Lev Landau
Lev Landau Ле́в Дави́дович Ланда́y | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Lev Davidoviç Landau 22 Ocak 1908 Bakü, Azerbaycan |
| Ölüm | 01 Nisan 1968 (60 yaşında) Moskova, Rusya |
| Ölüm sebebi | Trafik kazası |
| Milliyet | Rus |
| Vatandaşlık | Rusya |
| Mezun olduğu okul(lar) | Saint Petersburg Devlet Üniversitesi Manchester Üniversitesi |
| Ödüller | Nobel Fizik Ödülü (1962) Stalin Ödülü (1946) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Teorik fizik |
| Çalıştığı kurumlar | Bakü Devlet Üniversitesi Kharkiv Üniversitesi Kharkiv Politeknik Enstitüsü |
| Doktora öğrencileri | Alexei A. Abrikosov I.M. Khalatnikov Yevgeni Lifşitz L.P.Gorkov I.M.Lifshitz I.Ya.Pomeranchuk A.F.Andreev A.I.Akhiezer B.L.Ioffe A.B.Migdal |
Bakü, Nizami sokağı
1910, Bakü
1914, Bakü
Lev Davidovich Landau (Rusça: Ле́в Дави́дович Ланда́у; 9/22[a] Ocak 1908 - 1 Nisan 1968), teorik fizik alanında pek çok katkı ve araştırma yapmış Bakü doğumlu Yahudi asıllı, Sovyet-Azerbaycanlı fizikçidir. Yoğun maddenin kuantum mekaniği hakkında çalışan Landau, süperakışkanlığı öngörmüş ve 1962 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. Yevgeni Lifşitz ile çeşitli dillere çevirilen ve klasikleşen fizik kitapları serisini oluşturmuştur.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1908 yılında Bakü'de fizyolog bir anne ve mühendis bir babanın ikinci çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. 1937 yılında evlendiği “K. T. Drobanzeva” ile yine bir fizikçi olan “Igor ” adında bir çocuk sahibi olmuşlardır.[2]
İkonoklazm kültürünü destekleyen Landau, resmi davetlere kılık-kıyafet olarak uygun gitmemesiyle bilinirdi ve hiçbir zaman komünist partiyi desteklememiştir. Her soruna çözüm arama ve taraf olma eğilimi ve karakteri 1938'de neredeyse tüm kariyerine ve hayatına mal olmuştur. Sokakta anti-Stalinist broşür alırken ve konuda (dönemin yönetimi hakkında) tartışırken görülmüştür. Bu olay neticesinde ve ailesi Yahudi kökenli olduğu için bir “Alman ajanı” olması suçlamasıyla (27-Nisan-1938 ile 29-Nisan-1939) tarihleri arasında tutuklu kalmıştır. Moskova Fizik Problemleri Enstitüsü akademik görevlisi “Pyotr Kapitsa”, 31 yaşında hapishane koşulları nedeniyle saçları bembeyaz olmuş şekilde ceza evinden çıkan Landau'yu çalışmalarına dahil etmiştir.[3]
SSCB'nin atom bombası programı üzerinde bir dönem gizli çalışmalar yapmıştır. 1953 yılında Josef Stalin'in ölümünden sonra tüm gizli çalışmaları sona ermiştir.
Eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Matematik konusunda bir dahi olan genç Landau'nun akademik kariyeri Rus Devrimi sonrası, Sovyet eğitim sistemi içinde biraz düzensiz olmuştur. Liseden hiçbir zaman mezun olmayan[kaynak göster] Landau, 13 yaşında üniversiteye başlamıştır. Doktora tezi yazmadan 17 yaşında ilk bilimsel makalesi yayınlanmıştır.[2] 1921-1922 tarihlerinde Bakü Ekonomik Teknik Okulu'nda 3 dönem okuduktan sonra Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nde bir sene eğitim almıştır. 1927 yılında Leningrad Devlet Üniversitesi'nden fizik dalı lisans diploması almıştır.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]1929 yılında Almanya, İsviçre, Hollanda, İngiltere, Belçika ve Danimarka'ya on sekiz ay süren akademik seyahate çıkmıştır. Kopenhag'da daha sonra da beraber çalışmalar yaptığı, Teorik Fizik Enstitüsü'nden Niels Bohr'un seminerine katılmış ve tanışmıştır.
