Akraba seçilimi - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Ayrıca bakınız
  • 2 Kaynakça
  • 3 Konuyla ilgili yayınlar

Akraba seçilimi

  • العربية
  • Български
  • Català
  • Čeština
  • Dansk
  • Deutsch
  • English
  • Español
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • עברית
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • 한국어
  • Nederlands
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Polski
  • پښتو
  • Português
  • Русский
  • Simple English
  • Svenska
  • Українська
  • Tiếng Việt
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bir dizinin parçası
Evrimsel biyoloji
Darwin ispinozları (John Gould tarafından)
  • Dizin
  • Giriş
  • Ana
  • Ana hatları
  • Sözlük
  • Kanıtlar
  • Tarihçe
Süreçler ve sonuçlar
  • Popülasyon genetiği
  • Varyasyon
  • Çeşitlilik
  • Mutasyon
  • Doğal seçilim
  • Adaptasyon
  • Polimorfizm
  • Genetik sürüklenme
  • Gen akışı
  • Türleşme
  • Adaptif radyasyon
  • Karşılıklı yardımlaşma
  • Birlikte evrim
  • Birlikte yok oluş
  • Olasılık
  • Iraksama
  • Yakınsama
  • Paralel evrim
  • Soy tükenmesi
Doğal tarih
  • Yaşamın kökeni
  • Ortak ata
  • Yaşam tarihi
  • Zaman çizelgesi
  • İnsanın evrimi
    • Yakın insan evrimi
  • Filogeni
  • Biyoçeşitlilik
  • Biyocoğrafya
  • Sınıflandırma
  • Evrimsel taksonomi
  • Kladistik
  • Geçiş fosili
  • Soy tükenmesi
Evrim teorisinin tarihi
  • Genel bakış
  • Rönesans
  • Darwin öncesi
  • Darwin
  • Türlerin Kökeni
  • Modern sentez öncesi
  • Modern sentez
  • Moleküler evrimin tarihi
  • Evo-devo
  • Güncel araştırmalar
  • Türleşme tarihi
  • Paleontoloji tarihi (zaman çizelgesi)
Alanlar ve uygulamalar
  • Evrime dayalı uygulamalar
  • Biyososyal kriminoloji
  • Ekolojik genetik
  • Evrimsel estetik
  • Evrimsel antropoloji
  • Evrimsel hesaplama
  • Evrimsel ekoloji
  • Evrimsel ekonomi
  • Evrimsel epistemoloji
  • Evrimsel etik
  • Evrimsel oyun teorisi
  • Evrimsel filoloji
  • Evrimsel tıp
  • Evrimsel nöroloji
  • Evrimsel fizyoloji
  • Evrimsel psikoloji
  • Deneysel evrim
  • İstilacı genetik
  • Ada biyocoğrafyası
  • Filogenetik
  • Paleontoloji
  • Yapay seçilim
  • Türleşme üzerine laboratuvar deneyleri
  • Sosyobiyoloji
  • Sistematik
  • Evrensel Darwinizm
Toplumsal etkiler
  • Öjeni
  • Teori ve olgu olarak evrim
  • Disgenik
  • Evrim teorisinin toplumsal etkileri
  • Yaratılış–evrim tartışması
  • Teistik evrim
  • Evrime itirazlar
  • Evrime verilen destek düzeyi
  • Doğa–çevre tartışması
Kategori • Kitap
  • g
  • t
  • d

Akraba seçilimi, yardımlaşma gösteren canlı birey için doğrudan bir yararı olmayan özgecil davranışları en iyi şekilde anlatan kuramdır. Bu kuram, genetik olarak birbirlerine benzeyen ve/veya yakın olan bireylerin başkalarına oranla birbirleriyle daha çok karşılıklı yardımlaştığını öne sürer. Genler kendi varlıklarını sürdürmek için birbirlerine yardım ettiklerinden bu tür karşılıklı yardımlaşma davranışlarından sorumlu olan genler de korunur. Buna dair alışılmış bir örnek, arılar ve karıncalar gibi toplumsal böceklerdir. Kolonideki işçi böcekler asla üremezler ama bunun yerine genetik olarak onlara benzeyen kraliçenin üreyebilmesi için çalışarak yardımda bulunurlar.

