Moleküler evrim - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Tarihi
  • 2 Moleküler Evrimdeki Güçler
    • 2.1 Rekombinasyon
  • 3 Protein Evrimi
    • 3.1 Nükleik Asit Evrimiyle İlişkisi
  • 4 Ayrıca bakınız
  • 5 Kaynakça
  • 6 İleri düzey okuma

Moleküler evrim

  • العربية
  • Bosanski
  • Català
  • Dansk
  • Deutsch
  • Ελληνικά
  • English
  • Español
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Gaeilge
  • Galego
  • עברית
  • हिन्दी
  • Hrvatski
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • 한국어
  • Nederlands
  • Polski
  • Português
  • Русский
  • Simple English
  • Српски / srpski
  • Svenska
  • Українська
  • 中文
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bir dizinin parçası
Evrimsel biyoloji
Darwin ispinozları (John Gould tarafından)
  • Dizin
  • Giriş
  • Ana
  • Ana hatları
  • Sözlük
  • Kanıtlar
  • Tarihçe
Süreçler ve sonuçlar
  • Popülasyon genetiği
  • Varyasyon
  • Çeşitlilik
  • Mutasyon
  • Doğal seçilim
  • Adaptasyon
  • Polimorfizm
  • Genetik sürüklenme
  • Gen akışı
  • Türleşme
  • Adaptif radyasyon
  • Karşılıklı yardımlaşma
  • Birlikte evrim
  • Birlikte yok oluş
  • Olasılık
  • Iraksama
  • Yakınsama
  • Paralel evrim
  • Soy tükenmesi
Doğal tarih
  • Yaşamın kökeni
  • Ortak ata
  • Yaşam tarihi
  • Zaman çizelgesi
  • İnsanın evrimi
    • Yakın insan evrimi
  • Filogeni
  • Biyoçeşitlilik
  • Biyocoğrafya
  • Sınıflandırma
  • Evrimsel taksonomi
  • Kladistik
  • Geçiş fosili
  • Soy tükenmesi
Evrim teorisinin tarihi
  • Genel bakış
  • Rönesans
  • Darwin öncesi
  • Darwin
  • Türlerin Kökeni
  • Modern sentez öncesi
  • Modern sentez
  • Moleküler evrimin tarihi
  • Evo-devo
  • Güncel araştırmalar
  • Türleşme tarihi
  • Paleontoloji tarihi (zaman çizelgesi)
Alanlar ve uygulamalar
  • Evrime dayalı uygulamalar
  • Biyososyal kriminoloji
  • Ekolojik genetik
  • Evrimsel estetik
  • Evrimsel antropoloji
  • Evrimsel hesaplama
  • Evrimsel ekoloji
  • Evrimsel ekonomi
  • Evrimsel epistemoloji
  • Evrimsel etik
  • Evrimsel oyun teorisi
  • Evrimsel filoloji
  • Evrimsel tıp
  • Evrimsel nöroloji
  • Evrimsel fizyoloji
  • Evrimsel psikoloji
  • Deneysel evrim
  • İstilacı genetik
  • Ada biyocoğrafyası
  • Filogenetik
  • Paleontoloji
  • Yapay seçilim
  • Türleşme üzerine laboratuvar deneyleri
  • Sosyobiyoloji
  • Sistematik
  • Evrensel Darwinizm
Toplumsal etkiler
  • Öjeni
  • Teori ve olgu olarak evrim
  • Disgenik
  • Evrim teorisinin toplumsal etkileri
  • Yaratılış–evrim tartışması
  • Teistik evrim
  • Evrime itirazlar
  • Evrime verilen destek düzeyi
  • Doğa–çevre tartışması
Kategori • Kitap
  • g
  • t
  • d

