Hetaireia
 | |
| Bu madde, Doğu Roma ordusu hakkındaki serinin bir parçasıdır. | |
| Yapısal Tarih | |
|---|---|
| Bizans ordusu: Doğu Roma ordusu, Orta dönem Bizans ordusu (thema • tagmata • Hetaireia), Komninos dönemi ordu (pronoia), Paleologos dönemi ordu (allagia) • Vareg Muhafızları • Generaller | |
| Bizans donanması: Rum ateşi • Dromon • Amiraller | |
| Seferlerin Tarihi | |
| Savaşlar, isyan ve iç savaşlar ve muharebeler listeleri | |
| Stratejiler ve taktikler | |
| Taktikler • Kuşatmalar • Askeri talimatlar • Tahkimat (İstanbul Surları) |
Hetaireia ya da Hetaeria (Grekçe: ἑταιρεία), Bizans İmparatorluğu döneminde bir muhafız birliği için kullanılan terim. "Bölük" anlamına gelir, antik Makedon muhafız atlı birliği ve Antik Yunanistan aristokratlarının katıldığı Sempozyum yansımasıdır.[1]
Böyle birliklerin en önemlisi çoğunluğu yabancılardan oluşan, 9 ile 12 yüzyıl arasında Tagma ile beraber imparatorluk muhafız alayının parçası olarak oluşturulmuş imparatorluk Hetaireia (βασιλική ἑταιρεία, basilikē hetaireia) olanıdır.[2] Hetaireia terimi thema askeri komutanları (stratēgoi) koruması için kont (κόμης τῆς ἑταιρείας, komēs tēs hetaireias) tarafından komuta edilen daha küçük birlikler için de kullanılırdı,[3] ve 13. yüzyıldan itibaren nüfuzlu kimselerin efendilerine yemîn ile bağlı silahlı maiyetleri için genel anlamda istihdam edilirlerdi.[2]
Tarihi ve imparatorluk Hetaireia'nın rolü
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparatorlukHetaireia'nın kökeni, rolü ve yapısı açık değildir. Bu terim ilk kez 9. yüzyılın başlarında ortaya çıkıyor: anlatıma dayalı kaynaklar varlığını 813'te imparatorun seferde koruması olarak kaydetmişlerdir.[4] John B. Bury daha önceki Foederati''den evrimleştiği teorisine dayandırır,[5] ancak bu varsayım John Haldon tarafından reddedilir.[6] Orta Bizans döneminin Hetaireia'sı birkaç birime bölündü: kaynaklara göre üç ya da dört, lakaplarından ayırt edilirdi ve her biri, en azından başlangıçta, bir Hetaeriarch (Grekçe: ἑταιρειάρχης, hetaireiarchēs) komutasındaydı.[2]
Stratarchai olarak bilinen askeri görevlilerin kıdemlisi olarak sırada yer alan ve sıklıkla kısaca "Hetaeriarch" (Grekçe: ὁ ἑταιρειάρχης) par excellence olarak adlandırılan Büyük Hetaeriarch (megas hetaireiarchēs) tarafından komuta edilen "Büyük Hetaireia" (Grekçe: μεγάλη ἑταιρεία, megalē hetaireia), kıdemli birimdi.[7] 9. yüzyıl sonlarında ve 10. yüzyıl başlarında, hassas görevlerin emanet edildiği ve Bizans İmparatorunun güvenliğinden sorumlu olan, çok önemli bir mevkiydi. Daha sonra imparator olan Romanos Lekapenos'un ve kendisinden sonra oğlu Hristoforos'un bu görevi yaptığı söylenir.[2] 10. yüzyılın ortasına ait ve imparator VII. Konstantinos (913–959 arası hükümdar) tarafından yazılmış De Ceremoniis'e göre, Büyük Hetaeriarch ve birimi, seferlerde imparatorun çadırının korunmasından, imparatorluk sarayının korunmasından ve sarayın papias'ı ile yakın çalışmaktan mesuldü.[8]
"Orta Hetaireia" (Grekçe: μέση ἑταιρεία, mesē hetaireia) kaynaklarda geçer ve "İkinci derece Hetaireia" (Grekçe: μικρὰ ἑταιρεία, mikra hetaireia) muhtemel varlığı imparator III. Mihail (842-867 arası hükümdar) yönetiminde mikros hetaireiarchēs olarak Stilianos Zaucis'e atıfla ima edilmiştir.[9] Bunun yerine mikros hetaireiarchēs birimi yaklaşık 975 yılına ait Escorial Taktikon'da "Üçüncü Hetaireia" (Grekçe: τρίτη ἑταιρεία, tritē hetaireia) olarak isimlendirilen Chazaroi (Χαζάροι, "Hazarlar") ve Pharganoi (Φαργάνοι) bölüklerinden müteşekkil barbar alayı ile aynı olabilir.[10][11] Tarihçi Warren Treadgold, imparatorluk Hetaireia'nın toplam gücünü 10. yüzyıl başlarında 1,200 asker olarak tahmin eder.[10]
