Domuz eti - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Domuz eti tüketimi
    • 1.1 Kesim yerleri
    • 1.2 Domuz etinden yapılmış çeşitli yemek ve et ürünleri
  • 2 Dinlerin domuz etine bakış açısı
  • 3 Kaynakça
  • 4 Ayrıca bakınız

Domuz eti

  • Afrikaans
  • Aragonés
  • العربية
  • অসমীয়া
  • Asturianu
  • अवधी
  • Azərbaycanca
  • Башҡортса
  • Žemaitėška
  • Bikol Central
  • Беларуская
  • Беларуская (тарашкевіца)
  • Български
  • भोजपुरी
  • Banjar
  • বাংলা
  • Bosanski
  • Català
  • 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
  • Čeština
  • Dansk
  • Deutsch
  • Zazaki
  • Ελληνικά
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Gaeilge
  • Galego
  • עברית
  • हिन्दी
  • Hrvatski
  • Հայերեն
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • Jawa
  • Қазақша
  • 한국어
  • کٲشُر
  • Latina
  • Lietuvių
  • Latviešu
  • मैथिली
  • Malagasy
  • Македонски
  • മലയാളം
  • ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ
  • Bahasa Melayu
  • नेपाली
  • Nederlands
  • Norsk bokmål
  • Nouormand
  • ଓଡ଼ିଆ
  • ਪੰਜਾਬੀ
  • Deitsch
  • Polski
  • Português
  • Русский
  • ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Српски / srpski
  • Svenska
  • Sakizaya
  • ไทย
  • Tagalog
  • Українська
  • Tiếng Việt
  • Winaray
  • 吴语
  • 中文
  • 文言
  • 閩南語 / Bân-lâm-gí
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Domuz göbeği kesiti; kas ve yağ tabakalarını gösteren bir görünüm.
Domuz eti paketleme süreci; Öldürme, Etleri Parçalama, Yağı Çıkarma, Tuzlama 1873 Viyana Dünya Fuarı'nda Cincinnati Pork Packers' Association tarafından sergilenen çizim (Kromolitografya, Ehrgott & Krebs, 1873)

Domuz eti, dünyada en çok tüketilen et çeşitlerinden biridir. Geçmişi MÖ 5000'lere dayanan, insanoğlunun en eski besin kaynaklarındandır. Orta Doğu'da ya da Çin'de domuzların evcilleştirilmesi ile tüketilmeye başlanmıştır. Hızlı üremesi ve büyümesi nedeniyle kolay bakılan domuz, yakın çağlara kadar Avrupa ve Amerika kültürlerinde bir güz yiyeceği olarak değerlendirilmiştir. Yavruların olgunlaştığı bu dönemlerde, topluca mezbahalara giden domuzlar nedeniyle fiyatlar oldukça ucuz olmaktadır.

Günümüz yüksek refah ülkelerindeki tüketim ortamında bolca bulunan artık ve atıl yiyecek maddeleri, insanlarla aynı yiyecekleri tüketebilen domuzlar için yem olarak kullanılabilmektedir. Bu yüzden bu ülkelerde domuz eti sürekli olarak açık arayla en ucuz et çeşididir. Domuz eti ve diğer domuz ürünleri ticari seri üretimde ucuzluk ve ulaşılabilirlik bakımından tercih edilen hatta vazgeçilemez hammaddeler haline gelmiştir.[1]

Şeriata göre yönetilen ülkelerde, İsrail'de satılması, tüketilmesi dinî yasalarca (Kaşrut) yasaklanmış olup, İskoç dağlılarının (Highlands) eski kültüründe domuz eti yemek bir tabuyken, 19. yüzyılda bu tabu ortadan kalkmıştır.[kaynak belirtilmeli]

Domuz eti tüketimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kişi başı, domuz etinden alınan günlük enerjinin
Ülkelere göre dağılımı.[2]
Sıralama Ülkeler Besin değeri (cal) Besin değeri (kJ)
1 Avusturya 352.8 1477
2 İsviçre 349.6 1464
3 Finlandiya 343.2 1437
4 Çin 331.8 1389
5 Fransa 301.6 1263
6 İspanya 296.3 1241
7 Danimarka 293.5 1229
8 Polonya 267.7 1121
9 Yugoslavya 264.3 1107
10 Almanya 247.1 1035

Kesim yerleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Domuz çok çeşitli kesimleri ile bilinmektedir. Bunlar arasında jambon (but), bacon (domuz pastırması), tenderloin (domuz bonfile), chop (pirzola), ribs (kaburga), domuz derisi, şpik en bilinenleridir. Ayrıca çok sayıda kıyma türünden işlenmiş et ürünü; sosis, sucuk ve salam da elde edilmektedir.

