Armutveren, Posof
| Armutveren | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Armutveren Armutveren'in Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1342 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 77 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Armutveren, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Köyün eski adı Papala'dır. Megrelce bir kelime olan Papala (ფაფალა), uçurum anlamına gelir.[4] Bu yer adı Türkçeye aynı şekilde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Papala (پاپالا) olarak geçer.[5] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Ardahan bölgesine sahip olan Ruslar ise köyün adını Papalo (Папало) şeklinde kaydetmiştir.[6]
Papala, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'ın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirmiştir. Köyde varlığı bilinen kilise de bu dönemden kalmıştır.[7]
Papalo, 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 17 hane yaşıyordu. Her hane, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. Hane reislerinin çoğu Elia, Basila, Gogiça, İoana, Koçia, Maharebel gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Köye kayıtlı üç yayla bulunuyordu. Köyde 1834 yılında 7 hane, 1878'de 18 hane tespit edilmiştir.[8]
Papala, uzun süre Osmanlı yönetimi altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Rus idaresinde Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Badela nahiyesinin köylerinden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu 187 kişiden oluşuyordu. Rus idaresinde Papala köyünün nüfusu, 1896’da 217 kişiye, 1906’da da 253 kişiye yükselmişti. Bu tespitlerde nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[6][9]
Papala, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Papala köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Papala, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Papola" (پاپولا) adıyla, Kars vilayetinin Poshof kazasının Cilvana nahiyesine bağlıydı.[11] 1935 genel nüfus sayımıda "Papula" olarak kaydedilmiş olan Papala, aynı idari konuma sahipti ve köyde 301 kişi yaşıyordu.[12] Türkçe kaynaklarda farklı biçimlerde yazılmış olan Papala adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Armutveren olarak değiştirilmiştir.[13] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Armutveren (Papola)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Armutveren köyü, Ardahan il merkezine 95 km, Posof ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 77[2] |
| 2021 | 78[2] |
| 2020 | 82[2] |
| 2019 | 82[2] |
| 2018 | 80[2] |
| 2017 | 74[2] |
| 2016 | 82[2] |
| 2015 | 82[2] |
| 2014 | 83[2] |
| 2013 | 72[2] |
| 2012 | 74[2] |
| 2011 | 80[2] |
| 2010 | 95[2] |
| 2009 | 93[2] |
| 2008 | 97[2] |
| 2007 | 116[2] |
| 2000 | 140[15] |
| 1990 | 248[16] |
| 1985 | 360[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Armutveren, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Armutveren Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ Otar Kacaia, Megerlce-Gürcüce Sözlük (მეგრულ-ქართული ლექსიკონი), Tiflis, 2001, 3 cilt
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 444". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ a b ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები" (2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2021, s. 88. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9746-3-2
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 310; II. cilt (1941), s. 303; III. cilt (1958), s. 444". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 306" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 46". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ a b "Armutveren Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.