Carl Wieman

Carl Edwin Wieman
Carl Edwin Wieman;
	Wieman, 2024
Doğum	26 Mart 1951 (74 yaşında); Corvallis, Oregon, ABD
Milliyet	Amerikalı
Mezun olduğu okul(lar)	(MIT) Massachusetts Institute of Technology ; Stanford University
Ödüller	Kral Faysal Uluslararası Bilim Ödülü (1997); Lorentz Madalyası (1998) ; Benjamin Franklin Madalyası (2000) ; Nobel Fizik Ödülü (2001) ; Oersted Madalyası (2007)
Kariyeri
Dalı	Fizik
Çalıştığı kurumlar	Kolombiya Üniversitesi

Carl Edwin Wieman (d. 26 Mart 1951), 1995 yılında Eric Allin Cornell ile ilk doğru Bose-Einstein Yoğuşmasını ürettiği için 2001 Nobel Fizik Ödülünü kazanan, günümüzde Colombia Üniversitesinde profesörlük yapan^[1] Amerikalı fizikçidir.

Biyografisi

26 Mart 1951'de Corvallis, Oregon'da "N. Orr" ve "Alison Wieman" çiftinin beş çocuğunun dördüncüsü olarak dünyaya gelmiştir. Wieman, 1984 yılında "Sarah Gilbert" ile evlenmiştir.^[2] Annesi ve babası üniversite mezunu ailelerden gelen Wieman'ın dedesi ilahiyat fakültesinde profesördür. Ailesi eğitime çok önem verir. Dört kardeşi de başarılı kariyerler çizmiştir; birisi başarılı bir nükleer fizikçi, diğeri üst düzey bir yazılım mühendisi ve diğer ikisi doktora yapmıştır.^[3]

Eğitimi

Küçük bir kasabada büyüyen Wieman zorluklarla geçen bir çocukluk dönemi geçirmiştir. Kitap okumayı çok seven ve kütüphaneden çıkmayan bir öğrencidir. Diğer aileler gibi evlerinde televizyon olmadığı için boş zamanlarını kitap okuyarak geçirmesinin kendisini geliştirdiğini ifade etmektedir.^[3]

Lise döneminde tutkulu bir satranç oyuncusu olan Wieman, Oregon'da ve diğer eyaletlerde pek çok turnuvaya katılır. Lise notları çok yüksek olmasa da (MIT) Massachusetts Enstitüsü'nde lisans eğitimine kabul edilir ve başlar. Üniversite döneminde tenise ve Squashe yönelir, turnuvalara katılır fakat 19 yaşında sakatlandığı için emekli olur. Yüksek lisansını Dan Kleppner'ın grubunda MIT'te başlatan Wieman sonra Stanford Üniversitesi'ne geçerek doktorasını oradan almıştır.

Eğitim & Öğretim Kronolojisi
Lise	Corvallis Lisesi, Corvallis,
Üniversite	Teknoloji Lisans, Massachusetts Enstitüsü (1973)
Üniversitesi	Doktora, Stanford Üniversitesi (1977)
Öğretim Üyesi	Fizik, Michigan Üniversitesi (1979-1984)
Öğretim Üyesi	Fizik, Colorado Üniversitesi, Boulder (1984-1987)
Profesör	Fizik, Boulder, Colorado Üniversitesi (1987-2007)
Profesör	British Columbia Üniversitesi(2007 -)

Kariyeri

1977-1979 yılları arasında Michigan Üniversitesi'nde "Bill Williams"ın grubunda araştırma görevlisi olarak çalışır.^[4] 1979-1984 tarihleri arasında yine aynı üniversitede fizik dalında profesör yardımcısı olur. 1984-1987 tarihleri arasında Colorado Üniversitesinde öğretim üyeliği yapar. Aynı üniversitede 1987-2007 yılları arasında profesör olarak görev alır. 2007'den günümüze ise British Columbia Üniversitesi'nde profesördür.

