Mihrişah Sultan
Mihrişah Valide Sultan مهر شاہ والدہ سلطان | |
|---|---|
 Mihrişah Valide Sultan Türbesi, Eyüpsultan | |
| Doğum | Kafkasya |
| Ölüm | 16 Ekim 1805[1] İstanbul |
| Defin yeri | Eyüpsultan'daki Mihrişah Valide Sultan Türbesi, İstanbul |
| Din | Sünni İslam |
| Evlilik | III. Mustafa |
| Çocuk(lar) | Osmanlı Padişahı III. Selim, Hibetullah Sultan, Fâtıma Sultan[1] |
Mihrişah Valide Sultan (ö. 16 Ekim 1805[1][2]), Osmanlı İmparatorluğu'nun Valide Sultanı, Osmanlı Padişahı III. Selim'in annesi ve III. Mustafa'ın eşi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcü[3][4][5][6][7] asıllıydı fakat doğduğu zamanki ismi bilinmemektedir. Aslen Gürcü Ortodoks bir papazın kızı olan Mihrişah Sultan,[8][9] sarayda Gürcü Güzeli olarak anılmaktaydı.[10][11] 1789 yılında oğlu III. Selim'in tahta çıkması üzerine valide sultan oldu. 1795 yılında İstanbul'un Eyüpsultan semtindeki Mihrişah Valide Sultan Okulu ve Külliyesi'ni, 1796 yılında Bahçeköy'deki Arabacı Mandırası Deresi üzerindeki Valide Bendi'ni, 1801 yılında Levet Kışlası ve Hasköy Lâğımcılar Kışlası camileri ile Kasımpaşa Mevlevihanesi de Mihrişah Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır.[1] 1805 yılında Yeniköy'deki Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi'ni yaptırmıştır. Haremin hazinedar ustalarından çaşnigir Zeyneb için Eminönü Balıkpazarı'nda yaptırdığı kitâbesinde Hazinedar usta çaşnigir Zeyneb yazmasına rağmen halk arasında Mihrişah Vâlide Sultan Çeşmesi olarak bilinen çeşme de bugün yerinde yoktur.[1] Halıcıoğlu Kışlası ile Haliç Köprüsü arasındaki iki minareli Mihrişah Valide Sultan (Kumbarhane) Camii'ni yaptıran da odur.[12] Eyüpsultan semtinde 1795 yılında inşa ettirdiği imaret ise 225 yıldan beri faaliyetlerini sürdürmektedir.[13]
Divan edebiyatındaki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şair Münib, Mihrişah Sultan hakkında aşağıdaki dizeleri yazmıştır:
Mihr-î-Şah Kadın o Hûrşid-ü Kamer kevkebe kim
Pertev-i şânı kadar gamkede-i âlem-i şen
Mehdi-i ulyâmi edüb refêti temdit-i sürûr
Kimsenin tıfl-ı derd ile olmaz şiven
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Oğlunun saltanatı sırasında 1805 yılında öldü ve Eyüpsultan'da 1792 yılında yaptırılan Mihrişah Valide Sultan Türbesi'ne defnedildi. Türbe içinde Mihrişah Sultan'dan başka III. Mustafa ile Adilşah Sultan'ın kızlarından Beynan Sultan, Perestu Sultan (II. Abdülhamid'i büyütmüştür), Hatice Sultan da yatmaktadır.[14] Mihrişah Valide Sultan ve oğlu Padişah III. Selim'in her ikisi de Mevlevî (Muhammed Celaleddin-i Rumi) Tarîkatı mensubuydular.
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]2012 yılında yayınlanan Esir Sultan adlı Türk televizyon dizisinde Mihrişah Sultan'ı İpek Tenolcay canlandırdı.[15]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Mihrişah Valide Sultan külliyenin bir parçası olan Türbesi ve Cülus Yolu, Eyüpsultan -
Mihrişah Valide Sultan Türbesi, Eyüpsultan -
Mihrişah Valide Sultan Haziresi'nin giriş kapısı, Eyüpsultan -
Mihrişah Valide Sultan İmareti'nin giriş kapısı, Eyüpsultan -
Mihrişah Valide Sultan Sebili, Eyüpsultan -
Mihrişah Valide Sultan Sebili'nin kitabesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 332. ISBN 978-9-753-29623-6. 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2016.
- ^ E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Martijn Theodoor Houtsma, 1987
- ^ Gábor Ágoston,Bruce Alan Masters, Encyclopedia of the Ottoman Empire 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Infobase Publishing, 2009, ISBN 1438110251, 9781438110257, p. 514.
- ^ Albert Habib Hourani, Philip Shukry Khoury, Mary Christina Wilson, The Modern Middle East: A Reader 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., University of California Press, 1993, ISBN 0520082400, 9780520082403, p. 42.
- ^ M. Th Houtsma, E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam 1913-1936 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BRILL, 1987, ISBN 9004082654, 9789004082656, p. 1117.
- ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Enver Ziya Karal, Osmanlı tarihi: cilt. Karal, E.Z. Nizam-ı Cedit ve Tanzimat devirleri, 1789-1856 (1957) 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1961, pp. 13, 16.
- ^ Necati Elgin, Üçüncü Sultan Selim (İlhâmî), Yıldız Basımevi, 1959, p. 9. 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ H. Mirgül Eren Griffe, Galip Ali Paşa Rızvanbegovic-Stocevic 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Babil, 2005, p. 55.
- ^ Y. İzzettin Barış, Osmanlı padişahlarının yaşamlarından kesitler, hastalıkları ve ölüm sebepleri 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bilimsel Tıp Yayınevi, 2002, ISBN 9756986174, 9789756986172, pp. 184, 191.
- ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Publications de la Société d'histoire turque: XIII sér 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1961, pp. 13, 16.
- ^ Osman Horata, Esrâr Dede: hayatı, şiir dünyası ve dı̂vânı 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., T.C. Kültür Bakanlığı, 1998, p. 60.
- ^ İbrahim Pazan, Padişah Anneleri, Babıali Kültür Yayıncılığı, Ocak 2013, p.118,119
- ^ Eyüp'ün Tarihi ve Turistik Değerleri. 20 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. eyup.gov.tr. Erişim Tarihi. 20.10.2016
- ^ Mihrişah Valide Sultan Türbesi. 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. eyup.istanbul/tr. Erişim Tarihi:16.10.2016
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015.
| Önce gelen: Şehsuvar Sultan |
Valide Sultan 1789-1805 |
Sonra gelen: Ayşe Sineperver Sultan |
