Abdülhalik Renda
| Abdülhalik Renda | |
|---|---|
| |
| 4. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı | |
| Görev süresi 1 Mart 1935 - 5 Ağustos 1946 | |
| Yerine geldiği | Kâzım Özalp |
| Yerine gelen | Kâzım Karabekir |
| Türkiye Maliye Bakanı | |
| Görev süresi 25 Aralık 1930 - 3 Şubat 1934 | |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Şükrü Saraçoğlu |
| Yerine gelen | Fuat Ağralı |
| Görev süresi 3 Temmuz 1926 - 1 Kasım 1927 | |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Hasan Saka |
| Yerine gelen | Şükrü Saraçoğlu |
| Görev süresi 22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925 | |
| Başbakan | Ali Fethi Okyar |
| Yerine geldiği | Recep Peker |
| Yerine gelen | Hasan Saka |
| Görev süresi 2 Ocak 1924 - 21 Mayıs 1924 | |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Hasan Fehmi Ataç |
| Yerine gelen | Recep Peker |
| Türkiye Millî Savunma Bakanı | |
| Görev süresi 1 Kasım 1927 - 25 Aralık 1930 | |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Recep Peker |
| Yerine gelen | Zekai Apaydın |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 1 Kasım 1927 - 14 Haziran 1946 | |
| Seçim bölgesi | 1923 - Çankırı 1927 - Çankırı 1931 - Çankırı 1935 - Çankırı 1939 - Çankırı 1943 - Çankırı |
| Türkiye cumhurbaşkanı vekili | |
| Görev süresi 10 Kasım 1938 - 11 Kasım 1938 | |
| Yerine geldiği | Mustafa Kemal Atatürk |
| Yerine gelen | İsmet İnönü |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mustafa Abdülhalik 29 Kasım 1881 Yanya, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1 Ekim 1957 (75 yaşında) Erenköy, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Bitirdiği okul | Mülkiye Mektebi |
| Mesleği | Bürokrat |
| İmzası | 
|
Mustafa Abdülhalik Renda (29 Kasım 1881, Yanya - 1 Ekim 1957, İstanbul), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında bürokrasinin ve siyasetin çeşitli kademelerinde görev yapan Türk siyasetçidir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]29 Kasım 1881 tarihinde Yanya'da Yanya eşrafından Rendazade Aslan Efendi'nin oğlu olarak doğdu. Yanya İdadisi Rüştiyesi ve İstanbul İdadisinde orta öğrenimini tamamlayarak 25 Temmuz 1903 tarihinde Mülkiye Mektebi'nin yüksek bölümünden diploma aldı.
27 Temmuz 1903 tarihinde Ziraat Bankası Muhasebe Kalemi Mukayyit Refiki unvanı ile göreve başladı. 27 Ekim 1903 tarihinde Rodos İdadisi matematik, geometri, tarım, sağlık ve Fransızca öğretmenliğine atandı. 11 Ağustos 1904 tarihinde Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti (Ege Adaları) Maiyet Memurluğuna görevlendirildi.
11 Mart 1906 tarihinde Tepedelen, 14 Kasım 1908 tarihinde Pogon, 18 Ocak 1909 tarihinde Delvine Kaymakamlıklarında bulundu. İki kez Berat Mutasarrıflığına, 4 Şubat 1911'de Kavala Kaymakamı iken Çamlık Mutasarrıflığına, 18 Haziran 1911 tarihinde Ergir Mutasarrıflığına vekaleten görevlendirildi ve aynı tarihte açığa alındı. 8 Mayıs 1913 tarihinde Siirt Mutasarrıflığına, 20 Aralık 1914 tarihinde Bitlis Valiliğine, 14 Ekim 1915'te Halep Valiliğine atandı. Buradaki görevini yürütürken hayatta kalan Ermenileri Mezopotamya'ya tehcire zorladı.[1] 29 Nisan 1917 tarihinde Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına, 6 Mayıs 1918 tarihinde yeniden Halep Vilayeti Valiliğine atandı.
Halep'in işgali üzerine 12 Kasım 1918 tarihinde Bursa Valiliğine getirildi. Bu göreve gitmeden Damad Ferid Paşa Hükûmetince azledildi ve tutuklandı, altı ay sonra Malta'ya sürüldü. Malta dönüşünde 4 Ocak 1922 tarihinde İktisat Vekaleti Müsteşarlığına, 20 Ocak 1922 tarihinde Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına, 29 Nisan 1922 tarihinde Konya Valiliğine atandı. 19 Eylül 1922 tarihinde düşman işgalinden kurtarılan İzmir'in yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti adına ilk valisi oldu.
