, Claude Brasseur, Charles Denner
Güneşte Gece - (La nuit Américaine) (1973): Jean-Pierre Léaud, Jacqueline Bisset
Adele H'nın Öyküsü - (L'Histoire d'Adèle H.) (1975): Isabelle Adjani, Bruce Robinson
L'Argent de poche (1976): enfants
L'Homme qui aimait les femmes (1977): Charles Denner, Brigitte Fossey
Yeşil Oda - (La Chambre verte) (1978): François Truffaut, Nathalie Baye
L'amour en fuite (1979): Jean-Pierre Léaud, Claude Jade
Son Metro - (Le dernier métro) (1980): Catherine Deneuve, Gérard Depardieu
Komşu Kadın - (La Femme d'à côté) (1981): Gérard Depardieu, Fanny Ardant
Neşeli Pazar - (Vivement dimanche!) (1983): Fanny Ardant, Jean-Louis Trintignant^[1]

Kaynakça

^ 100 Yılın 100 Yönetmeni. Atilla Dorsay. Remzi Kitabevi 1995 s.433 Filmlerin Türkçe adları için referans

Dış bağlantılar

IMDB sayfası
Sinema.com
biyografi.info - biyografisi 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] 100 Yılın 100 Yönetmeni. Atilla Dorsay. Remzi Kitabevi 1995 s.433 Filmlerin Türkçe adları için referans

[1]

g t d François Truffaut'nun yönettiği filmler
1950'ler	Les 400 coups (400 Darbe, 1959) ·
1960'lar	Tirez sur le pianiste (Piyanisti Vurun , 1960) · Antoine et Colette (1962) · Jules et Jim (Unutulmayan Sevgili, 1962) · La Peau douce (Yumuşak Ten, 1964) · Fahrenheit 451 (Değişen Dünyanın İnsanları, 1966) · La mariée était en noir (Siyah Gelinlik, 1968) · Çalınan Buseler (Çalınmış Buseler, 1968) · La Sirène du Mississippi (Evlenmekten Korkmuyorum, 1969) · L'Enfant sauvage (1969) ·
1970'ler	Domicile conjugal (1970) · Les deux anglaises et le continent (1971) · Une belle fille comme moi (Genç ve Güzel, 1972) · La nuit Américaine (Güneşte Gece, 1973) · L'Histoire d'Adèle H. (Adele H'nın Öyküsü, 1975) · L'Argent de poche (1976) · L'Homme qui aimait les femmes (1977) · La Chambre verte (Yeşil Oda, 1978) · L'amour en fuite (1979) ·
1980'ler	Le dernier métro (Son Metro, 1980) · La Femme d'à côté (Komşu Kadın, 1981) · Vivement dimanche! (Neşeli Pazar, 1983) ·

