Örümceklerin evrimi
Örümceklerin evrimi, ilk gerçek örümcekler (ince belli örümceğimsiler) yengeç benzeri keliserli atalarından evrimleştiğinden beri, en az 380 milyon yıldır devam ediyor. 3.958 cins ve 114 familyada taksonomik olarak sınıflandırılmış 45.000'den fazla mevcut tür tanımlanmıştır.[1] 120.000'den fazla tür olması da bir ihtimaldir.[1] Fosil çeşitlilik oranları, bilinen 1.952 keliserli'den tanımlanan 1.593 örümceğimsi türü ile mevcut çeşitliliğin önerebileceğinden daha büyük bir oran oluşturmaktadır.[2] Hem günümüze ulaşan hem de fosil türleri her yıl bu alandaki araştırmacılar tarafından tanımlanmaktadır. Örümcek evrimindeki önemli gelişmeler arasında örü memesi gelişimi ve proteinli ipek salgısı bulunmaktadır.
Erken dönem örümceğimsiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilinen en eski kara eklem bacaklıları arasında soyu tükenmiş örümceğimsilerin üyeleri olan Trigonotarbitler bulunmaktadır.[3]
Trigonotarbitler, karasal bir yaşam tarzı, kitap akciğerlerinden solunum ve sekiz bacak üzerinde yürüme, ağız ve ağız kısımlarının yakınında bir çift bacak benzeri kamçılar ile örümceklerle birçok yüzeysel özelliği paylaşır. İpek salgılama yeteneğine sahip olup olmadıklarına dair tartışmalar hâlâ mevcuttur. Bu tartışmalar; yayımlanmamış bir fosil, arka bacakları üzerinde örümceklerin ipeklerini yönlendirmek ve hareket ettirmek için kullandıkları şeylere benzeyen farklı yumrular ile tanımlanana kadar uzunca bir süre popüler bir düşünce olmuştu.
Gerçek örümceklerin ortaya çıkışı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir aşamada en eski örümcek fosilinin 380 milyon yıl önce Devoniyen boyunca yaşayan Attercopus olduğuna inanılıyordu. Attercopus, tüm canlı örümceklere kardeş olarak sınıflandırıldı, ancak şimdi ipek üretebilen, ancak gerçek örü memesi içermeyen soyu tükenmiş Uraraneida üyesi olarak yeniden yorumlandı.
En eski gerçek örümcekler Karbonifer çağına veya yaklaşık 300 milyon yıl öncesine aittir. Avrupa ve Kuzey Amerika kömür yataklarından bu erken bölümlere ayrılmış fosil örümceklerin çoğu, muhtemelen Mesothelae'ye ya da modern örümcekte olduğu gibi, karın ortasının altına yerleştirilmiş örü memelerine sahip bir grup ilkel örümceğe aitti. Muhtemelen diğer ilkel eklembacaklıların yırtıcıları oldukları orta geç Paleozoyik'in dev ağaçlarında ve eğreltiotu ormanlarında yaşayan, karadaki yırtıcı hayvanlardı. İpek, yumurtalar için koruyucu bir kaplama, geri çekilme deliği için bir astar ve daha sonra belki de basit zemin tabakası ağ ve tuzak yapımı için kullanılmış olabilir.
Bitki ve böcek yaşamı çeşitlendikçe, örümceğin ipek kullanımı da değişti. Karnın sonunda örü memelerine sahip örümcekler (Mygalomorphae ve Araneomorphae), 250 milyondan fazla yıl önce ortaya çıktı, muhtemelen hem toprakta hem de yeşillikte av yakalamak için daha ayrıntılı levha ve labirent ağlarının geliştirilmesine ve güvenlik dirseğinin gelişimine önayak oluyordu. En eski Mygalomorph, Rosamygale, Fransa Triyasında tanımlandı ve modern Hexathelidae ailesine ait.
Jura devrine kadar, küre dokumacı örümceklerin sofistike hava ağları, hızla çeşitlenen böcek gruplarından yararlanmak için zaten gelişmişti. 110 milyon yaşında olduğu düşünülen kehribar içinde korunmuş bir örümcek ağı, örümcek ağlarını hayal ederken düşündüğü en ünlü, dairesel mükemmel bir "küre" ağının kanıtını gösterir. Ağ-eğirme davranışını üretmek için kullanıldığı düşünülen bu genlerin sapmasının incelenmesi, küre eğirmenin 136 milyon yıl kadar önce gelişmiş bir durumda olduğunu göstermektedir. Bunlardan biri, yaklaşık 165 milyon yıl önce Çin'deki İç Moğolistan Daohuogo'dan kaydedilen araneid Mongolarachne jurassica, bir örümceğin bilinen en büyük fosilidir.
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Garrison, Nicole L.; Rodriguez, Juanita; Agnarsson, Ingi; Coddington, Jonathan A.; Griswold, Charles E.; Hamilton, Christopher A.; Hedin, Marshal; Kocot, Kevin M.; Ledford, Joel M.; Bond, Jason E. (2016). "Spider phylogenomics: untangling the Spider Tree of Life". PeerJ. Cilt 4. ss. e1719. doi:10.7717/peerj.1719. ISSN 2167-8359. PMC 4768681
. PMID 26925338.
- ^ Jason A. Dunlop (2008), "How many species of fossil arachnids are there?", The Journal of Arachnology, 36 (2), ss. 267-272, doi:10.1636/ch07-89.1
- ^ Garwood, Russell J.; Edgecombe, Gregory D. (Eylül 2011). "Early Terrestrial Animals, Evolution, and Uncertainty". Evolution: Education and Outreach. 4 (3). ss. 489-501. doi:10.1007/s12052-011-0357-y. ISSN 1936-6426.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Brunetta, Leslie; Craig, Catherine L. (2010). Spider silk : evolution and 400 million years of spinning, waiting, snagging, and mating. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-14922-7.
- Penney, D. (2008). Dominican Amber Spiders: a comparative neontological approach to identification faunistics ecology and biogeography. Manchester: Siri Scientific Press. ISBN 978-0-9558636-0-8.
- Penney, D.; Selden P.A. (2011). Fossil Spiders: the evolutionary history of a mega-diverse order. Manchester: Siri Scientific Press. ISBN 978-0-9558636-5-3.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Örümcek fosili 1 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
