Aleksandr Lukaşenko

Aleksandr Lukaşenko
Alyaksandar Lukaşenka
Aleksandr Lukaşenko; Alyaksandar Lukaşenka; Аляксандaр Лукашэнка; Александр Лукашенко
	Lukaşenko, 2025
1. Belarus Cumhurbaşkanı
	Görevde
	Makama geliş ; 20 Temmuz 1994
Başbakan	Mihail Çıhir; Syarhey Linh; Uladzimir Yarmoşın; Henadz Navitski; Syarhey Sidorski; Mihail Myasnikoviç; Andrey Kabyakou; Syarhey Rumas; Raman Halouçanka;
Yerine geldiği	Myeçeyslav Hrib (Belarus Yüksek Sovyeti Başkanı olarak)
Kişisel bilgiler
Doğum	Aleksandr Grigoryeviç Lukaşenko; 30 Ağustos 1954 (71 yaşında); Kopus, Belarus SSC, SSCB
Partisi	Sovyetler Birliği Komünist Partisi (1979-1991); Demokrasi için Komünistler (1991-1992); Bağımsız (1992-günümüz); Belaya Rus (2007-günümüz);
Evlilik(ler)	Galina Jelneroviç (1975-günümüz)
Çocuk(lar)	Viktor; Dmitri; Nikolay
Dini	Yok (ateist)
Ödülleri	Haydar Aliyev Nişanı
İmzası
Resmî site	president.gov.by
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Sovyetler Birliği (1954-1991) ; Belarus (1991-günümüz)
Branşı	Sovyet Sınır Birlikleri; Belarus Silahlı Kuvvetleri
Hizmet yılları	1975-77; 1980-82; 1994-günümüz
Rütbesi	Belarus Başkomutanlığı

Aleksandr Grigoryeviç Lukaşenko (Rusça: Алекса́ндр Григо́рьевич Лукаше́нко, Rusça telaffuz: [ɐlʲɪˈksandr ɡrʲɪˈɡorʲjɪvʲɪtɕ ɫʊkɐˈʂɛnkə]) ya da Alyaksandar Rıhoraviç Lukaşenka (Belarusça: Алякса́ндaр Рыго́равіч Лукашэ́нка, Belarusça telaffuz: [alʲaˈksand(a)r rɨˈɣɔravʲitʂ lukaˈʂɛnka]; d. 30 Ağustos 1954), Belaruslu siyasetçi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra 10 Temmuz 1994'teki seçimleri kazanarak Belarus'un ilk ve tek cumhurbaşkanı oldu. Lukaşenko, siyasi kariyerine başlamadan önce kolektif bir çiftliğin (kolhoz) yöneticisi olarak çalıştı. Askeriyede Sovyet Sınır Birlikleri'nde görev yaptı. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasına karşı oy kullanan Belarus Yüksek Sovyet üyelerinden biriydi.

Lukaşenko, 1990'larda genellikle Rusya'yı Rusya gibi diğer Sovyet sonrası devletler kadar yıkıcı durgunluklardan kurtaran Sovyet sonrası geçiş döneminde Batı destekli iktisadi şok terapisine karşı çıktı.

Belarus'taki kilit endüstrilerin devlet mülkiyetini destekledi. Lukaşenko'nun hükûmeti, ülkenin Sovyet dönemi sembolizminin çoğunu, özellikle de II. Dünya Savaşı'ndaki zaferle ilgili olanları muhafaza etti.^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]^[9]^[10]^[11]^[12] 2006'dan bu yana, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, Lukaşenko'ya ve diğer Belaruslu yetkililere insan hakları ihlalleri ve ABD'nin ulusal çıkarlarına meydan okuma nedeniyle periyodik olarak yaptırımlar uyguluyor.^[13]^[14] ABD ve AB tarafından uygulanan ticari kısıtlamalar ve ambargo, ülkenin dış ticaretini zayıflatmakta, bu da Lukaşenko hükûmetinin iktisadi açıdan sorunlar yaşamasına sebep olmaktadır.