Canlılar arasındaki bu tür bir karşılıklı yardımlaşma, bir canlının, yavrusunu yetiştirip büyütmesinde akrabasına yardımcı olduğu akraba seçilimindeki süreçler tarafından evrilmiştir.[1] Bu tür bir etkinliğin seçilmiş olmasının olası bir nedeni; eğer akrabalarına yardım eden canlı birey, yardım etme etkinliğini destekleyen ve özendiren genlere sahipse, onun akrabaları da muhtemelen bu genlere sahip olacak ve böylece bu aleller aktarılabilecektir.[2] Canlılar arasındaki evrimsel iş birliğini ve karşılıklı yardımlaşmayı özendiren diğer süreçler, bu yardımlaşmanın bir grup canlıya yarar sağladığı grup seçilimini içerir.[3]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Diğerkâmlık
  • Akrabalık
  • Gen Bencildir
  • Grup seçilimi

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Reeve HK, Hölldobler B (2007). "The emergence of a superorganism through intergroup competition". Proc Natl Acad Sci U S A. 104 (23): 9736–40.
  2. ^ Wilson EO, Hölldobler B (2005). "Eusociality: origin and consequences". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 102 (38): 13367–71.
  3. ^ Wilson EO, Hölldobler B (2005). "Eusociality: origin and consequences". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 102 (38): 13367–71

