Yüksek Hızlı Tren
Yüksek Hızlı Tren ya da kısaca YHT, Türkiye'de TCDD'ye ait yüksek hızlı demiryolu hatları üzerinde TCDD Taşımacılık tarafından işletilen yüksek hızlı tren setleri ile sunulan yüksek hızlı demiryolu hizmetidir. 2025 yılı itibarıyla 9 farklı tren hattı ile YHT seferleri sürdürülmektedir.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk hizmete giren YHT hattı olan Ankara – Eskişehir YHT'nin ilk seferi 13 Mart 2009'da saat 09.40'ta Ankara Garı'ndan Eskişehir Garı'na içinde dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da bulunduğu yüksek hızlı trenle yapmıştır. Bu sefer ile Türkiye, Avrupa'da 6. ve dünyada 8. yüksek hızlı tren kullanan ülke olmuştur.[4][5][6] İlk YHT hattını takiben 13 Haziran 2011'de Ankara – Konya YHT hattının ticarî sefer denemesi yapılmıştır. Trenin bu denemede 287 km/sa hıza ulaştığı ve Ankara – Konya arasını dönemin parasıyla 500 TL'lik bir enerji masrafıyla kat ettiği kaydedilmiştir.[7] Hat, 23 Ağustos 2011'de hizmete girmiştir. Peşinden 25 Temmuz 2014'te Ankara – İstanbul YHT ve İstanbul – Konya YHT hatları (Pendik'e kadar) hizmete girmiştir.[8] 12 Mart 2019 tarihinde ise Marmaray projesi kapsamında Gebze – Halkalı arasındaki demiryolu hattının tamamlanması ile YHT seferleri İstanbul Boğazı'nın altından geçerek Halkalı'ya kadar yapılmaya başlanmıştır.[9] 8 Şubat 2022'de Konya – Yenice yüksek standartlı demiryolu'nun Konya – Karaman kesimiyle birlikte Ankara – Karaman YHT ve İstanbul – Karaman YHT hatları da hizmete girmiştir. 26 Nisan 2023'te Ankara – Sivas yüksek hızlı demiryolu hizmete girmiş ve beraberinde Ankara – Sivas YHT seferleri başlamıştır.[10] Açıldıktan 1 yıl sonra da İstanbul – Sivas YHT seferleri başlamıştır.
TCDD hızlı tren servisinin adını belirlemek bir için anket yapmış, ankette yüksek oy alan "Türk Yıldızı", "Turkuaz", "Kardelen", "Yüksek Hızlı Tren", "Çelik Kanat", "Yıldırım" gibi isimler arasından Yüksek Hızlı Tren adında karar kılındığını açıklamıştır.[11]
Hatlar
[değiştir | kaynağı değiştir]TCDD tarafından işletilen 9 adet YHT hattı bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda hatların teknik özet bilgileri gösterilmiştir.[3]
| Hat | Başlangıç İstasyonu | Bitiş İstasyonu | Uzunluk | İstasyon Sayısı | Süre | Sefer sıklığı | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ankara – Eskişehir YHT[12] | Ankara YHT | Eskişehir | 282,429 kilometre (175,493 mi) | 4 | 1 saat 24 dakika | Her gün karşılıklı 2 sefer | İşletmeye alınan ilk YHT hattı |
| Ankara – İstanbul YHT[13] | Ankara YHT | İstanbul-Söğütlüçeşme | 621,717 kilometre (386,317 mi) | 12 | 4 saat 20 dakika | Her gün karşılıklı 12 sefer | Trenler tüm istasyonlarda durmamaktadır. |
| Ankara YHT | İstanbul-Halkalı | 655,490 kilometre (407,303 mi) | 14 | 5 saat 36 dakika | Her gün karşılıklı 2 sefer | Marmaray Tüneli'ni kullanmaktadır. | |
| Ankara – Konya YHT[14] | Ankara YHT | Konya | 317,267 kilometre (197,141 mi) | 5 | 1 saat 45 dakika | Her gün 5 sefer | |
| Ankara – Karaman YHT[15] | Ankara YHT | Karaman | 419,562 kilometre (260,704 mi) | 7 | 2 saat 40 dakika | Her gün karşılıklı 2 sefer | |
| Ankara – Sivas YHT[16] | Ankara YHT | Sivas | 393,705 kilometre (244,637 mi) | 10 | 2 saat 33 dakika | Her gün karşılıklı 2 sefer | |
| İstanbul – Eskişehir YHT[17] | İstanbul-Söğütlüçeşme | Eskişehir | 279,658 kilometre (173,771 mi) | 9 | 3 saat | Her gün karşılıklı 1 sefer | |
| İstanbul – Konya YHT[18] | İstanbul-Söğütlüçeşme | Konya | 673,021 kilometre (418,196 mi) | 11 | 4 saat 50 dakika | Her gün karşılıklı 5 sefer | |