Moleküler evrim, nesiller boyu aktarılacak şekilde, DNA, RNA ve protein gibi hücresel moleküllerin diziliminin değiştirilmesi işlemidir ya da bununla ilgilenen bilim dalıdır. Moleküler evrimin alanı, bu değişimlerdeki kalıpları açıklamak için evrimsel biyoloji ve popülasyon genetiği ilkelerini kullanır. Moleküler evrim başlıca, nükleotid değişimlerinin oranları ve etkilerini, nötr evrimi, doğal seçilimi, yeni genlerin kökenlerini, karmaşık özelliklerin genetik yapısını, türleşmenin genetik temelini, gelişim evrimini ve evrimin genomik ve fenotipik değişikliklere neden olan etkilerini inceler.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Moleküler Evrimin tarihi 20. yüzyılın başlarında karşılaştırmalı biyokimya ya da "Parmak izi" yöntemlerinin kullanılması ile başlar. Örnek olarak Homolog proteinleri keşfetmek için 1950'lerde kâğıt kromatografisi kullanılması, bağışıklık testleri ve jel elektroforezi verilebilir.[1][2] Moleküler evrim, 1960'larda ve 1970'lerde moleküler biyoloji'nin yükselişini takiben kendi alanınını oluşturdu. Protein dizilemesi'nin ortaya çıkışı, moleküler biyologların dizilim karşılaştırmasına dayanan bir filogenezi yaratmalarına ve homolog diziler arasındaki farkları bir moleküler saat olarak kullanarak zamanı son evrensel ortak atadan tahmin etmelerine olanak sağladı.[1] 1960'ların sonunda, nötr evrim teorisi, molekül saati için teorik bir temel sağlamıştır, ancak hem evrimsel biyologlar hem de evrimcilerin en önemli nedeni olan doğal seçilimle tümseçilimciliğe (panselectionism) karşı güçlü bir tutum sergilemelerinden dolayı hem saat hem de tarafsız teorideki değişiklik tartışmalıydı.[3] 1970'lerden sonra, nükleik asit dizilemesi, moleküler evrimin proteinlerin ötesine geçerek, yaşamın evrimsel tarihinin temelini oluşturan ve yüksek oranda korunan ribozomal RNA dizilimlerine ulaşmasına olanak sağladı.[1]

Moleküler Evrimdeki Güçler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir genomun içeriği ve yapısı, bu genom üzerinde etki yapan moleküler ve popülasyon genetiği kuvvetlerinin ürünüdür. Roman genetik varyantları, mutasyon yoluyla ortaya çıkar ve genetik sürüklenme veya doğal seçilim nedeniyle popülasyonlarda yaygınlaşır ve korunur.

Bu kirpi, mutasyona bağlı olarak pigmentasyon yapmaz.

Rekombinasyon

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Rekombinasyon
Rekombinasyon, iki tane kromozom üretmek için iki kromozomun (M ve F) kopması ve yeniden birleşmesini içerir (C1 ve C2).

Rekombinasyon, kromozomlar veya kromozomal bölgeler arasında olan, genetik değişim ile sonuçlanan bir süreçtir. Rekombinasyon, bitişik genler arasındaki fiziksel bağa karşı savaşır ve böylece genetik otostop azaltılır. Ortaya çıkan genlerin bağımsız olarak genetiğe aktarılması, daha verimli seçilim ile sonuçlanır; daha yüksek rekombinasyona sahip bölgeler, daha az zararlı mutasyon, daha seçici olarak tercih edilen varyantlar ve replikasyon ve onarımda daha az hata barındırır. Eğer kromozomlar hizalanmamışsa, rekombinasyon da belirli mutasyon tipleri üretebilir.

Protein Evrimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu grafik insan vücudu boyunca farklı lipaz proteinlerinin sekans kimliğini karşılaştırmaktadır. Proteinlerin nasıl evrimleştiğini, bazı bölgeler korunurken diğerlerinin dramatik bir şekilde değiştiğini gösterir.

