Tikas, Posof
Tikas (Gürcüce: ტიკასი), tarihi Samtshe, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesinde, Demirdöven köyünün bir mahallesidir. Demirdöven yerleşim merkezinin güneybatısında yer alır. Eskiden ayrı bir köyken, mahalleye dönüştürülmüştür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tikas adı Tikasi'den gelir ve bu yerleşim merkezi günümüzde Diktaş olarak da bilinir.[1] Tikasi (ტიკასი veya თიკასი) adı, 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Tikas (Тикасъ), 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Dikas (دیقاس) şeklinde yazılmıştır.[2][3]
Tikasi köyü, Gürcistan'ın tarihsel bölgelerinden biri olan Samtshe'nin Türkiye'de kalan kısmında yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi, 1578 yılında tamamen ele geçirmiştir.
Tikasi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılan bölgenin bir parçasıydı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında, Ardahan sancağının Ardahan kazasına (uçastok) bağlı Digur nahiyesinin 21 köyünden biriydi. Nüfusu, 30'u erkek ve 33'ü kadın olmak üzere, 9 hanede yaşayan 63 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamarı Türk olarak yazılmıştır.[4]
Moskova Antlaşması'yla 1921 yılında Türkiye'ye bırakılan Tikas köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Dikas (دیقاس) adıyla Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Merkez nahiyesi 31 köyü kapsıyordu. Varzna (وارزنا) şeklinde kaydedilmiş olan Demirdöven de bu köylerden biriydi.[5] 1935 genel nüfus sayımında Varzna yer almamış, ancak Dikas bir köy olarak kaydedilmemiştir.[6] Bu arada Dikas veya Tikas'ın bir mahalle olarak Varzna'ya bağlandığı anlaşılmaktadır. Tikas veya Diktaş mahallesinin yerleşim merkezi, heyelan dolayısıyla başka bir yer taşınmıştır.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 189. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 377". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 377". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2025.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1935). "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ "Mahalleyi taşıdılar, yolu yapmayı unuttular" - Ardahan Haber