1934 yılında Ukrayna Fiziko-Teknik Enstitüsü'ne profesör olarak atandığında doktorasını almıştır. 1935 yılında profesör unvanı almış, Harkov Gorki Devlet Üniversitesi'nde Fizik bölümü başkanı olmuştur. 1937 yılında SSCB Bilimler Akademisi, Fizik Enstitüsü - Anabilim Dalı Başkanı olmak için Moskova'ya gitmiştir.
Yoğun madde kuantum kuramının kurucusu olarak ve çalışmalarının astrofizik üzerinde önemli bir etkisi olduğu kabul edilen, yoğun-madde teorisi, nükleer fizik, parçacık fiziği, kuantum elektrodinamiği, istatistik fizik, termodinamik üzerine arkadaşı Yevgeni Lifşitz ile fizik dalında artık bir klasik olan on ciltlik teorik fizik kitapları serisini yayımlamışlardır.
| Eğitim - Öğretim Kronolojisi[1] | ||
|---|---|---|
| Üniversite | Bakü Ekonomik Teknik Okulu | ( 1921-1922) |
| Üniversite | Azerbaycan Devlet Üniversitesi | ( 1922) |
| Üniversite | Lisans Fizik, Leningrad Devlet Üniversitesi | ( 1927) |
| Araştırma Görevlisi | Fizik, Zürih Üniversitesi | ( 1928-1929) |
| Araştırma Görevlisi | Fizik, Kopenhag Üniversitesi | ( 1929-1930) |
| Araştırma Görevlisi | Fizik, Cambridge Üniversitesi | ( 1930-1931) |
| Öğretim Görevlisi | Fizik, Ukrayna Fiziko-Teknik Enstitüsü | ( 1932-34) |
| Üniversite | Fizik Doktorası, Ukrayna Fiziko-Teknik Enstitüsü | ( 1934) |
| Profesör | Fizik Ukraynalı Fiziko-Teknik Enstitüsü | ( 1934-1937) |
| Profesör | Fizik, Fizik Sorunları Enstitüsü, Moskova | ( 1937-1938) |
Başarıları ve ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Ödülleri ve Başarıları | |
|---|---|
| Rockefeller Vakfı Bursu | (1929-31) |
| Stalin Ödülü | 1941 |
| Russian Bilimler Akademisi üyesi | 1946 |
| Stalin Ödülü | 1946 |
| Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi Yabancı Üyesi | 1951 |
| Hollanda Kraliyet Bilimler Akademisi Yabancı Üyesi | 1956 |
| Fizik Enstitüsü Yabancı Üyesi | 1959 |
| Amerikan Sanat ve Bilimler Akademisi Yabancı Üyesi | 1960 |
| Fritz London Memorial Ödülü | 1960 |
| Ulusal Bilimler Akademisi, Yabancı Üyesi | 1960 |
| Max Planck Madalyası - Almanya | 1960[4] |
| Royal Society , Yabancı Üyesi | 1960 [5] |
| Nobel Fizik Ödülü | 1962 |
| Fransız Fizik Örgütü, Yabancı üyesi[6] | |
| New York Bilimler Akademisi Yabancı üyesi | |
Landau-Ginzburg modeli
[değiştir | kaynağı değiştir]Moskova'daki P.N. Lebedev Fizik Enstitüsü'nden Vitaly Ginzburg ile birlikte 1950 yılında süperiletkenlerin bir manyetik alan içinde nasıl davrandıklarını açıklayan bir kuram geliştirmişlerdir. Kuram, süperiletkenlerin şiddeti giderek artan manyetik alanlara maruz kaldıklarında iki biçimde davranacaklarını göstermiştir. Literatürde Tip I olarak tanımlanan süperiletkenler, manyetizmaya tümüyle kapalıdır. Alan çizgileri süperiletken malzeme içinden geçemez; alanın şiddeti malzemenin direnemeyeceği kadar yükselirse de süperiletkenlik tümüyle ortadan kalkar. Günümüzde etkin bir fizik konusu olan süperiletkenleri Landau öngörmüştür[kaynak göster].