Hükûmetinin Belarus'taki COVID-19 salgınını ele alması, yönetimine karşı yaygın bir hoşnutsuzluğa yol açtı. Tartışmalı 2020 Belarus devlet başkanlığı seçimi, Lukaşenko'nun iktidarına eşi görülmemiş bir muhalefetle karşı karşıya kaldığı hükümet karşıtı protestoları güçlü bir şekilde artıran yaygın oy hilesi iddialarına yol açtı.^[15] Protestocular, yetkililer tarafından şiddetli zulme maruz kaldı. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bürosu tarafından 1 Eylül'de yapılan bir açıklamada, 450'den fazla belgelenmiş işkence ve tutuklulara kötü muamele vakalarının yanı sıra cinsel taciz ve tecavüz raporları yer aldı.^[16] Tartışmalı seçimin ardından Lukaşenko, Avrupa Birliği ve ABD tarafından Belarus'un meşru cumhurbaşkanı olarak tanınmamaktadır.^[17]^[18]

İlk yılları, siyasi kariyeri ve cumhurbaşkanlığı

30 Ağustos 1954'te Belarus'un Vitebsk bölgesinde doğdu. 1975 yılında Mogilev Pedagoji Enstitüsü'nden (şimdi Mogilev Eyalet A. Kuleshov Üniversitesi) ve 1985 yılında Belarus Tarım Akademisi'nden mezun oldu. 1975'ten 1977'ye kadar Sınır Muhafaza Birliği'nde ve 1980-1982 yılları arası Sovyet Ordusu'nda görev yaptı. Sovyet Ordusu'nda iken, Minsk'te bulunan 120. Mekanize "Muhafaza" Tümeni'nde bir subaydı.

Askerlikten ayrıldıktan sonra 1982-1985 yılları arasında kolektif çiftlik başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Şklov ilçesinde Gorodets devlet çiftliği ve inşaat malzemeleri fabrikasında müdür olarak görev yaptı.

1990 yılında Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Meclisine milletvekili olarak seçildi. 1993 yılında, Belarus Meclisi Yolsuzlukla Mücadele Komitesi Başkanı olarak hizmet vermeye başladı.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından 1994'e kadar geçen sürede pek çok fabrika ve işletmenin kapatılması, işsizliğin artması ve enflasyonun yükselmesi ülkede ciddi bir ekonomik buhran yarattı. Bu koşullarda ülkeyi Sovyetlerden ayıran ilk hükûmete karşı isyan hareketleri başladı. Eski Sovyet sisteminin modernize edilerek yeniden uygulanacağını vadeden Lukaşenko'ya destek giderek arttı. 1994 yılında yürürlüğe giren yeni Belarus anayasası, Temmuz ayında ilk demokratik cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yolunu açtı. Seçimin ilk turunda Kebiç % 17,4 oy alırken, Lukaşenko oyların % 45,1'ini aldı. Aynı seçimde Zyanon Paznyak % 12,9 ve Şuşkeviç ise % 9,9 oy aldı. Lukaşenko ikinci turda oyların % 80,1'ini alarak 10 Temmuz 1994 Belarus cumhurbaşkanlığı seçimini ezici çoğunlukla kazandı.

2009 yılında ITAR-TASS Ajansı Genel Direktörü Mihail Gusman'a verdiği röportajda devlet başkanlığının ilk günlerini şöyle anlattı:

"Ben henüz 40 yaşında bile değildim ve çok önemli kararlar vermek zorundaydım. Büyük Sovyetler Birliği'nin güçlü ekonomisini, Belarus'un büyük işletmelerini (MAZ, BelAZ, MTZ vs.), ahşap işlemeciliğinde Sovyetler'in en önemli sanayi merkezi olan Belarus'u yağmalamakta olan canavarlar ülkeyi adeta talan etmekteydi. Siyasette milliyetçi sloganlar çok popülerdi. Mağazalarda raflar boş, insanlar adeta kıtlık yaşamaktaydı. Öyle ki ekmeğin fiyatı bir günde 18 kat artmıştı."^[19]

Bu zor şartlar altında iktidara geldikten sonra, kapitalist yağmacılığa karşı sert tedbirler aldı. Bu nedenle iktidarı altında, Belarus kuralları rejimi insan hakları ihlali olarak kabul edilir ve uluslararası hukuka aykırılığı ile ABD ve Avrupa Birliği tarafından diktatör devlet olarak görülmektedir. Bu yüzden Belarus, insan hakları ihlalleriyle Avrupa Birliği tarafından dayatılan yaptırımlara tabidir. Bunda batıdan ziyade doğu devletleriyle uzlaşması, Sovyet dönemi sosyo-ekonomik politikaları örnek alarak ülkeyi kalkındırması etkili olmaktadır. Rusya ile dış ilişkilerinin yanı sıra Kuzey Kore, Türkmenistan, Türkiye, Katar, İran, Küba, Çin, Sudan ve Venezuela ile ilişkilerine öncelik verir. (Irak ile 2003 yılına, Libya ile de 2011 yılına kadar). 11 Ekim 2015 tarihinde beşinci kez cumhurbaşkanlığına seçildi.