g t d En İyi Uluslararası Film Akademi Ödülü kazananlar
1947–1955 (Onur)	1947: Boyacı ve Kaldırım Çocukları – Vittorio De Sica 1948: Monsieur Vincent – Maurice Cloche 1949: Bisiklet Hırsızları – Vittorio De Sica 1950: Malapaga Duvarları – René Clément 1951: Raşomon – Akira Kurosava 1952: Yasak Oyunlar – René Clément 1954: Cehennemin Kapısı – Teinosuke Kinugasa 1955: Miyamoto Musashi – Hiroshi Inagaki
1956–1959	1956: Sonsuz Sokaklar – Federico Fellini 1957: Cabiria'nın Geceleri – Federico Fellini 1958: Amcam – Jacques Tati 1959: Siyah Orfe – Marcel Camus
1960'lar	1960: Genç Kız Pınarı – Ingmar Bergman 1961: Aynanın İçinden – Ingmar Bergman 1962: Les Dimanches de Ville-d'Avray – Serge Bourguignon 1963: 8½ – Federico Fellini 1964: Dün, Bugün, Yarın – Vittorio De Sica 1965: Ana Caddedeki Dükkân – Ján Kadár & Elmar Klos 1966: Bir Kadın ve Bir Erkek – Claude Lelouch 1967: Sıkı Kontrol Edilen Trenler – Jiří Menzel 1968: Savaş ve Barış – Sergey Bondarçuk 1969: Z – Costa-Gavras
1970'ler	1970: Şüphe Edilmeyecek Bir Vatandaşın Soruşturulması – Elio Petri 1971: Finzi Continilerin Bahçesi – Vittorio De Sica 1972: Burjuvazinin Gizli Çekiciliği – Luis Buñuel 1973: Amerikan Gecesi – François Truffaut 1974: Amarcord – Federico Fellini 1975: Dersu Uzala – Akira Kurosava 1976: Rengin Siyahı ve Beyazı – Jean-Jacques Annaud 1977: Onca Yoksulluk Varken – Moşe Mizrahi 1978: Mendillerinizi Hazırlayın – Bertrand Blier 1979: Teneke Trampet – Volker Schlöndorff
1980'ler	1980: Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor – Vladimir Menshov 1981: Mefisto – István Szabó 1982: Başa Dönmek – José Luis Garci 1983: Fanny ve Alexander – Ingmar Bergman 1984: Tehlikeli Filmler – Richard Dembo 1985: Resmi Tarih – Luis Puenzo 1986: Hücum – Fons Rademakers 1987: Babette'in Şöleni – Gabriel Axel 1988: Fatih Pelle – Bille August 1989: Cennet Sineması – Giuseppe Tornatore
1990'lar	1990: Umuda Yolculuk – Xavier Koller 1991: Mediterraneo – Gabriele Salvatores 1992: Indochine – Régis Wargnier 1993: Güzellik Çağı – Fernando Trueba 1994: Güneş Yanığı – Nikita Mikhalkov 1995: Antonia'nın Yazgısı – Marleen Gorris 1996: Kolya – Jan Svěrák 1997: Karakter – Mike van Diem 1998: Hayat Güzeldir – Roberto Benigni 1999: Annem Hakkında Her Şey – Pedro Almodóvar
2000'ler	2000: Kaplan ve Ejderha – Ang Lee 2001: Tarafsız Bölge – Danis Tanović 2002: Afrika'nın Hiçbir Yerinde – Caroline Link 2003: Barbarların İstilâsı – Denys Arcand 2004: İçimdeki Deniz – Alejandro Amenábar 2005: Tsotsi – Gavin Hood 2006: Başkalarının Hayatı – Florian Henckel von Donnersmarck 2007: Kalpazanlar – Stefan Ruzowitzky 2008: Son Veda – Yōjirō Takita 2009: Gözlerindeki Sır – Juan J. Campanella
2010'lar	2010: Daha İyi Bir Dünyada – Susanne Bier 2011: Bir Ayrılık – Asgar Ferhadi 2012: Aşk – Michael Haneke 2013: Muhteşem Güzellik – Paolo Sorrentino 2014: Ida – Paweł Pawlikowski 2015: Saul'un Oğlu – László Nemes 2016: Satıcı - Asgar Ferhadi 2017: Muhteşem Kadın – Sebastián Lelio 2018: Roma – Alfonso Cuarón 2019: Parazit - Bong Joon-ho 2020: Körkütük – Thomas Vinterberg 2021: Drive My Car (film) – Ryūsuke Hamaguchi 2022: Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok – Edward Berger 2023: The Zone of Interest – Jonathan Glazer 2024: Hâlâ Buradayım – Walter Salles

g t d Cannes Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü
1946-1959	René Clément (1946) René Clément (1949) Luis Buñuel (1951) Christian-Jaque (1952) Jules Dassin / Sergei Vasilyev (1955) Sergey Yutkeviç (1956) Robert Bresson (1957) Ingmar Bergman (1958) François Truffaut (1959)
1960-1979	Yuliya Solntseva (1961) Liviu Ciulei (1965) Sergey Yutkeviç (1966) Ferenc Kósa (1967) Glauber Rocha / Vojtěch Jasný (1969) John Boorman (1970) Miklós Jancsó (1972) Michel Brault / Costa-Gavras (1975) Ettore Scola (1976) Nagisa Ōshima (1978) Terrence Malick (1979)
1980-1999	Werner Herzog (1982) Robert Bresson / Andrey Tarkovski (1983) Bertrand Tavernier (1984) André Téchiné (1985) Martin Scorsese (1986) Wim Wenders (1987) Fernando Solanas (1988) Emir Kusturica (1989) Pavel Lungin (1990) Joel Coen (1991) Robert Altman (1992) Mike Leigh (1993) Nanni Moretti (1994) Mathieu Kassovitz (1995) Joel Coen (1996) Wong Kar-wai (1997) John Boorman (1998) Pedro Almodóvar (1999)
2000-günümüz	Edward Yang (2000) Joel Coen / David Lynch (2001) Im Kwon-taek / Paul Thomas Anderson (2002) Gus Van Sant (2003) Tony Gatlif (2004) Michael Haneke (2005) Alejandro González Iñárritu (2006) Julian Schnabel (2007) Nuri Bilge Ceylan (2008) Brillante Mendoza (2009) Mathieu Amalric (2010) Nicolas Winding Refn (2011) Carlos Reygadas (2012) Amat Escalante (2013) Bennett Miller (2014) Hou Hsiao-hsien (2015) Olivier Assayas / Cristian Mungiu (2016) Sofia Coppola (2017) Paweł Pawlikowski (2018) Jean-Pierre ve Luc Dardenne (2019) Leos Carax (2021) Park Chan-wook (2022) Tran Anh Hung (2023) Miguel Gomes (2024) Kleber Mendonça Filho (2025)