1985'ten günümüze "Joint Institute for Laboratory Astrophysics" Joint Enstitüsü Astrofizik Laboratuvarı (JILA)'nda araştırmalarına devam etmektedir. 1993-1995 yıllarında JILA'nın başkanlığını yapmıştır. 1997 yılında Chicago Üniversitesi Bilim Dalı fahri doktora unvanı almıştır. 1999 yılında Oxford Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmıştır.^[4]

Ödül ve başarıları

Başkan George W. Bush, 2001 Nobel Prize ödülü sahipleri ile 27 Kasım 2001. Dr Eric Allin Cornell, Fizik 2001 Nobel Ödülü; Dr Wolfgang Ketterle, Fizik 2001 Nobel Ödülü; Dr William Standish Knowles, 2001 Nobel Ödülü Soldan Sağa Dr George Akerlof, İktisadi Bilimler 2001 yılında Nobel Ödülü olarak Kimya; Dr Michael Spence, İktisadi Bilimler 2001 yılında Nobel Ödülü; Dr Joseph Stiglitz, Ekonomik Bilimler 2001 yılında Nobel Ödülü; Dr Carl Wieman, Fizik 2001 Nobel Ödülü

Eğitim & Öğretim Kronolojisi
Guggenheim Üyeliği	1990
Lorentz Madalyası	1998 (Eric A. Cornell ile)
Nobel Fizik Ödülü	2001 ( Eric A. Cornell ve Wolfgang Ketterle ile)
Oersted Madalyası	2007
Amerikan Bilim Ve Sanat Akademisi Üyesi	1998
Amerikan Fizik Öğretmenleri Kurumu Üyesi	1990
Amerikan Fizik Vakfı	1990
Ulusal Bilimler Akademisi	1995

Nobel Fizik Ödülü

Carl E. Wieman, Amerikalı Eric A. Cornell ve Alman Wolfgang Ketterle, buldukları maddenin yeni haliyle (daha hızlı ve küçük elektronik bileşenler üretilmesine yol açabilecek ultra-soğuk gaz) 2001 Nobel Fizik Ödülü'nün sahibi olmuştur. Üç bilim adamının paylaştığı para ödülü 943 bin dolardı.^[5]

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin yaptığı açıklamada, bilim adamlarının, "Bose-Einstein yoğuşması" olarak adlandırılan maddenin yeni halini keşfetmeleriyle hassas ölçümler ve nanoteknoloji gibi alanlara devrimci uygulamalar kazandıracağı belirtilmiştir.^[6] Eric Cornell ve Carl Wieman, 2000 rubidyum atomunu mutlak sıfır'ın (-273.15 °C) yalnızca bir derecenin milyarda birkaçı yakınına kadar soğutarak bir BEC oluşturmayı başarmışlardır.^[7]

Bose-Einstein Yoğuşmasını (BEY) elde etmeye çalışmak fizik dünyasında büyük bir ilgi odağıdır. Bu konuda ilk adım Einstein'ın fikrini kanıtlamaya yönelik olmuştur. Fakat bu konunun asıl önemi, Kuvantum Mekaniğinin tuhaf dünyasından makroskopik dünyaya pencere açmasından ileri gelir. Bose-Einstein yoğuşması Kuantum mekaniğinde bazı paradoksların çözülmesine ışık tutmuştur.^[8] Bununla birlikte uygulanan lazer soğutması tekniğinin kolay ve ucuz olması MIT araştırmacıları, Wieman ve Cornell, nın hidrojeni bu yönde bir teknik kullanarak yoğunlaştırmak amacına itmiştir.

Bazı kitapları

(İng.),"Laser Physics at the Limits"ktp.1 ISBN 3642076270
(İng.),"Collected Papers of Carl Wieman"ktp.2 ISBN 9812704159
(İng.),"PRECISION ELECTROMAGNETIC MEASUREMENTS" ktp.3 ISBN 0780350197

Kaynakça

^ http://cwsei.ubc.ca/ 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Colombia Üni.
^ [1] 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim
^ ^a ^b [2] 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Otob. İng. 07 Mart 2012 erişim
^ ^a ^b [3] 12 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim
^ No:5 Bilkent Dergisi (Türkçe) — PDF 8 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Nobel Fizik Ödülü'nü 3 kişi paylaştı Ntv (Türkçe) —". 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2012.
^ Tübitak (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ MAYIS‘ 2002 FMO BÜLTEN (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 17 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Colorado Üni.14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Nobel-Otobiyografisi2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wieman'ın Bilim Yazısı (İng.)11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Tüm makaleleri (İng.)27 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

[1] ttp://cwsei.ubc.ca/ 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Colombia Üni.

[nndb-2] [1] 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim

[Nobel-3] [2] 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Otob. İng. 07 Mart 2012 erişim

[col-4] [3] 12 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim

[5] No:5 Bilkent Dergisi (Türkçe) — PDF 8 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[6] "Nobel Fizik Ödülü'nü 3 kişi paylaştı Ntv (Türkçe) —". 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2012.