AB Seyahati yasakları

10 Nisan 2006'da Lukaşenko ile beraber Belarus yönetiminin 31 kişilik diğer üst düzey yetkililerinin AB ülkelerine seyahatleri yasaklandı. 18 Mayıs 2006 tarihinde Avrupa Birliği Lukaşenko ve diğer 35 hükûmet yetkilisinin hesaplarını dondurma kararı aldı.

Kamuoyu

Belarus'ta bağımsız anketler sıkı bir şekilde kısıtlanmıştır.^[20] Anketler, anketlerini yayınlamayan veya propaganda amacıyla kullanan hükûmet tarafından tekelleştirilmiştir.^[21]

Sızan bir dahili ankete göre, nüfusun üçte biri Lukaşenko'ya güveniyordu. Belarus'taki son güvenilir kamuoyu yoklaması, Lukaşenko'ya yaklaşık %30 oranında onay veren bir 2016 anketiydi.^[22]

Özel hayatı

Lukaşenko 1975 yılında lise aşkı Galina Jelneroviç ile evlendi. Daha sonra o yıl en büyük oğlu Viktor doğdu. İkinci oğlu Dmitri 1980 yılında doğdu. Eşi Galina, Şklov yakınında köyde ailesinin evinde ayrı yaşamaktadır. Onlar hala yasal olarak evli olmasına rağmen, Galina Lukaşenko eşinden ayrıdır ve devlet başkanlığı internet sitesinde yayınlanan biyografisinde Galina'dan hiçbir şekilde söz edilmemektedir. Gayrimeşru oğlu Nikolay, 2004 yılında doğmuştur. Yaygın olarak çocuğun annesinin İrina Abelskaya olduğuna inanılmaktadır. Kendisi özel doktoru iken ilişkisi vardı.

Lukaşenko kendini "Ortodoks ateist" olarak tanımlıyor.^[23]

Hobileri

Lukaşenko, cumhurbaşkanının muhafazakar biri olması ve iPad veya iPhone gibi modern elektronik cihazları kullanmaktan kaçınması gerektiğine inanıyor.^[24] Futbol oynardı, ancak cumhurbaşkanlığı sırasında bu hobisini de terk etti.^[25] Uluslararası hokey yıldızlarıyla birlikte gösteri oyunları oynayan keskin bir kayakçı ve buz hokeyi forvetidir. İki büyük oğlu da bazen babalarının yanında hokey oynarlar.^[26]

Lukaşenko çocukken kros koşusunda eğitime başladı ve 2000'lerde hala millî düzeyde yarışıyordu.^[27]