| İstanbul – Karaman YHT[19] | İstanbul-Halkalı | Karaman | 741,543 kilometre (460,773 mi) | 15 | 6 saat 39 dakika | Her gün karşılıklı 1 sefer | Marmaray Tüneli'ni kullanmaktadır. |
| İstanbul – Sivas YHT[20] | İstanbul-Söğütlüçeşme | Sivas | 1.026,717 kilometre (637,972 mi) | 9 | 7 saat 14 dakika | Her gün karşılıklı 1 sefer | Aktarmasız ekspres YHT hattı |
Tren setleri
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Şu anda, YHT servisinde çalışan toplam 31 adet olmak üzere iki tip yüksek hızlı tren seti vardır:
- 12 adet CAF tarafından üretilen HT 65000 yüksek hızlı tren seti
- 19 adet Siemens AG tarafından üretilen Siemens Velaro marka HT 80000 yüksek hızlı tren seti.[21]
13 Nisan 2018'de on adet Velaro tren seti alımı için Siemens ile sözleşme imzalandı. Bu sözleşme ile Türk Velaro filosu 17 sete çıkacaktır.[22]
Ayrıca Eskişehir – Ankara hattında test amaçlı kullanılmak üzere İtalya'dan iki adet ETR 500 Y2 tipi tren seti kiralanmıştır. Operasyon hızı 300 km/sa olan[23] setler ile 14 Eylül 2007'deki test sürüşleri sırasında 303 km/sa hız yapılarak Türkiye rekoru oluşturulmuştur.[24]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Her sette, önde ve arkada kontrol kabinli vagonlar, ekonomi sınıfı ve business sınıfı yolcu vagonları bulunur. Oturma düzenleri business sınıfta arka arkaya 3 koltuk (bir tarafta 1, diğer tarafta 2) ve ekonomi sınıfında arka arkaya 4 koltuk (her iki tarafta 2) şeklindedir. Toplamda 419 yolcu kapasiteli olan setlerde 55 business, 354 ekonomi sınıf, 8 kafeterya ve 2 tekerlekli sandalye bölümü bulunmaktadır. Ayrıca, bazı HT80000 setlerinde 4 koltuklu business class vagonları vardır.[4][25]
Otomatik kayar kapılar, vagonlar arasında geçiş sağlar. Bagaj, koltukların üstündeki üst kısımlara, vagon girişlerindeki özel bölümlere veya koltukların altına yerleştirilebilir. Birinci sınıf vagonlarda, Wi-Fi hizmeti ve dizüstü bilgisayar için güç girişleri mevcuttur. Tüm setlere tekerlekli sandalyeyle erişilebilir (yalnızca ekonomi sınıfında özel yer vardır). Ekonomi sınıfında koltuklar kumaş kaplıdır ve ses konnektörleri ve katlanabilir masalara sahiptir. Business sınıfta deri kaplı koltuklar ve 4 farklı kanalda en az 4 saat yayın yapabilen görsel ve işitsel yayın sistemi, tüm vagonlarda tavanda yol bilgisi ve reklam yayını yapan LCD ekranlar bulunmaktadır. Setlerde bulunan tuvaletler engelli yolcuların da ihtiyacının giderilmesini sağlayacak şekilde özel tasarlanmıştır. Tren ve platformlar, engellilerin rahat bir şekilde seyahat edebilecekleri şekilde tasarlanmıştır. Setler, yolculuk esnasında dışarıdan düşük gürültü gelmesini sağlayacak ses yalıtımına ve yolcuların olası kulak rahatsızlıklarının önlenmesi için basınç dengeleme sistemine sahiptir.[4][25]
Güvenlik açısından, hız ve mesafe kontrol sinyal ekipmanları ve olası kazalarda vagonların üst üste tırmanmalarını önleyen dizayna sahiptirler. 1 tane makinistlerin bulunduğu bölümde 4 tane de tren dışı olmak üzere toplam 16 kameranın bulunduğu trende, uçaklardakine benzer şekilde "hadise kaydedici" de vardır. Ayrıca, makinistlerin ani bayılması ya da ani ölümlere karşı treni durduran 'Totman' cihazı ve arızaları anında tespit eden SICAS bilgisayarı mevcuttur. Tren hareket ettikten sonra giriş kapılarının otomatik olarak kilitleyen sistem, kızaklama önleme sistemi, acil durum freni, arıza ve bilgi aktarımı için GPRS modülü, giriş kapılarında sıkışmayı önleyen engel tespit sistemi ve yangın tespit sistemi de trenlerdeki diğer güvenlik sistemleridir.[4][26]