g t d En İyi Yönetmen National Board of Review Ödülü sahipleri
1945–1975	Jean Renoir (1945) William Wyler (1946) Elia Kazan (1947) Roberto Rossellini (1948) Vittorio De Sica (1949) John Huston (1950) Akira Kurosava (1951) David Lean (1952) George Stevens (1953) Renato Castellani (1954) William Wyler (1955) John Huston (1956) David Lean (1957) John Ford (1958) Fred Zinnemann (1959) Jack Cardiff (1960) Jack Clayton (1961) David Lean (1962) Tony Richardson (1963) Desmond Davis (1964) John Schlesinger (1965) Fred Zinnemann (1966) Richard Brooks (1967) Franco Zeffirelli (1968) Alfred Hitchcock (1969) François Truffaut (1970) Ken Russell (1971) Bob Fosse (1972) Ingmar Bergman (1973) Francis Ford Coppola (1974) Robert Altman (1975)
1976–2000	Stanley Kubrick (1975) Alan J. Pakula (1976) Luis Buñuel (1977) Ingmar Bergman (1978) John Schlesinger (1979) Robert Redford (1980) Warren Beatty (1981) Sidney Lumet (1982) James L. Brooks (1983) David Lean (1984) Akira Kurosava (1985) Woody Allen (1986) Steven Spielberg (1987) Alan Parker (1988) Kenneth Branagh (1989) Kevin Costner (1990) Jonathan Demme (1991) James Ivory (1992) Martin Scorsese (1993) Quentin Tarantino (1994) Ang Lee (1995) Joel Coen (1996) Curtis Hanson (1997) Shekhar Kapur (1998) Anthony Minghella (1999) Steven Soderbergh (2000)
2001–günümüz	Todd Field (2001) Phillip Noyce (2002) Edward Zwick (2003) Michael Mann (2004) Ang Lee (2005) Martin Scorsese (2006) Tim Burton (2007) David Fincher (2008) Clint Eastwood (2009) David Fincher (2010) Martin Scorsese (2011) Kathryn Bigelow (2012) Spike Jonze (2013) Clint Eastwood (2014) Ridley Scott (2015) Barry Jenkins (2016) Greta Gerwig (2017) Bradley Cooper (2018) Quentin Tarantino (2019) Spike Lee (2020) Paul Thomas Anderson (2021) Steven Spielberg (2022) Martin Scorsese (2023) Jon M. Chu (2024)

g t d En İyi Yönetmen New York Sinema Eleştirmenleri Birliği Ödülü sahipleri
1935–1950	John Ford (1935) Rouben Mamoulian (1936) Gregory La Cava (1937) Alfred Hitchcock (1938) John Ford (1939) John Ford (1940) John Ford (1941) John Farrow (1942) George Stevens (1943) Leo McCarey (1944) Billy Wilder (1945) William Wyler (1946) Elia Kazan (1947) John Huston (1948) Carol Reed (1949) Joseph L. Mankiewicz (1950)
1951–1975	Elia Kazan (1951) Fred Zinnemann (1952) Fred Zinnemann (1953) Elia Kazan (1954) David Lean (1955) John Huston (1956) David Lean (1957) Stanley Kramer (1958) Fred Zinnemann (1959) Jack Cardiff / Billy Wilder (1960) Robert Rossen (1961) Ödül verilmedi (1962) Tony Richardson (1963) Stanley Kubrick (1964) John Schlesinger (1965) Fred Zinnemann (1966) Mike Nichols (1967) Paul Newman (1968) Costa-Gavras (1969) Bob Rafelson (1970) Stanley Kubrick (1971) Ingmar Bergman (1972) François Truffaut (1973) Federico Fellini (1974) Robert Altman (1975)
1976–2000	Alan J. Pakula (1976) Woody Allen (1977) Terrence Malick (1978) Woody Allen (1979) Jonathan Demme (1980) Sidney Lumet (1981) Sydney Pollack (1982) Ingmar Bergman (1983) David Lean (1984) John Huston (1985) Woody Allen (1986) James L. Brooks (1987) Chris Menges (1988) Paul Mazursky (1989) Martin Scorsese (1990) Jonathan Demme (1991) Robert Altman (1992) Jane Campion (1993) Quentin Tarantino (1994) Ang Lee (1995) Lars von Trier (1996) Curtis Hanson (1997) Terrence Malick (1998) Mike Leigh (1999) Steven Soderbergh (2000)
2001–günümüz	Robert Altman (2001) Todd Haynes (2002) Sofia Coppola (2003) Clint Eastwood (2004) Ang Lee (2005) Martin Scorsese (2006) Joel Coen ve Ethan Coen (2007) Mike Leigh (2008) Kathryn Bigelow (2009) David Fincher (2010) Michel Hazanavicius (2011) Kathryn Bigelow (2012) Steve McQueen (2013) Richard Linklater (2014) Todd Haynes (2015) Barry Jenkins (2016) Sean Baker (2017) Alfonso Cuarón (2018) Joshua Safdie ve Benjamin Safdie (2019) Chloé Zhao (2020) Jane Campion (2021) S. S. Rajamouli (2022) Christopher Nolan (2023) RaMell Ross (2024)