Paşabeleni
 | |
  Paşabeleni Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Konum | Bozyazı, Mersin |
|---|---|
| Bölge | Kilikya |
| Koordinatlar | 36°05′58″K 32°58′41″D / 36.09944°K 32.97806°D |
| Tür | Yerleşim yeri |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | MÖ. 7.yüzyıl |
| Kültür(ler) | Helenistik |
| Sit ayrıntıları | |
| Mülkiyet | Kültür ve Turizm Bakanlığı |
| Kamusal erişim | Evet |
Paşabeleni ya da Nagidos (Grekçe: Νάγιδος; Latince: Nagidus) Mersin ili Bozyazı ilçesinde bir sit alanıdır. Antik Kilikya'nın bir kentiydi. Antik çağda batıda Anemurium ile doğuda Arsinoe arasında yer alıyordu.
Yerleşim
[değiştir | kaynağı değiştir]Paşabeleni, Bozyazı ilçe merkezinin doğusunda olup 36°05′58″K 32°58′41″D / 36.09944°K 32.97806°D koordinatlarında yer alır. Sini Çayı antik kenti Bozyazı merkezden ayırır. Mersin'i Antalya'ya bağlayan D.400 kara yolu sit alanının 500 metre kadar kuzeyinden geçer. Bozyazı'nın karşısında yer alan ve üzerinde bir Osmanlı kalesinin kalıntıları bulunan küçük ada Nagiduda adını taşır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Paşabelen'deki kalıntılar antik Nagidos kentine aittir. Pomponius Mela'ya göre Nagidos, bir Sisam kolonisiydi.[1][2][3] Bizanslı Stephanos ise şehrin kurucusu Nagidos'un (Νάγιδος) adını taşıdığını ekler.[4] Ancak bu Nagidos büyük olasılıkla efsanevi bir kurucuydu ve gerçek kurucunun adı değildi.[1] MÖ 5. yüzyılın sonlarından itibaren şehir, hem Grekçe hem de Aramice yazıtlar taşıyan staterlar (sikkeler) bastı. Bunlardan birinde Pers satrapı II. Pharnabazus’un adı yer almaktadır. Nagidos darphanesi, sikkelerin arka yüzünde bir üzüm salkımı sembolü kullandı.[5] Nagidos sikkelerinde en sık görülen tanrıça Afrodit’tir, bu da onun tapınağının şehirdeki en önemli ibadet yeri olduğunu göstermektedir.[6]
Helenistik dönem ve Arsinoe'nin kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ 333 yılında şehir, Kilikya'nın geri kalanıyla birlikte Büyük İskender tarafından fethedildi.[7] Onun ölümünden sonra Kilikya kısa bir süre Seleukos İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti. Şehir, bir diğer antik Kilikya şehri Mallus ile birlikte MÖ 281 ile 270 yılları arasında bir yerde Menderes üzerindeki Antiocheia'nın kuruluşuna katıldı. Yaklaşık MÖ 270 yılında, Suriye Savaşları sırasında Kilikya, Ptolemaios Krallığı tarafından fethedildi.[8]
Bu dönemde, MÖ 279 ile 260–253 yılları arasında, Kilikya’nın Ptolemaios strategosu veya askeri valisi Aetos tarafından Nagidos’tan alınan topraklarda Arsinoe şehri kuruldu.[9] Aetos’un ardından oğlu Thraseas stratej olarak göreve geldi. O dönemde Nagidoslular, Arsinoe’ye yerleşenleri hâlâ bu toprakların yeni sahipleri olarak tanımayı reddediyordu.[10][11] Sorunu çözmek için Thraseas, Nagidos’tan bu toprakları Arsinoe’ye devretmesini talep etti. Buna karşılık Arsinoe, Nagidos’un bir apoikoiası (kolonisi) haline geldi. Bu şekilde Arsinoe, Nagidos’tan bağımsız olacaktı ancak Nagidos, resmi olarak Arsinoe’nin sembolik “ana şehri” olarak kabul edildi. Her iki şehir isopoliteia (eşit vatandaşlık) anlaşması yaparak, her iki yerin vatandaşları tek bir vatandaşlık hakkından yararlanmış oldu.[9][12]
Designating the citizens of Arsinoe as apokoi of Nagidos meant that Nagidos was treated as the mother city of Arsinoe. Christian Habicht interprets this as a diplomatic move of Thraseas to appease Nagidos for its loss of territory. John K. Davies gives a slightly different chronology, estimating the foundation of Arsinoe to have taken place probably in the 260s BC. He writes that Cilicia was then temporarily lost to the Seleucids but retaken by Ptolemaics in the 240s. According to him the dispute over the land occurred after the reestablishment of Ptolemaic control and the Arsinoeis appealed to Thraseas some time after 238 BC.