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014.
^ Alyaksandr Hrygorevich Lukashenka, in: Encyclopaedia Britannica Online
^ "Profile: Alexander Lukashenko". BBC News. BBC. 9 Ocak 2007. 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014. '..an authoritarian ruling style is characteristic of me [Lukashenko]'
^ Levitsky, Steven; Way, Lucan A. (2010). "The Evolution of Post-SovietCompetitive Authoritarianism". Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes after the Cold War. Problems of International Politics. Cambridge: Cambridge University Press. s. 203. ISBN 9781139491488. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020. Unlike his predecessor, Lukashenka consolidated authoritarian rule. He censored state media, closed Belarus's only independent radio station [...].
^ Jones, Mark P. (2018). "Presidential and Legislative Elections". The Oxford Handbook of Electoral Systems (İngilizce). doi:10.1093/oxfordhb/9780190258658.001.0001/oxfordhb-9780190258658-e-23. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. unanimous agreement among serious scholars that... Lukashenko's 2015 election occurred within an authoritarian context.
^ Levitsky, Steven (2013). Competitive authoritarianism: hybrid regimes after the Cold War. Cambridge University Press. ss. 4, 9-10, 21, 70. ISBN 978-0-521-88252-1. OCLC 968631692. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020.
^ Crabtree, Charles; Fariss, Christopher J.; Schuler, Paul (2016). "The presidential election in Belarus, October 2015". Electoral Studies (İngilizce). Cilt 42. ss. 304-307. doi:10.1016/j.electstud.2016.02.006. ISSN 0261-3794. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2020.
^ "Belarus strongman Lukashenko marks 25 years in power | DW | 10 July 2019". Deutsche Welle (İngilizce). 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ "Belarus leader dismisses democracy even as vote takes place". AP NEWS. 17 Kasım 2019. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ Rausing, Sigrid (7 Ekim 2012). "Belarus: inside Europe's last dictatorship". The Guardian. Londra. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014.
^ "World Report 2020: Rights Trends in Belarus". Human Rights Watch (İngilizce). 10 Aralık 2019. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ "Human rights by country – Belarus". Amnesty International Report 2007. Amnesty International. 2007. 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2007.
^ "COUNCIL DECISION 2012/642/CFSP concerning restrictive measures against Belarus". Official Journal of the European Union. Council of the European Union. 15 Ekim 2012. 7 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013.
^ Department of the Treasury (5 Aralık 2012). "Belarus Sanctions". Government of the United States. 16 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013.
^ "Belarus President Alexander Lukashenko under fire". BBC News. 11 Eylül 2020. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "UN human rights experts: Belarus must stop torturing protesters and prevent enforced disappearances". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 1 Eylül 2020. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020.
^ "El Pais interview with HR/VP Borrell: "Lukashenko is like Maduro. We do not recognize him but we must deal with him"". eeas.europa.eu. 24 Ağustos 2020. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Dave Lawler, U.S. no longer recognizes Lukashenko as legitimate president of Belarus 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Axios (24 September 2020).
^ Михаил Гусман (26 Ağustos 2009). "Александр Лукашенко: Мои выборы были фальсифицированы" (Rusça). "ИЗВЕСТИЯ". 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2017.
^ Higgins, Andrew (22 Haziran 2020). "Political Grip Shaky, Belarus Leader Blames Longtime Ally: Russia". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
^ Shraibman, Artyom. "The House That Lukashenko Built: The Foundation, Evolution, and Future of the Belarusian Regime". Carnegie Moscow Center (İngilizce). 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
^ "Belarus presidential election: Will the lights go out on Lukashenko?". euronews (İngilizce). 12 Haziran 2020. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
^ "Belarus president visits Vatican". BBC News. 27 Nisan 2009. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
^ Д.Медведев объяснил, почему заменил iPad блокнотом 7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. rbc.ru. 15 May 2013.
^ Александр Лукашенко разучился играть на баяне 21 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. km.ru. 15 January 2013.
^ Президент-хоккей Александра Лукашенко 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ng.ru. 1 October 2003.
^ Александр Лукашенко выиграл лыжные соревнования 7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. vsesmi.ru. 3 March 2007.

Siyasi görevi
Önce gelen Myeçeyslav Hrib Belarus Yüksek Sovyeti Başkanı olarak	Belarus Devlet Başkanı 1994–günümüz	Görevde

[1] "Arşivlenmiş kopya". 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014.

[2] Alyaksandr Hrygorevich Lukashenka, in: Encyclopaedia Britannica Online

[3] "Profile: Alexander Lukashenko". BBC News. BBC. 9 Ocak 2007. 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014. '..an authoritarian ruling style is characteristic of me [Lukashenko]'

[4] Levitsky, Steven; Way, Lucan A. (2010). "The Evolution of Post-SovietCompetitive Authoritarianism". Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes after the Cold War. Problems of International Politics. Cambridge: Cambridge University Press. s. 203. ISBN 9781139491488. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020. Unlike his predecessor, Lukashenka consolidated authoritarian rule. He censored state media, closed Belarus's only independent radio station [...].

[5] Jones, Mark P. (2018). "Presidential and Legislative Elections". The Oxford Handbook of Electoral Systems (İngilizce). doi:10.1093/oxfordhb/9780190258658.001.0001/oxfordhb-9780190258658-e-23. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. unanimous agreement among serious scholars that... Lukashenko's 2015 election occurred within an authoritarian context.

