Uğurca, Posof
| Uğurca | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Uğurca Uğurca'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1656 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 41 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Uğurca, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Uğurca köyü ile Doğrular mahallesinin eski ortak adı, Cacun veya Cacuni'dir. Uğurca köyü Yukarı Cacun, Doğrular mahallesi Aşağı Cacun olarak bilinir. Bu yer adı Türkçeye Gürcüce Cacuni (ჯაჯუნი) Cacun (جاجون) ve Cecun (جەجون) şeklinde girmiştir.[4][5][6]
Cacuni veya Cacun köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'nin Tükiye tarafında kalan kısmında yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi, 1549 tarihli Gürcistan seferini izleyen dönemde Gürcülerden ele geçirmiştir.
Cacuni köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde, Cacun-i Ulya (جەجون علیا), Cacun-i Süfla (جەجون سفل) ve Orta Cacun (اورتا جاجون) olmak üzere üç ayrı adla kaydedilmiştir. Bu üç yer, Gürcülerden ele geçirildiği için Gürcistan Vilayeti diye adlandırılmış eyaletin Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Cacun-i Ulya'da (Yukarı Cacun) 16 hane, Cacun-i Süfla'da (Aşağı Cacun) ise 12 hane yaşıyordu. Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi ödemekle yükümlü bu hanelerin reisleri Matsatsa, Laşkara, İvane, Gula, Gogiça, Enuka, Ağdgomel, Elia, Batata, Popha, Keropina, Papuna gibi Gürcü adları taşıyordu. Orta Cacun, Aşağı Cacun köyünün ekili alanının adıydı. Bu köylerde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı yapıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Yukarı Cacun'da iki adet, Aşağı Cacun'da bir adet değirmen bulunuyordu.[7]
Cacuni köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde Cacun (جاجون) adıyla tek köy olarak kaydedilmiştir. Hicri 1118 (1706/1707) tarihinde Poshov livasının Kuzey nahiyesine bağlı olan köyün hasılası 15.000 akçe idi ve köy Abdullah adında birine tahsis edilmişti. Hicri 1137 (1724/1725) tarihinde ise, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlanmıştı. Mehmed adında birine tahsil edilen köyün hasılası bu sefer 7.650 akçe olarak belirlenmişti.[8]
Cacun, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin de Yukarı Cacun (Верхний Джаджун) ve Aşağı Cacun (Нижний Джаджун) ve adlarıyla kaydettiği yerleşmeler, Ardahan sancağında (okrug) Poshov kazasının (uçastok) Digur nahiyesinde bağlıydı. 1886 yılında gerçekleştirilen tespite göre Yukarı Cacun'da 176 kişi, Aşağı Cacun'da 139 kişi yaşıyordu. İki köyün de nüfusunun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[9] 1896'da Yukarı Cacun'da 249 kişi ve Aşağı Cacun'da 136 kişi, 1906'da Yukarı Cacun'da 253 kişi ve Aşağı Cacun'da 195 kişi yaşıyordu.[10] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, köyü adını Cmacuni (ჯმაჯუნი) biçiminde yazmıştır. Orman içinde yer alan köyde, Diğviri’deki gibi bir kalenin bulunduğunu, kalenin yan tarafından, iki yanı ağaçlı küçük bir derenin aktığını belirtmiştir. Martvileli'nin yazdığına göre, tek köy olarak söz ettiği Cmaun'da 46 hanede 570 Müslüman Gürcü yaşıyordu.[4]
Yukarı Cacun ve Aşağı Cacun, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükümeti Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da bu iki yerleşme Türkiye'ye bırakıldı.[11]
Yukarı Cacuni, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cecun-i Ulya (جەجون علیا) adıyla Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımında "Yukarıcacun" olarak yazılmış olan köy, ayni idari konuma sahipti ve nüfusu 293 kişiden oluşuyordu.[12] Cacun veye Cecun, "yabancı kökten geldiği" için Yukarı Cacun'un adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Uğurca olarak değiştirilmiştir.[13] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Uğurca (Yukarıcacun)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Uğurca köyü, Ardahan il merkezine 86 km, Posof ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 41[2] |
| 2021 | 38[2] |
| 2020 | 36[2] |
| 2019 | 37[2] |
| 2018 | 37[2] |
| 2017 | 40[2] |
| 2016 | 40[2] |
| 2015 | 46[2] |
| 2014 | 54[2] |
| 2013 | 63[2] |
| 2012 | 63[2] |
| 2011 | 60[2] |
| 2010 | 72[2] |
| 2009 | 76[2] |
| 2008 | 78[2] |
| 2007 | 87[2] |
| 2000 | 156[15] |
| 1990 | 267[16] |
| 1985 | 284[17] |
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ugurca, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Uğurca Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 437". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ a b "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761". 29 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2025.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 303, 307; II. cilt (1941) s. 297, 301; III. cilt (1958) s. 437.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 231, 683". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2025.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 172" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 981". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
- ^ a b "Uğurca Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.