Uluçam, Posof
| Uluçam | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Uluçam Uluçam'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1649 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 12 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Uluçam, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluçam köyünün eski adı Varhana'dır. Varhana (ვარხანა) veya Varhani (ვარხანი), tarihsel Gürcü coğrafyasında rastlanan bir yer adıdır. Varhana, erken dönem Osmanlı kayıtlarına Varhana (وارخانە) olarak girmiştir.[4] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Ardahan bölgesine hakim olan Ruslar da köyün adını Varhana (Вархана) olarak kaydetmiştir.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Osmanlıca biraz farklı yazılmış olmasına karşın, köyün adı Varhana (وارخانا) olarak geçer.[6] Ortadan kalmış bir yerleşim olan Mlaşeti, Varhana köyünün yakınında bulunuyordu.[7]
Varhana, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe bölgesinin Türkiye kesiminde yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bu dönemden kalmış olan köyün kilisesi, 1888 yılında Rus arkeolog Praskovya Uvarova tarafından kayda geçirilmiştir.[8][9]
Varahana köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 21 hane yaşıyordu. Her hane, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. Hane reislerinin çoğu Sunbat, Ruben, Gogiça, Mahara, Revaza, Gogina, Gabriel, Batata gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Bir adet su değirmen bulunuyordu. Bu defteri yayımlayan Gürcü Türkolog Sergi Cikia köydeki üç mezradan ikisinin adını Tkemlobi (ტყემლობი) ve Şemçameli (შემჭამელი) şeklinde okumuştur. Varhana köyünde 1834 yılında 10 hane, 1878'de 11 hane tespit edilmiştir.[10][11]
Varhana köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de Varhana (وارخانە) olarak geçer. Bu defterde aynı idari konuma sahip olan köyün hasılası Hicri 1132 (1720/1721) tarihinde 6.001 akçe, Hicri 1134 (1721/1722) tarihinde 5.000 akçe ve Hicri 1140 (1727/1728) tarihinde 2.800 akçe idi.[12]
Varhana, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Rus idaresinde Varhana, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Tsurtskabi nahiyesinin köylerinden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu 180 kişiden oluşuyordu. Rus idaresinde Varhana köyünün nüfusu, 1896’da 194 kişiye, 1906’da da 230 kişiye yükselmişti. Bu tespitlerde nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[13][14] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, Varhana'nın Gürcüce yer adı olduğunu belirtmiş, ama anlamını vermemiştir. Martvileli köyde 20 hanede 241 Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmıştır.[15]
Varhana, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Varhana köyü Türkiye'ye bırakıldı.[16]
Varhana, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyde 235 kişi yaşıyordu.[17] Varhana, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Uluçam olarak değiştirilmiştir.[18] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Uluçam (Varhana)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[19]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluçam köyü, Ardahan il merkezine 97 km, Posof ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[20]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 7[2] |
| 2021 | 7[2] |
| 2020 | 12[2] |
| 2019 | 13[2] |
| 2018 | 26[2] |
| 2017 | 7[2] |
| 2016 | 11[2] |
| 2015 | 22[2] |
| 2014 | 29[2] |
| 2013 | 37[2] |
| 2012 | 42[2] |
| 2011 | 45[2] |
| 2010 | 52[2] |
| 2009 | 53[2] |
| 2008 | 59[2] |
| 2007 | 66[2] |
| 2000 | 109[20] |
| 1990 | 196[21] |
| 1985 | 221[22] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ulucam, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Uluçam Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 433". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 453". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2025.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 228, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ "Praskovya Uvarova, Кавказъ. Абхазія, Аджарія, Шавшетія, Посховскій участок (Kafkasya: Abhazya, Acara, Şavşeti, Potshovi Kazası, Moskova, 1891, s. 173, 280" (PDF). 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 433". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 294". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 547, 560, 804". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2025.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 378" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 525". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ a b "Uluçam Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.