Protein evrimi, protein şekli, fonksiyonu ve kompozisyonunun zaman içindeki değişimini tanımlar. Nicel analiz ve deney yoluyla, bilim adamları protein gelişiminin hızını ve nedenlerini anlamaya çabalamışlardır. Bilim adamları, çoklu türe ait hemoglobin ve sitokrom c amino asit dizilerini kullanarak protein gelişim oranlarını tahmin edebildi. Buldukları oranlar tüm proteinler arasında aynı değildi.[4] Her bir proteinin kendi oranı vardır ve bu oran filogeniklerde sabittir (yani, hemoglobin sitokrom c ile aynı oranda gelişmez, ancak insanlardan, farelerden vb. Gelen hemoglobinler, benzer evrim oranlarına sahiptir.). Bir proteindeki tüm bölgeler aynı oranda mutasyona uğramaz; işlevsel olarak önemli alanlar daha yavaş mutasyona girer ve benzer amino asitler içeren amino asit ikameleri, benzer olmayan ikamelere nazaran daha sık meydana gelir.[4] Genel olarak, proteinlerdeki polimorfizmlerin seviyesi oldukça sabit görünmektedir. Birkaç tür (insanlar, meyve sinekleri ve fareler dahil) benzer düzeyde protein polimorfizmine sahiptir.

Nükleik Asit Evrimiyle İlişkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Protein evrimi, kaçınılmaz olarak DNA polimorfizmlerinin ve mutasyonlarının değişimine ve seçilmesine bağlıdır, çünkü protein dizileri DNA dizilimindeki değişmelere tepki olarak değişir. Amino asit sekansları ve nükleik asit sekansları aynı oranda mutasyona uğramazlar. DNA'nın dejeneratif doğasından ötürü, bazlar amino asit dizisini etkilemeksizin değişebilir. Örneğin, lösin için kodlanan altı kodon var. Dolayısıyla, mutasyon oranındaki farklılığa rağmen, nükleik asit gelişimini protein gelişiminin tartışmasına dahil etmek esastır. 1960'ların sonunda, iki bilim insanı grubu-Kimura (1968) ve Kral ve Jukes (1969) birbirinden bağımsız olarak, proteinlerde gözlemlenen evrimsel değişikliklerin çoğunluğunun tarafsız olduğunu ileri sürdü.[4] O zamandan beri tarafsız teori genişletildi ve tartışıldı.[4]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Abiyogenez
  • Evrim
  • E. coli uzun vadeli evrim deneyi
  • Evrimsel fizyoloji
  • Genetik sürüklenme
  • Yatay gen transferi
  • İnsanın evrimi
  • Moleküler saat
  • Ockham'ın Usturası
  • Popülasyon genetiği
  • Doğal seçilim

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Dietrich, Michael R. (1998). "Paradox and Persuasion: Negotiating the Place of Molecular Evolution within Evolutionary Biology". Journal of the History of Biology. 31 (1). ss. 85-111. doi:10.1023/A:1004257523100. PMID 11619919. 
  2. ^ Hagen, Joel B. (1999). "Naturalists, Molecular Biologists, and the Challenge of Molecular Evolution". Journal of the History of Biology. 32 (2). ss. 321-341. doi:10.1023/A:1004660202226. PMID 11624208. 
  3. ^ King, Jack L.; Jukes, Thomas (1969). "Non-Darwinian Evolution". Science. 164 (3881). ss. 788-798. doi:10.1126/science.164.3881.788. PMID 5767777. 
  4. ^ a b c d Fay, JC, Wu, CI (2003). "Sequence divergence, functional constraint, and selection in protein evolution". Annu. Rev. Genom. Hum. Genet. Cilt 4. ss. 213-35. doi:10.1146/annurev.genom.4.020303.162528. 