Domuz etinden yapılmış çeşitli yemek ve et ürünleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Domuz kaburgası
    Domuz kaburgası
  • Domuz pastırması
    Domuz pastırması
  • Prosciutto (jambon)
    Prosciutto (jambon)
  • Sandviç jambonu
    Sandviç jambonu

Dinlerin domuz etine bakış açısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İslamiyet ve Yahudilik'te domuz eti yemek haramdır. Ayrıca Eski Ahit'te domuz eti yemek yasaklanmıştır.[kaynak belirtilmeli]

İnanç birliği Kitabi kaynakça Uygulayanlar
Yahudilik (Tevrat) Leviticus 11:2-4, 7-8 ve Deuteronomy 14:8 Sınırlı yasak: İsrail.
Hristiyanlık (İncil) Isaiah 65 ve 66 ve tevrattakiler Yasaklayan mezhepler: Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi, Hebrew Roots, Messianic Jews, Yedinci Gün Adventist Kilisesi, United Church of God, Gerekli gören mezhepler: Makedon Ortodoks Kilisesi. Kalanları: domuz etini diğer etlerden ayırmazlar
Müslümanlık (Kur'an) Al-Bakara Sure 2 – Ayet 173 ve Al-Maidah Sure 5 – Ayet 3) Ağır yasak: İran, Moritanya, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Libya, Pakistan, Şarja Emirliği ve Maldivler
Sınırlı yasak: Endonezya, Malezya, Brunei, Lübnan, Irak, Tunus, Mısır, Fas, Bahreyn, Ürdün, Arnavutluk, Azerbaycan, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri (Şarja Emirliği dışındakiler)

Birçok dinde domuz etiyle ilgili yasakların olması bu konuda dinlerin ötesinde daha eski sebepler, toplumsal tecrübeler olabileceğine işaret eder:

  • Domuzun yediğini insanlar da yiyebileceğinden dolayı komşusu aç iken domuz beslemenin açlık zamanlarında kabul edilmesinin sosyal dayanışmaya büyük zarar verdiği görülmüş ve bu konuda yasaklar o eski zamanlarda konulmuş olabilir.
  • Domuz besleme irdelenirken düşük değerli yiyecekleri yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemi olarak bakılabilir. Çifte toynaklı hayvan besleme ise insan besini bile olmayan ve bol bulunan bir malzemeyi, otu, yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemidir. Bu yüzden domuz besleme üretkenlik ve verimlilik bakımından çifte toynaklı hayvan besleme karşısında yarışı kaybetmiş olabilir. Açlığın o kadar sorun olmadığı ortamlarda bu üretkenlik ve verimlilik rekabetinin o kadar etkisi olmayacağından, günümüzde domuz yiyen ve yemeyen kültürler yan yana var olabilmektedirler. İnsan yemeği atıklarının bol olduğu günümüzde onları tüketip taze ete dönüştürebilen bir organizma (domuz) yetiştiricilerce rağbet bile görebilmekte ve eti bu yüzden domuz eti yasağı olmayan piyasalardaki kırmızı etlerin en ucuzu bile olabilmektedir.[3][4]
  • Domuz insan gibi hepçildir (sadece ot ya da sadece et yemez) bu yüzden bünye olarak insana benzer ve ortak hastalıkları vardır (örn. trişin, grip); domuz besleyip domuz eti yiyenler diğerlerine göre daha çok hasta olmuş, soyları ve inançları bu yüzden zamanla azınlıkta kalmış olabilir.[5]
  • Erkek domuzun cinsiyet sinyali -dişi domuzun duruşunu etkileyen- feromon kokularının erkek insanınkilere (Androstenon, Androstenol, Androstadienon) çok benzediği sezilmiş / fark edilmiş ve bu ataerkil bir toplumda domuz beslememe şeklinde bir tepkiye sebep olmuş olabilir.[6]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Domuz eti ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
  1. ^ Dunk, Marcus (3 Ekim 2009). "Bullets, bread and beer, tambourines and toothpaste... and the 180 other things you can to do with a PIG". Mail Online. 3 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 
  2. ^ "FAOstat veritabanı, 2002". 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2007. 
  3. ^ https://www.quora.com/Why-is-pork-cheaper-than-other-meats-like-chicken-and-beef Neden domuz eti tavuk ve inek etinden daha ucuz?
  4. ^ https://www.reddit.com/r/explainlikeimfive/comments/391yp9/eli5_why_is_pork_the_cheapest_meat_in_the_grocery/ Neden domuz eti markette etlerin en ucuzu?
  5. ^ https://www.livescience.com/2597-pigs-pack-human-pathogens.html 20 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Domuzlar çok insan hastalıkları barındırır
  6. ^ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK200980/ 11 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Neurobiology of Chemical Communication - Chapter 19 Human Pheromones