[6] Levitsky, Steven (2013). Competitive authoritarianism: hybrid regimes after the Cold War. Cambridge University Press. ss. 4, 9-10, 21, 70. ISBN 978-0-521-88252-1. OCLC 968631692. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020.

[7] Crabtree, Charles; Fariss, Christopher J.; Schuler, Paul (2016). "The presidential election in Belarus, October 2015". Electoral Studies (İngilizce). Cilt 42. ss. 304-307. doi:10.1016/j.electstud.2016.02.006. ISSN 0261-3794. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2020.

[8] "Belarus strongman Lukashenko marks 25 years in power | DW | 10 July 2019". Deutsche Welle (İngilizce). 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[9] "Belarus leader dismisses democracy even as vote takes place". AP NEWS. 17 Kasım 2019. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[10] Rausing, Sigrid (7 Ekim 2012). "Belarus: inside Europe's last dictatorship". The Guardian. Londra. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014.

[11] "World Report 2020: Rights Trends in Belarus". Human Rights Watch (İngilizce). 10 Aralık 2019. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[12] "Human rights by country – Belarus". Amnesty International Report 2007. Amnesty International. 2007. 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2007.

[13] "COUNCIL DECISION 2012/642/CFSP concerning restrictive measures against Belarus". Official Journal of the European Union. Council of the European Union. 15 Ekim 2012. 7 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013.

[14] Department of the Treasury (5 Aralık 2012). "Belarus Sanctions". Government of the United States. 16 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013.

[15] "Belarus President Alexander Lukashenko under fire". BBC News. 11 Eylül 2020. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[16] "UN human rights experts: Belarus must stop torturing protesters and prevent enforced disappearances". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 1 Eylül 2020. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020.

[17] "El Pais interview with HR/VP Borrell: "Lukashenko is like Maduro. We do not recognize him but we must deal with him"". eeas.europa.eu. 24 Ağustos 2020. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[axios-18] Dave Lawler, U.S. no longer recognizes Lukashenko as legitimate president of Belarus 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Axios (24 September 2020).

[19] Михаил Гусман (26 Ağustos 2009). "Александр Лукашенко: Мои выборы были фальсифицированы" (Rusça). "ИЗВЕСТИЯ". 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2017.

[:0-20] Higgins, Andrew (22 Haziran 2020). "Political Grip Shaky, Belarus Leader Blames Longtime Ally: Russia". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.

[21] Shraibman, Artyom. "The House That Lukashenko Built: The Foundation, Evolution, and Future of the Belarusian Regime". Carnegie Moscow Center (İngilizce). 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.

[22] "Belarus presidential election: Will the lights go out on Lukashenko?". euronews (İngilizce). 12 Haziran 2020. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.

[23] "Belarus president visits Vatican". BBC News. 27 Nisan 2009. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.

[24] Д.Медведев объяснил, почему заменил iPad блокнотом 7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. rbc.ru. 15 May 2013.

[25] Александр Лукашенко разучился играть на баяне 21 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. km.ru. 15 January 2013.

[26] Президент-хоккей Александра Лукашенко 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ng.ru. 1 October 2003.

[27] Александр Лукашенко выиграл лыжные соревнования 7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. vsesmi.ru. 3 March 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

g t d 1918 yılından bu yana Belarus liderleri
Beyaz Rusya HC Başkanları (1918-1919)	Sierada
Sürgündeki Beyaz Rusya HC Başkanları (1919-günümüz)	Krecheuski Zaharka Abramçuk Juk-Hruşkeviç Sazhych Rahula^* Survilla
Beyaz Rusya SSC Komünist Partisi Birinci Sekreterleri (1919-1991)	Knorinş Osatkin-Vladimirski Kriniçki Goloded Knorinş Gamarnik Gey Gikalo Şarangoviç Yakovlev^* Volkov Ponomarenko Gusarov Patoliçev Klimov Zimyanin Patoliçev Mazurov Maşerov Kiselyov Slyunkov Sokolov Malofeyev
Belarus Yüksek Sovyeti Başkanları (1991-1994)	Şuşkeviç Kuznetsov^* Grib
Belarus Devlet Başkanları (1994-günümüz)	Lukaşenko
^* geçici