[7] Tübitak (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[8] MAYIS‘ 2002 FMO BÜLTEN (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 17 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Nobel Fizik Ödülü sahipleri
1901-1925	Wilhelm Röntgen (1901) Hendrik Lorentz / Pieter Zeeman (1902) Henri Becquerel / Pierre Curie / Marie Curie (1903) John William Strutt (1904) Philipp Lenard (1905) J. J. Thomson (1906) Albert Michelson (1907) Gabriel Lippmann (1908) Guglielmo Marconi / Ferdinand Braun (1909) Johannes Diderik van der Waals (1910) Wilhelm Wien (1911) Gustaf Dalén (1912) Heike Kamerlingh Onnes (1913) Max von Laue (1914) Lawrence Bragg / William Bragg (1915) Charles Barkla (1917) Max Planck (1918) Johannes Stark (1919) Charles Édouard Guillaume (1920) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1922) Robert A. Millikan (1923) Manne Siegbahn (1924) James Franck / Gustav Hertz (1925)
1926-1950	Jean Perrin (1926) Arthur Compton / Charles Wilson (1927) Owen Richardson (1928) Louis de Broglie (1929) C. V. Raman (1930) Werner Heisenberg (1932) Erwin Schrödinger / Paul Dirac (1933) James Chadwick (1935) Victor Hess / Carl Anderson (1936) Clinton Davisson / George Thomson (1937) Enrico Fermi (1938) Ernest Lawrence (1939) Otto Stern (1943) Isidor Isaac Rabi (1944) Wolfgang Pauli (1945) Percy Bridgman (1946) Edward Appleton (1947) Patrick Blackett (1948) Hideki Yukava (1949) C. F. Powell (1950)
1951-1975	John Cockcroft / Ernest Walton (1951) Felix Bloch / Edward Purcell (1952) Frits Zernike (1953) Max Born / Walther Bothe (1954) Willis Lamb / Polykarp Kusch (1955) William Shockley / John Bardeen / Walter Brattain (1956) Chen Ning Yang / Tsung-Dao Lee (1957) Pavel Çerenkov / İlya Frank / İgor Tamm (1958) Emilio Segrè / Owen Chamberlain (1959) Donald A. Glaser (1960) Robert Hofstadter / Rudolf Mössbauer (1961) Lev Landau (1962) Eugene Wigner / Maria Goeppert-Mayer / Hans Jensen (1963) Charles Townes / Nikolay Basov / Aleksandr Prohorov (1964) Shin'ichirō Tomonaga / Julian Schwinger / Richard Feynman (1965) Alfred Kastler (1966) Hans Bethe (1967) Luis Alvarez (1968) Murray Gell-Mann (1969) Hannes Alfvén / Louis Néel (1970) Dennis Gabor (1971) John Bardeen / Leon Cooper / Robert Schrieffer (1972) Leo Esaki / Ivar Giaever / Brian Josephson (1973) Martin Ryle / Antony Hewish (1974) Aage Niels Bohr / Ben R. Mottelson / James Rainwater (1975)
1976-2000	Burton Richter / Samuel C. C. Ting (1976) Philip Anderson / Nevill Mott / John Van Vleck (1977) Pyotr Kapitsa / Arno Penzias / Robert Wilson (1978) Sheldon Glashow / Muhammed Abdüsselam / Steven Weinberg (1979) James Cronin / Val Fitch (1980) Nicolaas Bloembergen / Arthur Schawlow / Kai Siegbahn (1981) Kenneth Wilson (1982) Subrahmanyan Chandrasekhar / William Fowler (1983) Carlo Rubbia / Simon van der Meer (1984) Klaus von Klitzing (1985) Ernst Ruska / Gerd Binnig / Heinrich Rohrer (1986) Georg Bednorz / Alex Müller (1987) Leon Lederman / Melvin Schwartz / Jack Steinberger (1988) Norman Ramsey / Hans Dehmelt / Wolfgang Paul (1989) Jerome Friedman / Henry Kendall / Richard Taylor (1990) Pierre-Gilles de Gennes (1991) Georges Charpak (1992) Russell Hulse / Joseph Taylor (1993) Bertram Brockhouse / Clifford Shull (1994) Martin Perl / Frederick Reines (1995) David Lee / Douglas Osheroff / Robert Richardson (1996) Steven Chu / Claude Cohen-Tannoudji / William Phillips (1997) Robert Laughlin / Horst Störmer / Daniel Tsui (1998) Gerard 't Hooft / Martinus Veltman (1999) Jores Alfyorov / Herbert Kroemer / Jack Kilby (2000)
2001-günümüz	Eric Cornell / Wolfgang Ketterle / Carl Wieman (2001) Raymond Davis / Masatoshi Koshiba / Riccardo Giacconi (2002) Aleksey Abrikosov / Vitali Ginzburg / Anthony Leggett (2003) David Gross / David Politzer / Frank Wilczek (2004) Roy Glauber / John Hall / Theodor W. Hänsch (2005) John Mather / George Smoot (2006) Albert Fert / Peter Grünberg (2007) Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi / Toshihide Maskawa (2008) Charles Kao / Willard Boyle / George Smith (2009) Andre Geim / Konstantin Novoselov (2010) Saul Perlmutter / Adam Riess / Brian Schmidt (2011) David Wineland / Serge Haroche (2012) François Englert / Peter Higgs (2013) Isamu Akasaki / Hiroshi Amano / Shuji Nakamura (2014) Takaaki Kajita / Arthur B. McDonald (2015) David Thouless / Duncan Haldane / Michael Kosterlitz (2016) Rainer Weiss / Barry Barish / Kip Thorne (2017) Arthur Ashkin / Gérard Mourou / Donna Strickland (2018) Jim Peebles / Michel Mayor / Didier Queloz (2019) Roger Penrose / Reinhard Genzel / Andrea Ghez (2020) Giorgio Parisi / Klaus Hasselmann / Syukuro Manabe (2021) Alain Aspect / John Clauser / Anton Zeilinger (2022) Pierre Agostini / Ferenc Krausz / Anne L'Huillier (2023) John Hopfield / Geoffrey Hinton (2024) John Clarke / Michel Devoret / John M. Martinis (2025)