Servis ve operasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
YHT tren ve otobüs bağlantıları
[değiştir | kaynağı değiştir]TCDD Taşımacılık tarafından Konya Garı ve Eskişehir Garı kalkış ve varışlı olarak çeşitli illere YHT saatleri ile uyumlu bağlantı tren ve otobüs seferleri düzenlenmektedir. Bunlar şu şekildedir:[27]
- Eskişehir – Kütahya – Afyonkarahisar arasında tren bağlantısı
- Eskişehir – Bursa arasında otobüs bağlantısı
- Konya – Karaman arasında otobüs ve tren bağlantısı
- Konya – Antalya – Alanya arasında otobüs bağlantısı
Hız sınırlamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]YHT, Konya – Karaman YSD hattında azami 200 km/sa, Ankara – İstanbul YHD ve Ankara – Sivas YHD hatlarında azami 250 km/sa ve Polatlı – Konya YHD hattında azami 300 km/sa hızda çalışmaktadır. Ancak YHT, Ankara – İstanbul arasında yüksek hızlı demiryolunun henüz tamamlanmamış bazı kesimlerinde 160 km/sa hız ile çalışmaktadır.[28] Bunun yanı sıra, özellikle Ankara ve İstanbul'da olmak üzere merkez istasyona yaklaşılırken ve bazı kentsel bölümlerde de hız kısıtlamaları uygulanmakta ve yolculuk süreleri artmaktadır. Aynı zamanda, operasyonel olarak Ankara'da Başkentray ve İstanbul'da Marmaray ile ortak raylar kullanılabilmekte ve dolayısıyla yolculuk süresi artabilmektedir.[29]
Personel, işletme ve güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]YHT hizmetinde genellikle 1 tren mühendisi (bazı trenlerde 2), bir tren yöneticisi (bazı seyahatlerde yoktur), iki tren görevlisi ve bir kafe görevlisi vardır. Birinci sınıf yolculara, biletlerini alırken satın almaları durumunda koltuklarında yemek ikram edilir. Trenlere erişirken, yolcular havaalanlarında olduğu gibi bir güvenlik kontrolünden geçmelidir.[30]
Bakım ve onarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Setlerin bakımı Ankara Eryaman YHT Garı'nın bitişiğinde bulunan Etimesgut Yüksek Hızlı Tren Ana Bakım Deposu'nda yapılmaktadır.[31] Tesis, 2017 yılında faaliyete geçmiş, 50 bin metrekaresi kapalı 300 bin metrekare alana kurulmuştur. YHT setlerine, rutin dışı bir durum gelişmezse, plan dahilinde 3 veya 4 gün arayla bakım yapılmaktadır.[31]
Kazalar
[değiştir | kaynağı değiştir]13 Aralık 2018 tarihinde saat 06.30'da Ankara YHT Garı'ndan kalkan Konya yönüne doğru hareket eden yüksek hızlı trenin Ankara'nın Yenimahalle ve Etimesgut ilçelerinin arasında yer alan Marşandiz Tren İstasyonu'nda yol kontrolü yapan kılavuz lokomotifle çarpışması sonucu Marşandiz tren kazası meydana gelmiştir.[32][33][34] 206 yolcunun bulunduğu trende 107 kişi yaralandı ve 9 kişi öldü.[35][36][37]
Güzergah şeması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Görseller
[değiştir | kaynağı değiştir]-
HT 65000 yüksek hızlı tren seti -
HT 65000 yüksek hızlı tren seti -
HT 80000 yüksek hızlı tren seti -
HT 80000 yüksek hızlı tren seti -
-
-
-
-
.jpg)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Not listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Test sürüşlerinde kullanılan HT80001 kodlu tren saatte 320 km/s’ye çıkabilmektedir. Ayrıca Polatlı-Konya Hattı'nın operasyonel hızı 300 km/s'dir ve bütün hatlarda işletme hızı 250 km/s’dir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "YHT ile seyahat eden yolcu sayısı 86 milyonu geçti". Anadolu Ajansı]]. 19 Mayıs 2024. 15 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ YHT Tanıtım Kitabi (YHT Reference Book), published by TCDD and Turkish Ministry of Transport.