Arsinoe vatandaşlarının Nagidos'un apokoisi (kolonisi) olarak atanması, Nagidos'un Arsinoe'nin ana şehri olarak kabul edilmesi anlamına geliyordu. Alman Antik Yunan tarihçisi Christian Habicht, bunu Thraseas'ın Nagidos'u toprak kaybı nedeniyle yatıştırmak için yaptığı diplomatik bir hamle olarak yorumlamaktadır.[13] İngiliz klasik tarihçisi John K. Davies ise biraz farklı bir kronoloji sunarak, Arsinoe'nin kuruluşunun muhtemelen MÖ 260'larda gerçekleştiğini tahmin etmektedir. Ona göre Kilikya bu dönemde geçici olarak Seleukoslar tarafından ele geçirilmiş, ancak MÖ 240'larda tekrar Ptolemaioslar tarafından geri alınmıştır. Davies'e göre toprak anlaşmazlığı, Ptolemaios kontrolünün yeniden kurulmasından sonra meydana gelmiş ve Arsinoe halkı MÖ 238'den bir süre sonra Thraseas'a başvurmuştur.[14]
Nagidos, Kilikya'nın geri kalanıyla birlikte MÖ 197 yılında Seleukos egemenliğine girdi.[9] Yapılan kazılar, şehrin MÖ 2. yüzyılın ortalarına doğru terk edildiğini göstermektedir. Bu durum muhtemelen Kilikyalı korsanların faaliyetlerinin bir sonucu olabilir.[15]
Araştırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Paşabelendeki kalıntılar bir sur içindedir. Kalıntıların kuzey kısmı tarımsal amaçlı olarak kullanılmıştır. Kent Mersin Üniversitesinden Profesör Serra Durugönül tarafından araştırılmış ve önemli bir yazıt bulunmuştur. Bu yazıt Nagidos ile Nagidos toprakları üzerinde kurulmuş ola Arsinoe kenti arasındaki sınırların tespiti amacıyla yazılmış bir mektup niteliğindedir. Yazıt hâlen Mersin Arkeoloji Müzesinde teşhir edilmektedir. Yazıtın Türkçesi de interaktif olarak ziyaretçilerin bilgisine sunulmuştur.[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, NABLUS, see FLAVIA NEAPOLIS , NAGIDOS (Bozyazi) Turkey". www.perseus.tufts.edu. 3 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.
- ^ "Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities (1898), Samos". www.perseus.tufts.edu. 21 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.
- ^ "Pomponius Mela, de Chorographia I". www.thelatinlibrary.com. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.
- ^ "Stephanus of Byzantium, Ethnica, N466.24". 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.
- ^ Moysey, Robert A (1986). "The silver stater issues of Pharnabazos and Datames from the mint of Tarsus in Cilicia". The American Numismatic Society Museum Notes. 31. Ann Arbor, MI: American Numismatic Society. s. 13.
- ^ Habicht 2006, s. 255.
- ^ Stoneman, Richard (2004). Alexander the Great. Abingdon, England: Routledge. s. 42. ISBN 9780415319324.
- ^ Thonemann, Peter (2011). The Maeander Valley. Cambridge, England: Cambridge University Press. s. 25. ISBN 9781139499354.
- ^ a b c Cohen, Getzel M. (1995). The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor. Hellenistic Culture and Society. 17. Berkeley and Los Angeles, CA: University of California Press. s. 363. ISBN 9780520914087.
- ^ Habicht 2006, ss. 244–245.
- ^ Pfeiffer 2015, ss. 91–92.
- ^ Pfeiffer 2015, ss. 91–99.
- ^ Habicht 2006, s. 245.
- ^ Davies, John K. (2002). "Greek history: a discipline in transformation". Wiseman, T. P. (Ed.). Classics in Progress. Essays on Ancient Greece and Rome. Oxford, England: Oxford University Press. s. 243. ISBN 9780197263235.
- ^ Durukan, Murat (2009). "The Connection of Eastern and Central Cilicia with Piracy". Adalya. 12: 77-102. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Ocak 2025.
- ^ Mersin Valiliği:Mersin Ören Yerleri kaleleri Müzeleri, ISBN 978-605-4196-07-4, sf 276-277
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Paşabeleni ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|