İleri düzey okuma

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Li, W.-H. (2006). Molecular Evolution. Sinauer. ISBN 0-87893-480-4. 
  • Lynch, M. (2007). The Origins of Genome Architecture. Sinauer. ISBN 0-87893-484-7. 
  • A. Meyer (Editor), Y. van de Peer, "Genome Evolution: Gene and Genome Duplications and the Origin of Novel Gene Functions", 2003, ISBN 978-1-4020-1021-7
  • T. Ryan Gregory, "The Evolution of the Genome", 2004, YSBN 978-0123014634
  • g
  • t
  • d
Evrimsel biyoloji
  • Giriş
  • Ana hatlar
  • Evrimsel tarih kronolojisi
  • Yaşamın evrimsel tarihi
  • Dizin
Evrim
  • Abiyogenez
  • Adaptasyon
  • Adaptif radyasyon
  • Diğerkâmlık
    • Hile yapmak
    • Karşılıklı
  • Baldwin etkisi
  • Kladistik
  • Birlikte evrim
    • Mutualizm
  • Ortak ata
  • Yakınsak evrim
  • Iraksak evrim
  • Yeryüzündeki ilk yaşam
  • Evrimin kanıtları
  • Evrimsel silahlanma yarışı
  • Evrimsel baskı
  • Eksaptasyon
  • Soy tükenmesi
    • Yok oluş
  • Homoloji
  • Son evrensel ortak ata
  • Makro evrim
  • Mikro evrim
  • Uyumsuzluk
  • Adaptif olmayan radyasyon
  • Panspermia
  • Paralel evrim
  • Sinyalizasyon teorisi
    • Handikap ilkesi
  • Türleşme
    • Tür
    • Tür kompleksi
    • Türler sorunu
  • Taksonomi
  • Seçilim birimleri
    • Gen merkezli evrim görüşü
  • Varoluş mücadelesi
Popülasyon
genetiği
  • Yapay seçilim
  • Biyoçeşitlilik
  • Evrimsel olarak istikrarlı strateji
  • Fisher prensibi
  • Uyum başarısı
    • Kapsayıcı
  • Gen akışı
  • Genetik sürüklenme
  • Akraba seçilimi
    • Ebeveyn yatırımı
    • Ebeveyn-yavru çatışması
  • Mutasyon
  • Popülasyon
  • Doğal seçilim
  • Eşeysel dimorfizm
  • Cinsel seçilim
    • Eş seçimi
  • Sosyal seçilim
  • Trivers-Willard hipotezi
  • Varyasyon
Gelişim
  • Kanalizasyon
  • Evrimsel gelişim biyolojisi
  • Genetik asimilasyon
  • İnversiyon
  • Modülerlik
  • Fenotipik plastisite
Taksonlara
göre evrim
  • Bakteriler
  • Kuşlar
    • köken
  • Brachiopodalar
  • Yumuşakçalar
    • Kafadan bacaklılar
  • Dinozorlar
  • Balıklar
  • Mantarlar
  • Böcekler
    • Kelebekler
  • Memeliler
    • kediler
    • köpekgiller
      • kurtlar
      • köpekler
    • sırtlangiller
    • yunuslar ve balinalar
    • atlar
    • kangurugiller
    • primatlar
      • insanlar
      • lemurlar
    • deniz inekleri
  • Bitkiler
    • tozlayıcı aracılı
  • Sürüngenler
  • Örümcekler
  • Dört üyeliler
  • Virüsler
Organlara
göre evrim
  • Hücreler
  • DNA
  • Kamçı
  • Ökaryotlar
    • simbiyogenez
    • kromozom
    • endomembran sistemi
    • mitokondri
    • çekirdek
    • plastitler
  • Hayvanlarda
    • göz
    • kıl
    • kulak kemikleri
    • sinir sistemleri
    • beyin
Sürece
göre evrim
  • Yaşlanma
    • ölüm
    • programlanmış hücre ölümü
  • Kuşların uçuşu
  • Biyolojik karmaşıklık
  • Karşılıklı yardımlaşma
  • Renkli görme
    • primatlarda
  • Duygular
  • Empati
  • Etik
  • Gerçek sosyal yaşam
  • Bağışıklık sistemi
  • Metabolizma
  • Tek eşlilik