- ^ a b "Yüksek Hızlı Tren". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ a b c d "Hızlı tren seferlerine başladı". CNN Türk. 13 Mart 2009. 15 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ "Yüksek Hızlı Tren Eskişehir'e ulaştı". memurlar.net. 13 Mart 2009. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı: Ülkemiz 14 Yıl Önce YHT ile Tanıştı". Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. 13 Mart 2023. 1 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "Ankara-Konya 90 Dakika" (PDF). Ulaştırma Dünyası, 521. 13 Haziran 2011. s. 7. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)25 Ocak 2021.
- ^ Pektaş, İlhami. "Yüksek Hızlı Tren Dünü, Bugünü ve Yarını" (PDF). www.anadoluraylisistemler.org/. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ "Ankara'dan kalkan Yüksek Hızlı Tren Halkalı'ya ulaşacak". www.haberturk.com. haberturk. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ leventelmastas (25 Nisan 2023). "Ankara Sivas Hızlı Tren Hattı Açılıyor". RayHaber | RaillyNews. 26 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2023.
- ^ "Hızlı Trenin İsmi Belirlendi". TRT. 1 Mart 2009. 8 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009.
- ^ "Ankara – Eskişehir Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "Ankara – İstanbul Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "Ankara – Konya Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "Ankara – Karaman Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "Ankara – Sivas Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "İstanbul – Eskişehir Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "İstanbul – Konya Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "İstanbul – Karaman Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ "İstanbul – Sivas Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025.
- ^ Milliyet: 400 kilometre hız yapan trenler Türkiye'ye geliyor[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Turkish State Railways signed contract for ten high-speed trains". press.siemens.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ "Hürriyet: Hızlı tren artık raylarda". 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Karakaş, İsmail. "Türkiye'de demiryolları ve hız tutkunu olduğum doğrudur". turkishpress.co.uk. Turkish Press. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ a b "Yüksek Hızlı Tren ilk seferini yaptı". Cnnturk.com. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ "Velaro Turkey High-Speed Train for TCDD" (PDF). assets.new.siemens.com. Siemens. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ "YHT otobüs ve tren bağlantı saatleri" (PDF). www.tcddtasimacilik.gov.tr. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020.
- ^ "Doğançay Ripajı ile Ankara - İstanbul YHT Seyahat Süresi Kısalıyor". tcddtasimacilik.gov.tr. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ "Lütfi Elvan: YHT'de güvenlik riski yok!". emlakkulisi.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ "YHT'lerle "Güvenli" Yolculuklar…". raillife.com.tr. raillife. 27 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ a b "Avrupa'nın en büyük YHT Bakım Merkezi kapılarını açtı". hurriyet.com.tr. hurriyet.com.tr. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ "Ankara'da Yüksek Hızlı Tren kazası: 7 kişi hayatını kaybetti, 46 yaralı var". Hürriyet. 13 Aralık 2018. 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ "High-speed train crashes in Turkey, killing 9". CNN (İngilizce). 13 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ "Turkey train crash: At least nine dead in Ankara". BBC News. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ "Three train workers detained after high-speed crash in Ankara leaves nine dead". Independent Television News (İngilizce). 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ "Ankara'daki tren kazasının görüntüleri ortaya çıktı!". Haberturk.com. 14 Aralık 2018. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
- ^ Karabayat, Ayşe (17 Aralık 2018). "Ankara crash: Train workers boycotted track opening over safety issues". Middle East Eye. 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- TCDD resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TCDD Taşımacılık resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Kurumsal Yapı |
|  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tren Hatları |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İşletme |
| ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Altyapı |
| ||||||||||||||||||||||||
- TCDD Taşımacılık
- Yüksek Hızlı Tren
- Türkiye'de yüksek hızlı tren
- Afyonkarahisar ilinde demiryolu ulaşımı
- Ankara ilinde demiryolu ulaşımı
- Bursa ilinde demiryolu ulaşımı
- Bilecik ilinde demiryolu ulaşımı
- Edirne ilinde demiryolu ulaşımı
- Eskişehir ilinde demiryolu ulaşımı
- İstanbul ilinde demiryolu ulaşımı
- İzmir ilinde demiryolu ulaşımı
- Karaman ilinde demiryolu ulaşımı
- Kırıkkale ilinde demiryolu ulaşımı
- Kırklareli ilinde demiryolu ulaşımı
- Kocaeli ilinde demiryolu ulaşımı
- Konya ilinde demiryolu ulaşımı
- Manisa ilinde demiryolu ulaşımı
- Yozgat ilinde demiryolu ulaşımı
- Kayseri ilinde demiryolu ulaşımı
- Sakarya ilinde demiryolu ulaşımı
- Sivas ilinde demiryolu ulaşımı
- Tekirdağ ilinde demiryolu ulaşımı
- Uşak ilinde demiryolu ulaşımı
- 2009'da Türkiye'de kurulan oluşumlar