Larissalı Domninus
Larissalı Domninus (Grekçe: Δομνῖνος; MS. 420, Larissa (şimdiki Şayzar/Suriye) - 480 dolayları) eski bir Helenistik Suriyeli matematikçi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Domninus, Asi Nehri (Orontes) kıyısındaki Larissa'da doğmuş Suriyeli bir Yahudiydi. (Larissa'nın Suda Sözlüğü'ndeki girişinde Laodikeia ile özdeş olarak sayılmış, ancak ayrı şehirler gibi görünmektedir.) Larissalı Domninus, Proclus'la eşzamanlı olarak Syrianus'un bir öğrencisiydi. Bu nedenle, Hıristiyanlık döneminin beşinci yüzyılında yaşadığı söylenebilir. Neoplatonik okulun müdürü oldu. Domninus'un, Platon'un doktrinlerini kendi özel fikirleriyle karıştırarak bozduğu söylenir. Bu nedenle Proclus, Platonizmin gerçek ilkelerinin bir ifadesi olarak tasarlanması için bir inceleme çağrısı yaptı.[1] Marinus, Platon'un çalışmasının nasıl yorumlanması gerektiği konusunda Domninus ve Proclus arasındaki bir rekabet olduğunu yazar:
| “ | "[Syrianus] onlara ya Orfeus'a özgü (Orphic) teoriler ya da kahinler hakkında konuşma yapmayı teklif etti; ama Domninus Orfizmi, Proclus ise kahinleri istedi ve Syrianus öldüğünde anlaşmamışlardı ...[2]" | „ |
Atina akademisi sonunda Domninus yerine Proclus'un yorumunu seçti ve Proclus daha sonra Akademi'nin başına geçecekti. Proclus'un terfisinden sonra Domninus Atina'dan ayrıldı ve Larissa'ya döndü.
Bir zamanlar Domninus'un hasta olduğu ve kan öksürdüğü zaman, Yahudi olmasına rağmen bol miktarda domuz eti yemeye başladığı, çünkü bir doktorun bunu tedavi olarak reçete ettiği söylenir.[1] Ayrıca, Asklepiodotus öylesine tartışmalı hale gelinceye kadar, Domninus'un onu topluluğa kabul etmemesine kadar Asklepiodotus'a öğrettiği de söylenir.[1]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Domninus, Boissonade tarafından düzenlenen ve hakkında Tannery'nin iki makalesi bulunan yazdığı Aritmetiğe Giriş El Kitabı (Grekçe: Ἐγχειρίδιον ἀριθμητικῆς εἰσαγωγῆς, İngilizce: Manual of Introductory Arithmetic) adlı eserle hatırlanıyor. Aritmetiğe Giriş El Kitabı, sayılar teorisine kısa ve iyi düzenlenmiş bir genel bakıştı. Sayıları, oranları ve ortalamaları kapsıyordu. Nicomachus'un İnsttio arithmetica'sına karşı bir tepki ve Öklid doktrinine geri dönüş olduğu için önemlidir.
Domninus'un, oranların başka biçimlere dönüştürülmesini inceleyen, bir oranın başka bir orandan nasıl alınabileceğine dair bir broşür (Grekçe: Πῶς ἔστι λόγον ἐκ λόγου ἀφελεῖν) yazdığına inanılıyor. Bulmer-Thomas, en azından kısmen Domninus tarafından yazıldığına inanıyor, ancak Heath, Domninus tarafından yazılmadıysa, en azından kendisiyle aynı dönemden geldiğini belirterek yazar hakkında biraz şüphe uyandırıyor.[3] Domninus ayrıca, bu kitabı yazıp yazmadığı bilinmese de, Aritmetiğe Giriş El Kitabı'nın sonlarına doğru atıfta bulunulduğu üzere Aritmetiğin Öğeleri (İngilizce: Elements of Arithmetic) başlıklı bir çalışma yazmış olabilir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Domninus of Larissa", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- Heath, Thomas Little (1981). A History of Greek Mathematics, Volume II. Dover publications. ISBN 0-486-24074-6.
- Ivor Bulmer-Thomas, "Domninus of Larissa | Encyclopedia.com" (PDF), Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990), 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)18 Şubat 2021
- Peter Brown, The Manual of Domninus in Harvard Review of Philosophy (2000)
- C. E. Ruelle, Texte inédit de Domninus de Larissa sur l'arithmétique avec traduction et commentaire, Revue de philologie 7 (1883), 82-94. (Fransızca)
- P. Tannery, Domninos de Larissa, Bull. des sciences mathématique et astronomique 8 (1884), 288-298. (Fransızca)
- P. Tannery, Notes critiques sur Domninos, Revue de philologie 9 (1885), 129-137. (Fransızca)
- P. Tannery, Le manuel d'introduction arithmétique du philosophe Domninos de Larissa, Revue des études grecques 19 (1906), 360-382. (Fransızca)