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Domuz eti tüketiminde dinî kısıtlamalar
  • Temiz olmayan hayvan
  • g
  • t
  • d
Domuzlar
Evcil
Irklar
Gösteriler
Yetiştiricilik
Yoğun tarım
Domuz ahırı
Domuzu ormanda besleme hakkı
Tuvalet
Domuz yağlayıcı
Domuz yetiştiriciliği
Gıda olarak
Domuz pastırması
Jambon
Eritilmiş içyağı
Domuz eti
Kesim
Dini kısıtlamalar
Diğer kullanımlar
Yarış
Savaş
Güreş
Yaban domuzları
  • Bayağı yaban domuzu
    • Avcılık
Diğer
  • Domuzlar listesi
  • Hayali domuzlar listesi
  • Pigasus (siyaset)
  • Uçan domuz
Commons sayfası Domuzlar
  • g
  • t
  • d
Et
Kümes hayvanları
  • Cassowary
  • Tavuk
  • Horoz
  • Ördek
  • Emu
  • Kaz
  • Deve kuşu
  • Güvercin
  • Bıldırcın
  • Rhea
  • Hindi
Çiftlik hayvanları
  • Alpaka
  • Sığır eti
  • Beefalo
  • Bizon
  • Buffalo
  • Deve
  • Kedi
  • Keçi
  • Köpek
  • Eşek
  • Fil
  • Salyangoz
  • Kurbağa
  • Kobay
  • At
  • Koyun eti
  • Kuzu eti
  • Lama
  • Domuz eti
  • Dana eti
  • Evcil yak
  • Zubroń
Av hayvanı
  • Alligator
  • Yarasa
  • Ayı
  • Bushmeat
  • Domuz
  • Timsah
  • Fil
  • Tilki
  • İguana
  • Kanguru
  • Maymun
  • Fare
  • Pangolin
  • Sıçan
  • Ada tavşan
  • Tavşan
  • Yılan
  • Kaplumbağa
  • Geyik eti
  • Köpek
    • Kurt
Balık eti
  • Hamsi
  • Basa
  • Bas
  • Sazan
  • Kedi balığı
  • Morina
  • Pomoxis
  • Yılan balığı
  • Dil balığı
  • Epinephelinae
  • Mezgit
  • Trança balığı
  • Ringa balığı
  • Kral balığı
  • Mackerel eti
  • Mahi Mahi
  • Istiophoridae
  • Süt balığı
  • Turuncu pürüzlü
  • Pasifik saury
  • Perca
  • Pike
  • Pollock
  • Somon
  • Sardalya
  • Köpek balığı
  • Dil balığı
  • Swai
  • Kılıç balığı
  • Tilapia
  • Alabalık
  • Thunnini
  • Walleye
kabuklu deniz ürünleri ve
diğer deniz ürünleri
  • Denizkulağı
  • Kalamar
  • Polyplacophora
  • Deniz tarağı
  • Yengeç
  • kerevit
  • Yunus
  • Istakoz
  • Midye
  • Ahtapot
  • İstiridye
  • Pectinidae
  • Fok
  • Karides/karides
  • Denizkestanesi
  • Balina
Böcek eti
  • Karıncalar
  • Kara asker sinek kurdu
  • Cicada
  • Crickets
    • Un
  • Çekirgeler (çekirge)
  • Öğün kurdu
  • Mezcal solucanı
  • İpekböceği
  • Mopan solucanı
  • Palmiye kurdu
Kesimler ve
hazırlık
  • Kesim
  • Yaşlandırılmış
  • Pastırma
  • Domuz pastırması
  • Barbekü
  • Bilton
  • Ağır ateşte pişirilmiş
  • Burger
  • Şarküteri
  • Doğra
  • Et konservesi
  • Sığır konservesi