  • Ahlak
  • Mozaik evrim
  • Çok hücrelilik
  • Eşeyli üreme
    • Gamet farklılaşması/cinsiyetler
    • Yaşam döngüleri/nükleer evreler
    • Çiftleşme tipleri
    • Mayoz
    • Biyolojik cinsiyet belirleme
  • Yılan zehri
Tempo ve biçimler
  • Tedricilik/Sıçramalı evrim/Sıçramacılık
  • Mikromutasyon/Makromutasyon
  • Üniformitaryanizm/Katastrofizm
Türleşme
  • Allopatrik
  • Anagenez
  • Katagenez
  • Kladogenez
  • Ortak türleşme
  • Ekolojik
  • Hibrit
  • Ekolojik olmayan
  • Parapatrik
  • Peripatrik
  • Takviye
  • Simpatrik
Tarih
  • Rönesans ve Aydınlanma Çağı
  • Türlerin transmutasyonu
  • David Hume
    • Tabiî Din Üzerine Diyaloglar
  • Charles Darwin
    • Türlerin Kökeni
  • Paleontoloji tarihi
  • Geçiş fosili
  • Karışmalı kalıtım
  • Mendel genetiği
  • Darwinizmin tutulması
  • Modern evrimsel sentez
  • Moleküler evrimin tarihçesi
  • Genişletilmiş evrimsel sentez
Felsefe
  • Darwinizm
  • Alternatifler
    • Katastrofizm
    • Lamarkizm
    • Ortogenez
    • Mutasyonizm
    • Sıçramacılık
    • Yapısalcılık
      • Spandrel
    • Teistik
    • Vitalizm
  • Biyolojide teleoloji
Alakalı
  • Biyocoğrafya
  • Ekolojik genetik
  • Grup seçilimi
    • Kültürel evrim
    • Kültürel grup seçimi
    • İkili kalıtım teorisi
  • Hologenom evrimi teorisi
  • Kayıp kalıtım problemi
  • Moleküler evrim
  • Astrobiyoloji
  • Filogenetik
    • Ağaç
  • Polimorfizm
  • Eobiont
  • Sistematik
  • Transgenerasyonel epigenetik kalıtım
  • Kategori Kategori
  • Commons sayfası Commons
  • VikiProje Vikiproje
  • g
  • t
  • d
Genetik
  • Giriş
  • Ana hatlar
  • Tarih
  • Zaman çizelgesi
  • Dizin
  • Sözlük
Anahtar unsurlar
  • Kromozom
  • DNA
  • RNA
  • Genom
  • Kalıtım
  • Nükleotit
  • Mutasyon
  • Genetik varyasyon
  • Alel
  • Amino asit
Alanlar
  • Ekolojik
  • İmmünogenetik
  • Kantitatif
  • Klasik
  • Koruma
  • Mikrobiyal
  • Moleküler
  • Popülasyon
  • Sitogenetik
Arkeogenetik
  • Afrika
  • Amerika
  • Avrupa
  • Britinya Adaları
  • İtalya
  • Güney Asya
  • Orta Doğu
İlgili konular
  • Bitki genetiği
  • Davranış genetiği
  • Epigenetik
  • Genetik çeşitlilik
  • Genetik izleme
  • Genetik kod
  • Genetik mühendisliği
  • Genetik soybilim
  • Genetikçi
  • Genom düzenleme
  • Genomik
  • He Jiankui olayı
  • Medikal genetik
  • Moleküler evrim
  • Nüfus genomiği
  • Ters genetik
Listeler
  • Genetik araştırma kuruluşlarının listesi
  • Genetik kodların listesi
  • Kategori Kategori
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BNF: cb11965244g (data)
  • LCCN: sh85022912
  • NKC: ph124800
  • NLI: 987007284923105171
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Moleküler_evrim&oldid=35970581" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Biyokimya şablonları
  • Moleküler evrim
Gizli kategoriler:
  • BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar
  • Sayfa en son 16.56, 3 Eylül 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Moleküler evrim
Konu ekle