g t d Oersted Madalyası
1936 - 1950	William Suddards Franklin (1936) Edwin Herbert Hall (1937) Alexander Wilmer Duff (1938) Benjamin Harrison Brown (1939) Robert A. Millikan (1940) Henry Crew (1941) George Walter Stewart (1941) Roland Roy Tileston (1944) Homer Levi Dodge (1945) Ray Lee Edwards (1946) Duane Roller (1947) William Harley Barber (1948) Arnold Sommerfeld (1949) Orrin H. Smith (1950)
1951 - 1975	John Wesley Hornbeck (1951) Ansel A. Knowlton (1952) Richard M. Sutton (1953) Clifford N. Wall (1954) Vernet E. Eaton (1955) George E. Uhlenbeck (1956) Mark W. Zemansky (1957) Jay William Buchta (1958) Paul Kirkpatrick (1959) Robert W. Pohl (1960) Jerrold R. Zacharias (1961) Francis W. Sears (1962) Francis Lee Friedman (1963) Walter Christian Michels (1964) Philip Morrison (1965) Leonard I. Schiff (1966) Edward Purcell (1967) Harvey E. White (1968) Eric M. Rogers (1969) Edwin C. Kemble (1970) Uri Haber-Schaim (1971) Richard Feynman (1972) Arnold Arons (1973) Melba N. Phillips (1974) Robert Resnick (1975)
1976 - 2000	Victor F. Weisskopf (1976) H. Richard Crane (1977) Wallace A. Hilton (1978) Charles Kittel (1979) Paul E. Klopsteg (1979) Gerald Holton (1980) Robert Karplus (1981) Isidor Isaac Rabi (1982) John A. Wheeler (1983) Frank Oppenheimer (1984) Sam Treiman (1985) Stanley S. Ballard (1986) Clifford E. Swartz (1987) Norman Ramsey (1988) Anthony P. French (1989) Carl E. Sagan (1990) Freeman Dyson (1991) Eugen Merzbacher (1992) Hans A. Bethe (1993) E. Leonard Jossem (1994) Robert Beck Clark (1995) Donald F. Holcomb (1996) Daniel Kleppner (1997) Edwin F. Taylor (1998) David L. Goodstein (1999) John G. King (2000)
2001 -	Lillian C. McDermott (2001) David Hestenes (2002) Edward W. Kolb (2003) Lawrence Krauss (2004) Eugene D. Commins (2005) Kenneth W. Ford (2006) Carl Wieman (2007) Mildred Dresselhaus (2008) George Smoot (2009) F. James Rutherford (2011) Charles H. Holbrow (2012) Edward F. Redish (2013) Dean Zollman (2014) Karl C. Mamola (2015) John Winston Belcher (2016) Jan Tobochnik (2017) Barbara L. Whitten (2018) Gay Stewart (2019) David Sokoloff (2020) Shirley Ann Jackson (2021) S. James Gates (2023)