30 Temmuz 1923 tarihinde Çankırı'dan milletvekili seçildi. 2 Ocak 1924 tarihinde I. İsmet İnönü Hükûmetinde 2. kez Maliye Bakanlığına getirildi. II. İsmet İnönü Hükûmeti'nde de 21 Mayıs 1924 tarihine kadar aynı görevini sürdürdü. III. İsmet İnönü Hükûmeti'nde 3. kez Maliye Bakanlığını üstlendi. IV. İsmet İnönü Hükûmeti'nde Millî Savunma Bakanlığına getirildi, V. İsmet İnönü Hükûmeti'nde de aynı bakanlığını korudu. 25 Aralık 1930 tarihinde 4. kez Maliye Bakanlığı'na atandı.
TBMM 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönemlerde de Çankırı'dan milletvekili seçildi. 1 Mart 1935 ile 5 Ağustos 1946 tarihleri arasında TBMM Başkanlığı yaptı. En uzun süre görevde kalan TBMM başkanıdır.
10 Kasım 1938 tarihinde ölen Atatürk'ten boşalan Cumhurbaşkanlığı makamına bir gün süreyle vekâlet etti. 1 Ekim 1957 tarihinde İstanbul Erenköy'deki evinde saat 20'de öldü. İki gün sonra saat 11'de köşkünden alınan cenazesi, Haydarpaşa köprüsünün başında top arabasına konularak, askerî törenle Haydarpaşa Garı'na getirilmiş ve 12.35'te kalkan Ankara trenine teslim edilmiştir. Törene, vali ve belediye reis vekili Kemal Hadımlı, mesai arkadaşlarından Şükrü Kaya, Kâzım Özalp ve diğer dostlarıyla kalabalık bir halk topluluğu katılmıştır. Cenazesi Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verildi.[2]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Abdülhalik Renda'nın Cebeci Asri Mezarlığı'ndaki kabri -
Abdülhalik Renda sokağı, Erenköy, Kadıköy
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Akçam, Taner (2018). Killing Orders: Talat Pasha’s Telegrams and the Armenian Genocide (İngilizce). Palgrave Macmillan. s. 69.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kazım Özalp |
4. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı 1 Mart 1935 - 5 Ağustos 1946 |
Sonra gelen: Kâzım Karabekir |
| Önce gelen: Şükrü Saraçoğlu |
Türkiye Maliye Bakanı 25 Aralık 1930 - 3 Şubat 1934 |
Sonra gelen: Fuat Ağralı |
| Önce gelen: Recep Peker |
Türkiye Millî Savunma Bakanı 1 Kasım 1927 - 25 Aralık 1930 |
Sonra gelen: Zekai Apaydın |
| Önce gelen: Hasan Saka |
Türkiye Maliye Bakanı 13 Temmuz 1926 - 1 Kasım 1927 |
Sonra gelen: Şükrü Saraçoğlu |
| Önce gelen: Recep Peker |
Türkiye Maliye Bakanı 22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925 |
Sonra gelen: Hasan Saka |
| Önce gelen: Hasan Fehmi Ataç |
Türkiye Maliye Bakanı 2 Ocak 1924 - 21 Mayıs 1924 |
Sonra gelen: Recep Peker |
.svg) |  | ||
| TBMM Maliye Vekilleri (1920-1923) |  | |
|---|---|---|
| TC Maliye Bakanları (1923-1983) |
| |
| TC Maliye ve Gümrük Bakanları (1983-1993) | ||
| TC Maliye Bakanları (1993-2018) | ||
| TC Hazine ve Maliye Bakanları (2018-günümüz) | ||
- Osmanlı Aydın valileri
- 1881 doğumlular
- 1957'de ölenler
- Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanları
- TBMM 2. dönem Çankırı milletvekilleri
- TBMM 3. dönem Çankırı milletvekilleri
- TBMM 4. dönem Çankırı milletvekilleri
- TBMM 5. dönem Çankırı milletvekilleri
- TBMM 6. dönem Çankırı milletvekilleri
- TBMM 7. dönem Çankırı milletvekilleri
- TBMM 8. dönem Çankırı milletvekilleri
- Türkiye millî savunma bakanları
- Ermeni Kırımı ile suçlananlar
- Arnavut asıllı Türkler
- Osmanlı Arnavutları
- Yanya doğumlular
- Mekteb-i Mülkiye'de öğrenim görenler
- Osmanlı Halep valileri
- Bitlis ili valileri
- Konya ili valileri
- Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedilenler
- Cumhuriyet Halk Partisi mensubu siyasetçiler
- Vefa Lisesinde öğrenim görenler
- İzmir ili valileri
- Türkiye hazine ve maliye bakanları
- Türkiye cumhurbaşkanı vekilleri
- 1. Türkiye Hükûmeti
- 2. Türkiye Hükûmeti
- 3. Türkiye Hükûmeti
- 4. Türkiye Hükûmeti
- 5. Türkiye Hükûmeti
- 6. Türkiye Hükûmeti
- 7. Türkiye Hükûmeti
- 15. Türkiye Hükûmeti
- 16. Türkiye Hükûmeti