Nobel Fizik Ödülü
[değiştir | kaynağı değiştir]1937 yılında Landau, sıvı helyum ve 1. ve 2. Tip süperiletkenlerin fiziği üzerine kuramsal çalışmalar yapmıştır. Süperiletken olabilen metaller ve alaşımları sıvı helyum kullanarak soğutmuştur.[7] 1962 yılında "Yoğun madde özellikle sıvı helyum için yaptığı öncü teorileri" sebebiyle Nobel Fizik Ödülü'nü almıştır.[1] [2]
Fizik kitapları serisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1976). "1.". Mechanics (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-750-62896-9.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1975). "2.". The Classical Theory of Fields (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-750-62768-9.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1977). "3.". Quantum Mechanics: Non-Relativistic Theory (İngilizce). Pergamon Press. ISBN 9780750635394.
- Vladimir Berestetskii; E.M. Lifshitz; L.P. Pitaevskii (1982). "4.". Quantum Electrodynamics (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0750633710.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1980). "5.". Statistical Physics, Part 1 (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-750-63372-7.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1987). "6.". Fluid Mechanics (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 9780750627672.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1986). "7.". Theory of Elasticity (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 9780750626330.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz; L.P. Pitaevskii (1984). "8.". Electrodynamics of Continuous Media (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 9780750626347.
- L.P. Pitaevskii; E.M. Lifshitz (1980). "9.". Statistical Physics, Part 2 (İngilizce). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0750626361.
- L.D. Landau; E.M. Lifshitz (1981). "10.". Physical Kinetics (İngilizce). Pergamon Press. ISBN 978-0750626354.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]1962 yılında geçirdiği bir trafik kazasıyla zorlu bir hastalık dönemine girmiş, hafızasını kaybetmiştir. Kazanın komplikasyonları nedeniyle altı yıl sonra, 1 Nisan 1968 yılında ölen ünlü bilim insanının mezarı Novodevichy Mezarlığı, Moskova, Rusya'dadır.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bazı kaynaklarda 9 Ocak bazı kaynaklarda 22 Ocak olarak geçer.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Süperiletkenlik Türkçe 25 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Landau-Ginzburg Modeli Türkçe, PDF 13 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İstatistiksel Fizik ve Landau Modelleri Türkçe, PDF
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "C.T.R. Wilson" (İngilizce). Nobel Vakfı. 2 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d [1] 10 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lev Landau Biy.İng. 09 Mart 2012 erişim
- ^ [2] 5 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica İng. 09 Mart 2012 erişim
- ^ [3] 24 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lev Landau İng. 09 Mart 2012 erişim
- ^ [4] 27 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Royal Society üye listesi İng. 08 Mart 2012 erişim
- ^ [5] 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fransız Fizik Akademisi üye listesi İng. 07 Mart 2012 erişim
- ^ Biltek (Türkçe) — PDF 25 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nobel Fizik Ödülü sahipleri
- 1908 doğumlular
- 1968'de ölenler
- Azeri bilim insanları
- Yahudi asıllı Azeriler
- Rus fizikçiler
- Rus Nobel Ödülü sahipleri
- Sankt Peterburg Devlet Üniversitesinde öğrenim görenler
- Moskova Devlet Üniversitesi öğretim üyeleri
- Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü öğretim üyeleri
- SSCB Bilimler Akademisi'nin asil üyeleri
- Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri
- Stalin Ödülü sahipleri
- Lenin Nişanı sahipleri
- Teorik fizikçiler
- Sovyet fizikçiler
- Bakü doğumlular
- Trafik kazasında ölenler
- Royal Society'nin yabancı üyeleri
- Ulusal Bilimler Akademisi üyesi yabancılar