Hetaireia'nın çoğunluğu görünüşe bakılırsa yabancılardan (ethnikoi) oluşur, dönemin anlatımları Hazarlar, Pharganoi, Tourkoi (diğer bir deyişle Magyarlar), Franklar ve Araplar gibi ırkları listeler.[12] Pharganoi teriminin anlamı tartışma konusu olmuştur. Kökeni, Fergana Vadisi civarındaki Orta Asya bölgesinden gelebilir veya Pharangoi'nin diğer bir deyişle Varegler'in yanlış yazıldığı anlamına gelebilir.[2] Bununla birlikte, Hetaireia'daki seçkin görevler, imparatorluk hazinesi tarafından unvan sahibine ödenen yıllık bir ücrete (roga) bağlı, yerli Bizans yetkilileri tarafından satın alınabilen saygın atamalardılar. "Büyük Hetaireia" görevi en az 16, "Orta Hetaireia" en az 10, Chazaroi ya da Pharganoi bölüklerinin her biri en az 7 altın litrai maliyetindeydi[8][13]
10. yüzyıl ilerledikçe, "Orta Hetaireia", Büyük Hetaeriarch'ın yönetiminde kaldığı için, çeşitli birimlerin tek bir komutaya dönüşme eğilimi belirginleşti. Hetaireia'nın muhafız birliği olarak önemi bundan sonra azaldı, ancak birim, Orta Bizans ordusunun, Komnenos dönemi Bizans ordusuna kalan az sayıdaki alaylardan biridir, imparator II. Manuil'in (1143-1180 arası hükümdar) hükümdarlığında detaylı anlatılmıştır.[14] Ancak bu zaman zarfında kompozisyonu değişti: 11. yüzyılın sonlarında, Genç Nikiforos Bryennios, "geleneklere göre" Hetaireia'nın genç Bizans soylularından oluştuğunu bildirir.[2]
[Megas] hetaireiarchēs makamı yaşamaya devam edip, askeri görevlerinden ayrılarak önemli bir saray mevkisi olarak olarak kalmıştır: 11. yüzyılda birçok önemli saray hadımı tarafından ve ikinci derece soylular ve Komnenos döneminde Georgios Paleologos gibi Bizans imparatorluk ailesinin kıdemsiz akrabaları tarafından taşınmıştır. Paleologos döneminde önde gelen aristokrat ailelerin üyeleri tarafından taşınmıştır.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Hamilton, Richard. "Bryn Mawr Classical Review 02.05.13". O. Murray, Sympotica: A Symposium on the Symposion. Bryn Mawr. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ a b c d e f g Kajdan 1991, s. 925.
- ^ Treadgold 1995, ss. 100–105.
- ^ Oikonomides 2001, s. 12.
- ^ Bury 1911, ss. 106–107.
- ^ Haldon 1984, s. 246.
- ^ Bury 1911, s. 106.
- ^ a b Bury 1911, s. 108.
- ^ Bury 1911, s. 107.
- ^ a b Treadgold 1995, s. 110.
- ^ Bury 1911, ss. 107–108; Oikonomides 2001, ss. 12, 27.
- ^ Oikonomides 2001, ss. 20–21.
- ^ Oikonomides 2001, ss. 17–18.
- ^ Magdalino 2002, s. 321.
- Genel
- Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos [Dokuzuncu Yüzyılın İmparatorluk İdari Sistemi - Filotheos'un Kletorologion'unun Gözden Geçirilmiş Metni ile] (İngilizce). Londra: Oxford University Press. OCLC 1046639111 – Archive.org vasıtasıyla.
- Haldon, John F. (1984). Byzantine Praetorians: An Administrative, Institutional and Social Survey of the Opsikion and Tagmata, c. 580–900. Bonn: R. Habelt. ISBN 3-7749-2004-4. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018.
- Haldon, John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204 (İngilizce). Londra: UCL Press. ISBN 1-85728-495-X.
- Kajdan, Aleksandr, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York ve Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Magdalino, Paul (2002) [1993]. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018.
- Oikonomides, Nikos (2001). "Some Byzantine State Annuitants: Epi tes (Megales) Hetaireias and Epi ton Barbaron". Byzantina Symmeikta. Cilt 14. ss. 9-28. ISSN 1105-1639. 16 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Şubat 2018.
- Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3163-2. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Karlin-Hayter, Patricia (1974). "L'hétériarque. L'évolution de son rôle du "De Cerimoniis" au "Traité des Offices"". Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik (Fransızca). Cilt 23. ss. 101-143.
