Ortografi

Ortografi, bir dilin yazı sistemini ve bu sistemin kurallarını ifade eden terimdir.^[1] Bu kurallar, dilin kelimelerinin nasıl yazılacağını belirler ve genellikle harflerin kullanımı, noktalama işaretleri, büyük/küçük harf kullanımı ve yazım kurallarını içerir.^[2] Ortografi, dilin yazılı biçiminin standartlaşmasını sağlar ve dilin doğru ve tutarlı bir şekilde yazılmasına yardımcı olur.^[3]

Ortografi, diyakritik işaretlerin doğru kullanılması ile de ilgilenir. Diyakritik işaretler, noktalama işaretlerinden farklı olarak harflerin ses değerlerini değiştirir.

İşaretli harflerin kullanılması

Karakter eşlem aracında yer alan ve adının başında combining (kombine/eklemlenebilir) yazan işaretler herhangi bir harften sonra eklendiğinde o işaret otomatik olarak harfin üzerine yerleşir. Tüm combining (kombine) işaretleri görmek için Unicode (Ünikod) bir karakter kümesi seçmek gereklidir. Örneğin Lucida Sans Unicode gibi... Burada dikkat edilmesi gereken husus, herhangi işaretin normal biçimi ile combining (kombine) biçiminin görüntüde birbiri ile aynı olduğudur. Normal biçim kullanıldığında harfin üzerine eklenmez, yanında durur. Bu nedenle adının başında combining (kombine) yazan işaret seçilmelidir. Örneğin: Combining Acute Accent, Combininig Tilde gibi...

Uygulamaya örnek

Herhangi bir harfe, mesela "M" (veya küçük "m") harfinin üzerine dalga (tilde) işareti (̃ ) eklenmek istendiğinde bu harfin işaretli biçimi karakterler arasında bulunamıyorsa şu işlemler uygulanır:

M harfi yazıldıktan sonra combining tilde (̃ ) işareti bulunup, harften hemen sonra peş peşe yazılır. Böylece ortaya M̃ harfi (veya m̃ harfi) çıkar.
Bu işlem combining (kombine-eklemlenebilir) biçimi olan tüm işaretler için uygulanabilir.
Harften önce yazılırsa işe yaramaz.
Harften sonra boşluk bırakılırsa işe yaramaz.
Adının başında combining (kombine) yazmayan işaretler harfin üzerine eklenmez yanında durur.

Bazı combining (kombine/eklemlenebilir) işaretler

Bu işaretler aşağıdan kopyalanarak herhangi bir harften sonra yazıldığında harfin üzerine eklenir. Aşağıdaki işaretler kesinlikle bu simgelerin normal biçimleri değildir. Combininig (eklemlenebilir) hâlidir.

(̀ ): Combininig grave (kombine aksan)
(́ ): Combininig akute (kombine vurgu)
(̃ ): Combininig tilde (kombine dalga)
(̂ ): Combininig circumflex (kombine şapka)
(̄ ): Combininig macron (kombine uzatma)
(̈ ): Combininig diaeresis (kombine çift nokta)
(̌ ): Combininig caron (kombine yumuşatma)
(̊ ): Combininig ring (kombine halka)
(̛ ): Combininig horn (kombine duyarga)
(̇ ): Combininig superdot (kombine üst nokta)
(̍ ): Combininig superline (kombine üst çentik)
(̩ ): Combininig subline (kombine alt çentik)
(̦ ): Combininig subcomma (kombine alt virgül)
(̧ ): Combininig cedilla (kombine çengel)
(̨ ): Combininig ogonek (kombine kanca)
(̱ ): Combininig submacron (kombine alt çizgi)
(̰): Combininig subtilde (kombine alt dalga)
(̭): Combininig subflex (kombine alt şapka)

Ayrıca bakınız

Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça

^ Fromkin, Victoria, Robert Rodman ve Nina Hyams. "An Introduction to Language." 10. Baskı, Wadsworth Publishing, 2013. ISBN 978-1428263925.
^ Daniels, Peter T. ve William Bright (editörler). "The World's Writing Systems." Oxford University Press, 1996. ISBN 978-0195079937.
^ Coulmas, Florian. "Writing Systems: An Introduction to Their Linguistic Analysis." Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0521787372.

[1] Fromkin, Victoria, Robert Rodman ve Nina Hyams. "An Introduction to Language." 10. Baskı, Wadsworth Publishing, 2013. ISBN 978-1428263925.

[2] Daniels, Peter T. ve William Bright (editörler). "The World's Writing Systems." Oxford University Press, 1996. ISBN 978-0195079937.

[3] Coulmas, Florian. "Writing Systems: An Introduction to Their Linguistic Analysis." Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0521787372.

[1]

[2]

[3]