g t d Cumhuriyetlerin mevcut devlet başkanları
Afrika	João Lourenço Patrice Talon Duma Boko Ibrahim Traore* Evariste Ndayishimiye Abdülmecid Tebbun İsmail Ömer Gulle Mahamat İdriss Déby Teodoro Obiang Nguema Mbasogo Isaias Afewerki Taye Atske Selassie Alassane Ouattara Brice Oligui Adama Barrow John Dramani Mahama Mamady Doumbouya* Horta Inta-A Na Man* Cyril Ramaphosa Salva Kiir Mayardit Paul Biya William Ruto Azali Assoumani Félix Tshisekedi Denis Sassou Nguesso Joseph Boakai Muhammed el-Menfi Michael Randrianirina Lazarus Chakwera Assimi Goïta* Dharam Gokhool Abdülfettah es-Sisi Muhammed Veled Gazvani Daniel Chapo Netumbo Nandi-Ndaitwah Abdourahamane Tchiani* Bola Tinubu Faustin-Archange Touadéra Paul Kagame İbrahim Gali Carlos Vila Nova Bassirou Diomaye Faye Patrick Herminie Julius Maada Bio Abdurrahman Muhammed Abdullahi Hasan Şeyh Mahmud Geçici Egemenlik Konseyi* Samia Suluhu Jean-Lucien Savi de Tové Kays Said Yoweri Museveni José Maria Neves Hakainde Hichilema Emmerson Mnangagwa
Asya	Muhammed Şehabeddin Şi Cinping José Ramos-Horta Prabowo Subianto Bongbong Marcos Mahmud Abbas Lee Jae-myung Draupadi Murmu Abdüllatif Reşid Ali Hamenei İzak Herzog Kasım Cömert Tokayev Sadır Caparov Kim Jong-un Thongloun Sisoulith Joseph Avn Muhammed Muizzu Uhnaagiyn Hürelsüh Min Aung Hlaing* Ram Chandra Poudel Şevket Mirziyoyev Asıf Ali Zerdari Tharman Shanmugaratnam Anura Kumara Dissanayake Ahmed eş-Şara* Lai Ching-te İmamali Rahman Serdar Berdimuhammedov Lương Cường Reşad el-Uleymi*
Avrupa	Badr Gunba Frank-Walter Steinmeier Bajram Begaj Alexander Van der Bellen İlham Aliyev Aleksandr Lukaşenko Denis Bećirović, Željka Cvijanović ve Željko Komšić Rumen Radev Petr Pavel Vahagn Haçaturyan Alar Karis Alexander Stubb Emmanuel Macron Salome Zurabişvili Alan Gagloyev Zoran Milanović Catherine Connolly Martin Pfister, Karin Keller-Sutter, Guy Parmelin, Ignazio Cassis, Albert Rösti, Élisabeth Baume-Schneider ve Beat Jans Sergio Mattarella Halla Tómasdóttir Jakov Milatović Nikos Hristodulidis Vjosa Osmani Tufan Erhürman Gordana Siljanovska-Davkova Edgars Rinkēvičs Gitanas Nausėda Tamás Sulyok Myriam Spiteri Debono Maia Sandu Karol Nawrocki Marcelo Rebelo de Sousa Nicușor Dan Vladimir Putin Denise Bronzetti ve Italo Righi Aleksandar Vučić Peter Pellegrini Nataša Pirc Musar Vadim Krasnoselski Recep Tayyip Erdoğan Volodimir Zelenski Konstandinos Tasulas
Güney Amerika	Javier Milei Rodrigo Paz Pereira Luiz Inácio Lula da Silva Daniel Noboa Irfaan Ali Gustavo Petro Santiago Peña José Jerí Jennifer Geerlings-Simons Gabriel Boric Yamandú Orsi Nicolás Maduro
Kuzey Amerika	Donald Trump Jeffrey Bostic Sylvanie Burton Luis Abinader Nayib Bukele Bernardo Arévalo Başkanlık Geçiş Konseyi* Xiomara Castro Rodrigo Chaves Robles Miguel Díaz-Canel Claudia Sheinbaum Daniel Ortega ve Rosario Murillo José Raúl Mulino Christine Kangaloo
Okyanusya	Naiqama Lalabalavu Taneti Maamau Hilda Heine Wesley Simina David Adeang Surangel Whipps Jr. II. Va'aletoa Sualauvi Nikenike Vurobaravu
* = Geçici veya vekaleten görev yapanlar İtalik = Makamı tartışmalı