  • Balık konservesi
  • Kürlenme
  • pirzola
  • Kurutulmuş
  • Dum
  • Et filetosu/yüce
  • Kızarmış
  • Kıyma
  • Jambon
  • Jerki
  • Kebap
  • Döner
  • Ciğer
  • Öğle yemeği eti
  • Marinasyonlu
  • Köfte
  • Kotlet
  • Et dilimi
  • Et suyu
  • Sakatat
  • Pâté
  • Turşu
  • Haşlanmış
  • Kavrulmuş
  • Tuzlu et
  • Salumi
  • Salam
  • Sosis
  • Füme
  • Kurutulmuş
  • Steak
  • Et ikamesi
  • Güveç
  • Tandır
  • Biftek
  • Tartar
Listeler
Et yemekleri
  • Sığır Eti
  • Tavuk
  • Balık
  • Keçi
  • Kuzu
  • Domuz eti
    • Jambon
  • Deniz ürünleri
  • Dana eti
  • Steak
  • Köfte
  • Füme yiyecekler
  • Sosis
Diğer
  • Et tüketimine göre ülkeler
  • Et üretimine göre ülkeler
  • Yiyecek ve içecek yasakları
  • Et muadilleri
Etik ve psikoloji
  • Et yeme etiği
  • Karnizm
  • Hayvan hakları
  • Et yeme psikolojisi
    • Et paradoksu
Alternatifler
  • Vejetaryenlik
  • Yarı vejetaryenlik
    • Pesketaryenlik
    • Pollotaryanizm
    • Lacto vejetaryenlik
  • Bitki esaslı diyet
  • Et muadilleri
  • Veganlık
Et bilimi
  • Sığır eti hormonu tartışması
  • Damlama kaybı
  • Yem dönüşüm oranı
  • Muhafaza
  • Et yumuşaklığı
  • Etin su tutma kapasitesi
Et endüstrisi
  • Et komisyoncusu
  • Şube binası
  • Ambalajlanmış sığır eti
  • Kasap
  • Et kesici
  • Çevresel etki
  • Fabrika çiftliği
  • Et toptancısı
  • Et paketleme endüstrisi
  • Hayvan kesimi
    • Mezbaha
İlgili konular
  • Et ve Süt Kurumu
  • Araknofaji
  • Yamyamlık
  • İşlenmiş et
  • Hazır et
    • Et pedi
  • Yapay et
  • Entomofaji
  • Mermer
    • Yapay
  • Gizemli et
  • Sakatat
  • Vejeteryan olmayan
  • Pink slime
  • Çiğ et
  • Kırmızı et
  • Asfalt leşi mutfağı
  • Isıtılmış lezzet
  • Beyaz et


Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • GND: 4053849-7
  • LCCN: sh85105003
  • NARA: 10642924
  • NDL: 00561112
  • NKC: ph137713
  • NLI: 987007565601905171
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Domuz_eti&oldid=36457744" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Domuz eti
  • Domuz eti yemekleri
  • Çin mutfağı
  • Vietnam mutfağı
  • Alman mutfağı
  • İtalyan mutfağı
  • Fransız mutfağı
  • Etler
Gizli kategoriler:
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NARA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 16.21, 29 Kasım 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Domuz eti
Konu ekle