Hüma Hatun
Hüma Hatun | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Hatun binti Abdullah |
| Ölüm | 1449 Bursa, Osmanlı Devleti |
| Defin yeri | Bursa, Muradiye Camii 40°11′27.64188″K 29°2′47.4319″D / 40.1910116333°K 29.046508861°D |
| Tanınma nedeni | II. Mehmed'in annesi olması hasebiyle tanınır. |
| Din | İslam |
| Evlilik | II. Murad |
| Çocuk(lar) | II. Mehmed |
Hüma Hatun (ö. 1449, Bursa), Osmanlı padişahı II. Murat'ın eşi ve Fatih Sultan Mehmed'in annesi.
Hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır. Mezarı Bursa'dadır ve Hüma Hatun veya Hatuniye Kümbedi olarak bilinmektedir.[1] Bu türbenin 1449 tarihli (hicri 853) kitabesinde isim belirtilmez ama yapının II. Mehmed (Fatih) tarafından annesi için yaptırıldığı yazılıdır. Bursa'daki bir mahkeme kaydında ise Fatih'in annesinin ismi Hüma Hatun olarak geçmektedir.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı Türk kaynakları Türk olduğunu iddia etse de,[3] tarihçiler arasında Hristiyan bir köle kızı olduğu konusunda ittifak vardır.[4][5][6][7] Türk tarihçi Halil İnalcık'a göreyse Fatih'in annesi cariye ve Hristiyandı.[8] Babasının ismi bilinmemektedir. Yalnızca bir vakfiyede Hatun binti Abdullah, "Abdullah kızı" olarak geçer. Bu ibare, onun mühtedi (İslâmiyet’i sonradan kabul eden) olduğuna delildir.[9] Zira, o dönemde mühtediler asıl babalarına değil, "bin Abdullah" veya "binti Abdullah" şeklinde, jenerik isim olarak Abdullah’a (Allah’ın kulu) isnad edilirdi.
Bazı kaynaklarda Fatih Sultan Mehmet’in annesinin Fransız olduğu, bazı batılı kaynaklarda ise bunun Fransız asıllı bir Yahudi olan Ester Stella olduğu kayıtlıdır.[1]
Tarihçi Babinger ve yazar Lord Kinross'a göre Fatih'in annesi gayrimüslim bir köledir. Yine Babinger'e göre ölümünden sonra Türk-Acem efsanelerindeki cennetkuşu hümadan esinlenilerek Hüma Hatun olarak adlandırılmıştır.[10][11]
Bursa'da bulunan türbesindeki kitabede Ağustos 1449 yazmakta olup, bu ölüm tarihi mi yoksa türbenin yapılış tarihi mi olduğu bilinmediğinden bu tarihte ya da daha önceki bir tarihte öldüğü düşünülmektedir.[12]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 24 Ocak 2020'de yayınlanan Rise of Empires: Ottoman adlı belgesel dizisinde Hüma Hatun'u Leyla Feray canlandırılmıştır.
- 2024 yapımı Mehmed: Fetihler Sultanı adlı Türk dizisinde Hüma Hatun'u Açelya Akkoyun canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Mustafa Armağan. "Fatih'in annesi Hıristiyan mıydı?". Zaman. 19 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011.
- ^ Armağan, Mustafa (2006). Ufukların Sultanı / Fatih Sultan Mehmed. İstanbul: Timaş Yayınları. ss. s.24-29.
- ^ Ortaylı, İlber. Türklerin Tarihi 2. Timaş Yayınları. ISBN 9786050822212.
Osmanlı resmi tarihlerinin verdiği isimler arasında İsfandiyaroğullarından Hüma ismi ağırlık kazanıyor. Diğer iddiaların aksine Fatih'i Batı'yla akraba yapma niyetine dayandığı anlaşılıyor. Bu çaba boşunadır... Fatih'in babası II. Murad'ın eşi ise Sırp kralının kızıydı, Çocuğu olmamıştı ve padişahın ölümünden sonra geri döndü. Dolayısıyla onun da Fatih'in annesi olmadığı açıktır.
- ^ Doukas (1 Ocak 1975). Decline and Fall of Byzantium to the Ottoman Turks. Wayne State University Press. s. 304. ISBN 978-0-8143-1540-8.
- ^ Hollmann, Joshua (2017). The religious concordance : Nicholas of Cusa and Christian-Muslim dialogue. Leiden. s. 116. ISBN 978-90-04-32677-4. OCLC 965535039.
Mehmed’s maternal ancestry is shrouded in mystery. Franz Babinger notes that his mother was a ‘slave’, which ensures that she was not of Turkish origin, and that she probably was of Greek descent (Franz Babinger, Mehmed the Conqueror and his Time, edited by William C. Hickman and translated by Ralph Manheim, Bollingen Series xcvi (Princeton: Princeton University Press, 1978), 12).
- ^ Freely, John (28 Şubat 2009). The Grand Turk: Sultan Mehmet II - Conqueror of Constantinople, Master of an Empire and Lord of Two Seas (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 33. ISBN 978-0-85773-022-0.
Nothing is known of Hüma Hatun's origins, other than the testimony of contemporary sources that she was a slave girl, which means that she would not have been Turkish, for by law Muslims could not be enslaved.
- ^ Sakaoğlu, Necdet (2007). Famous Ottoman Women (İngilizce). Avea. s. 49. ISBN 978-975-7104-77-3.
The fact that Hüma's origins cannot be traced is a proof in itself that she was definitely not of Turkish origin but was a slave.
- ^ Emine Çaykara, Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık Kitabı, Baskı Yılı: 2005, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s.459
- ^ Franz Babinger (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. s. 11. ISBN 978-0-691-01078-6.
- ^ Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ss. s.87. ISBN 0-224-01379-8.
- ^ Babinger, Franz (2003). Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı. İstanbul: Oğlak Yayınevi. ss. s.30-31. ISBN 975-329-417-4.
- ^ Sakaoğlu, Necdet (2015). "Bu Mülkün Kadın Sultanları". İstanbul: Alfa Tarih. ISBN 978-605-171-079-2.
| Önce gelen: Emine Hatun |
Valide Hatûn 1444 – 1446 |
Sonra gelen: I. Gülbahar Hatun |