Alköy, Posof
| Alköy | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Alköy Alköy'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 21622 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 149 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Alköy, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Alköy'ün eski adı Ali'dir. Gürcüce "ali" (ალი) "alev" anlamına gelir.[4] Bu isme eski Gürcü coğrafyasında rastlanır ve Gürcistan'da Haşuri bölgesinde kalesi olan eski bir kent de Ali (ალი) adını taşımaktadır.[5] "Ali Kilisesi'nde ibadet etti" biçimindeki Gürcüce bir halk deyişinde de köyün adı Ali olarak geçer. Köyün adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Al (ال) biçiminde kaydedilmiştir. [6] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Âl (آل) olarak geçer.[7] Köyün adı daha geç tarihte Alköy'e dönüşmüştür.[8]
Ali veya Al köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alır.[9] Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcü manastırı Ali Manastırı da bu dönemden kalmıştır.
Ali veya Al köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı |Osmanlı mufassal deftere göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Kuzay nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu, Osmanlı Devleti'nin Müslüman olmayan köylülerden aldığı ispençe vergisi veren 29 haneden oluşuyordu. Hane reislerinin çoğunun İvane, Elia, Kakala, Levana, Laşkara, Vardzel, Bejan, Gogiça gibi adlar taşıması, Ali'nin bir Gürcü köyü olduğunu göstermektedir.[10]
Ali veya Al köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de aynı idari konuma sahipti. Hicri 1134 (1721/1722) tarihinde hasılası 15.000 akçe idi ve burası Mehmed adında birine tahsis edilmişti.[11]
Ali köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin Al (Ал) olarak kaydettiği köy, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada yer alan Sakire nahiyesinin 12 köyünden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre köyde tamamı Türklerden oluşan 352 kişi yaşıyordu.[12] Köyün nüfusu 1896'da 441 kişiye, 1906'da da 543 kişiye yükselmişti.[13]
Al köyü, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında,Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler bölgeden çekildi. 16 Mart 1921'de, "Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Poshov bölgesinde yer alan Ali köyü Türkiye'ye bırakıldı.[14]
Ali veya Al köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[7] 1940 genel nüfus sayımıdan aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 590 kişiden oluşuyordu.[15] 1950 genel nüfus sayımında Alköy olarak kaydedilmiş olan yerleşmenin nüfusu 659 kişiye çıkmıştı.[16]
Alköy'de eski bir manastırın varlığı bilinmektedir. Ali Manastırı olarak bilinen manastır 10. veya 11. yüzyılda kurulmuştur. 1870'lere kadar sağlam bir şekilde korunmuş olan manastırın 11-12. ve 13-14. yüzyıl yazılı kaynaklarında Aziz Giorgi adına inşa edildiği belirtilmiştir. Kubbeli bir yapı olan ana kilisesi, 1920'lerde ortadan kaldırılmıştır. Köyün sakinleri söz konusu kilisesin, köyün merkezinde düzlenmiş olan alanda bulunduğunu belirmiştir.[17][18]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Alköy, Ardahan il merkezine 87 km, Posof ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[19]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 149[2] |
| 2021 | 157[2] |
| 2020 | 154[2] |
| 2019 | 154[2] |
| 2018 | 152[2] |
| 2017 | 149[2] |
| 2016 | 159[2] |
| 2015 | 158[2] |
| 2014 | 164[2] |
| 2013 | 172[2] |
| 2012 | 172[2] |
| 2011 | 174[2] |
| 2010 | 186[2] |
| 2009 | 200[2] |
| 2008 | 196[2] |
| 2007 | 211[2] |
| 2000 | 288[19] |
| 1990 | 476[20] |
| 1985 | 720[21] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Alkoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Alköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი" (Gürcü Dilinin Açıklamalı Sözlüğü)
- ^ Kartlis Tshovreba Yer Adları ve Arkeoloji Sözlüğü (Gürcüce), Tiflis, 2013, s. 27-28 21 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-15-896-4.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 323, III. cilt (1958) s. 558". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 225" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 183 ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 323, II. cilt (1941) s. 316". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 570". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 113, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 354" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 225" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 10 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 14, 228, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ a b "Alköy Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.