Malhun Hatun
Mâlhun Hâtun | |
|---|---|
 | |
| Ölüm | Kasım 1326 Söğüt, Bilecik |
| Milliyet | Türk |
| Din | İslam |
| Evlilik | Osman Gazi |
| Çocuk(lar) | Orhan Gazi[1] |
| Ebeveyn(ler) | Ömer Bey[2] |
Malhun Hâtun, Mal Hâtun, Mala Hatun ya da Kameriye Hâtun[3] (ö. Kasım 1326), ikinci Osmanlı padişahı Orhan Gazi'nin annesi ve Osman Gazi'nin evlendiği ikinci eşidir.[4]
Kimliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Bey'in eşi ve ikinci padişah Orhan Gazi'in annesidir. Şeyh Edebali'nin kızı Râbi'a Bâlâ Hâtun ile karıştırılan Malhun Hâtun'un babası Anadolu Selçuklu Veziri Ömer Abdülaziz Bey'dir.[2][5] Vakfıyesinde adı Malhun binti Ömer Bey olarak gösterilmiştir.[2] İlk Osmanlı tarihçilerinden Neşrî, Malhun Hatun hakkında hiçbir kaynakta rastlanamayan bir hikâye anlattığı kısımda onun kimin kızı olduğunu belirtmez. Ancak Neşrî, Kitab-ı Cihannüma adlı eserinde, ilerleyen bahislerde Âşıkpaşazâde'nin Şeyh Edebâli ve Malhun Hatun'la ilgili bilgilerini aynen tekrarlar. Neşrî ilk rivayetinde, henüz genç yaşta olan Osman Bey'in Malhun Hatun'u Eskihisar'a (Eskişehir) giderken konakladığı İtburnu köyünde (bugün Söğüt ile Söğütönü arasındaki yol üzerinde Uludere köyü) gördüğünü ve ona âşık olduğunu, ardından babası Ertuğrul'a durumu bildirerek kızı istemesini talep ettiğini, ancak Malhun Hatun'un aradaki eşit olmayan konum dolayısıyla bu teklifi kabul etmediğini, gerçek sebebin ise daha sonra anlaşıldığını, çünkü Malhun Hatun'a Osman Bey'in maksadının kendisiyle gönül eğlendirmek olduğunun söylendiğini nakletmektedir. Ayrıca Osman Bey'in misafir kaldığı Eskihisar beyine bir eğlence meclisi sırasında durumu açtığını, beyin de kızda gönlü olduğunu anlayınca Malhun Hatun'u kaçırıp yakınlarından birinin yanında gizlediğini ekler.[6] Neşrî'nin hikâyesinde adı geçen İtburnu köyüne ait tahrir kayıtlarında İtburnu köyü ortakçı statüsünde bir köy olarak gösterilir. Bu da sonradan köye başka bir iskan yaşanmadıysa köy halkının mahallî kimliklerinin Osmanlı öncesine dayandığı anlamına gelir. Bazı araştırmacılar Neşrî'nin anlattığı hikâyede adı geçen Osman Bey'in hanımının, Malhun Hatun ile karıştırılan ve daha alt statüde bulunan başka bir kadın olma ihtimaline vurgu yapar.[7] Bütün bu karışık rivayetler dışında Malhun Hatun'la ilgili bilgi yoktur.[8] Osmanlı padişahlarının doğma büyüme yabancı kadınları sarayda Müslümanlaştırarak kendilerine eş yapma geleneği o dönemde olmadığı için Malhun Hatun'un Türk olduğu kesindir.
Râbi'a Bâlâ Hâtun
[değiştir | kaynağı değiştir]Bostanzade Yahya Efendi Mâl Hâtun'u Tarih-i Saf adlı eserinde Malhun Hatun'u, Şeyh Edebali'nin kızı Râbi'a Bâlâ Hâtun olarak göstermiştir.[9] Malhun Hatun'un Osman Bey ile evliliği Tevârîh-i Âl-i Osman'da şöyle anlatılır: "Şeyhe haber virdi. Şeyh eydür: "Oğul Osman! Padişâhlık sana ve nesline mübârek olsun ve benüm kızım Malhûn senün helâlin oldı," der.[10]
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- İbn-i Kemâl (KemâlPaşazade Ahmed Şemsüddîn), "Tevârîh-i Âl-i Osman", I. Defter, Millet Ktp. Ali Emîrî, Tarih ("Kemalpaşazade Tarihi" şeklinde de anılır)
Popüler kültürde yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1988'de TRT 1 de yayımlanan Kuruluş "Osmancık" dizisinde Sema Çebi tarafından canlandırılmıştır.[11]
- 20 Kasım 2019 tarihinde Atv'de yayınlanmaya başlayan Kuruluş Osman dizisinde Yıldız Çağrı Atiksoy tarafından canlandırılmıştır.[12]. Kuruluş dizisinin yeni sezonunda karakteri canlandıracak isim olarak Bennu Yıldırımlar kadroya katıldı.[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "MAL HATUN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022.
- ^ a b c Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 34. ISBN 978-9-753-29623-6. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016..
- ^ Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 29. ISBN 978-9-753-29623-6. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ "Osman Bey Malhunla Ne Zaman Evlendi? Osman Bey Malhun Hatun İle Nasıl Tanıştı?". Mardin Life. 26 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2025.
- ^ "Osmanlı padişahlarının eşleri". Ottoman Web Page. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016.
- ^ Neşrî, Cihannümâ (haz. Necdet Öztürk), İstanbul 2008, s. 38, 40-41, 69.
- ^ P. Peirce, Harem-i Hümayun: Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar(trc. Ayşe Berktay), İstanbul 1993, s. 41-42.
- ^ "MAL HATUN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022.
- ^ Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 28. ISBN 978-9-753-29623-6. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016.
- ^ "Tevarihneme-i Al-i Osman". Büyük Türk Klâsikleri. s. 408/10-409/10. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2014.
- ^ "11 Ocak 1988 Tarihli TV'de 7 Gün Dergisi Sayfa 16". Gastearsivi.com. 11 Ocak 1988. Erişim tarihi: 13 Eylül 2025.
- ^ "Malhun Hatun kimdir? Kuruluş Osman'ın Malhun Hatun'u Yıldız Çağrı Atiksoy..." 7 Eylül 2025.
- ^ "Kuruluş Osman dizisinin "Malhun Hatun'u" belli oldu". 7 Eylül 2025.