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Queller, D.C. & Strassman, J.E. (2002) Çabuk Rehber: Akraba Seçilimi. Current Biology,12,R832. (İngilizce)
  • West, S.A., Gardner, A. & Griffin, A.S. (2006) Çabuk Rehber: Altrüizm. Current Biology,16,R482-R483. (İngilizce)
Taslak simgesiEvrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.
  • g
  • t
  • d
Biyolojik kurallar
Kurallar
  • Allen kuralı Soğuk iklimlerde daha kısa uzuvlar
  • Bateson kuralı Komşularını andıran ekstra uzuvlar
  • Bergmann kuralı Soğuk iklimlerde daha büyük bedenler
  • Cope kuralı Bedenin zamanla büyümesi
  • Derin deniz gigantizmi Derin deniz canlılarında daha büyük bedenler
  • Dollo yasası Karmaşık özelliklerin kaybı geri döndürülemez
  • Eichler kuralı Parazitler konakçılarıyla birlikte değişiklik gösterir
  • Emery kuralı Böceklerin sosyal parazitleri genellikle kendileriyle yakın akrabadır
  • Fahrenholz kuralı Konakçı ve parazit filogenisi eşleşik hale gelir
  • Foster kuralı (Ada devleşmesi, ada cüceleşmesi) Adalara yerleşen büyük türler küçülür, küçü türler büyür
  • Gause yasası Aynı kaynaklar için rekabet eden iki türün bir arada olamayacağını belirten bir önermedir
  • Gloger kuralı Soğuk ve kuru iklimlerde daha açık renkler
  • Haldane kuralı Bulunmayan, nadir veya kısır olan hibrit cinsiyetler heterogamiktir
  • Harrison kuralı Parazitler konakçısına göre değişir
  • Hamilton kuralı yardımlaşma gösteren canlı birey için doğrudan bir yararı olmayan özgecil davranışları en iyi şekilde anlatan kuram
  • Kleiber yasası Bir hayvanın metabolizma hızı büyüklüğü arttıkça azalır
  • Hennig ilerleme kuralı Kladistikte en ilkel türler grubun alanının en erken, merkezi kısmında bulunur
  • Jarman–Bell prensibi Bir hayvanın büyüklüğü ile beslenme kalitesi arasındaki ilişkidir ve daha büyük hayvanlar daha düşük kaliteli diyete sahiptir
  • Jordan kuralı Su sıcaklığı ile yüzgeç ışınları ve omur sayısı arasındaki ters ilişki
  • Lack prensibi Kuşlar besin temin edebilecekleri kadar yumurtlar
  • Rapoport kuralı Enleme bağlı yayılım enlemle beraber artar
  • Rensch kuralı Cinsel boyut dimorfizmi, erkekler daha büyük olduğunda boyutla birlikte artar, dişiler daha büyük olduğunda boyutla birlikte azalır
  • Rosa kuralı Gruplar, ilkel türlerdeki karakter çeşitliliğinden gelişmiş türlerdeki sabit karakter durumuna doğru evrilir
  • Schmalhausen yasası Bir açıdan tolerans sınırında olan bir popülasyon, diğer herhangi bir açıdan küçük farklılıklara karşı savunmasızdır
  • Thorson kuralı Bentik deniz omurgasızlarının yumurta sayısı enlem arttıkça azalır
  • Van Valen yasası Bir grubun yok olma olasılığı zaman içinde sabittir
  • von Baer yasası Embriyolar ortak bir formdan başlar ve giderek daha özelleşmiş formlara dönüşür
  • Williston yasası Bir organizmadaki parçaların sayısı azalır ve işlev bakımından uzmanlaşır
Bergmann kuralı bir harita ve grafik ile gösterilmiş
İlişkili
  • Karşı gradyan varyasyonu Genetiğin bir faktör olarak çevreye karşı çıktığı yer
  • Gigantotermi Büyük soğukkanlı hayvanlar sabit vücut ısısını daha kolay korurlar
  • g
  • t
  • d
Evrimsel biyoloji
  • Giriş
  • Ana hatlar
  • Evrimsel tarih kronolojisi
  • Yaşamın evrimsel tarihi
  • Dizin
Evrim
  • Abiyogenez
  • Adaptasyon
  • Adaptif radyasyon
  • Diğerkâmlık
    • Hile yapmak
    • Karşılıklı
  • Baldwin etkisi
  • Kladistik
  • Birlikte evrim
    • Mutualizm
  • Ortak ata
  • Yakınsak evrim
  • Iraksak evrim
  • Yeryüzündeki ilk yaşam
  • Evrimin kanıtları
  • Evrimsel silahlanma yarışı
  • Evrimsel baskı
  • Eksaptasyon
  • Soy tükenmesi
    • Yok oluş
  • Homoloji
  • Son evrensel ortak ata
  • Makro evrim
  • Mikro evrim
  • Uyumsuzluk
  • Adaptif olmayan radyasyon
  • Panspermia
  • Paralel evrim
  • Sinyalizasyon teorisi
    • Handikap ilkesi
  • Türleşme
    • Tür
    • Tür kompleksi
    • Türler sorunu
  • Taksonomi
  • Seçilim birimleri
    • Gen merkezli evrim görüşü
  • Varoluş mücadelesi
Popülasyon
genetiği
  • Yapay seçilim
  • Biyoçeşitlilik
  • Evrimsel olarak istikrarlı strateji
  • Fisher prensibi
  • Uyum başarısı
    • Kapsayıcı
  • Gen akışı
  • Genetik sürüklenme
  • Akraba seçilimi
    • Ebeveyn yatırımı
    • Ebeveyn-yavru çatışması
  • Mutasyon
  • Popülasyon
  • Doğal seçilim
  • Eşeysel dimorfizm
  • Cinsel seçilim
    • Eş seçimi
  • Sosyal seçilim
  • Trivers-Willard hipotezi
  • Varyasyon
Gelişim
  • Kanalizasyon
  • Evrimsel gelişim biyolojisi
  • Genetik asimilasyon
  • İnversiyon
  • Modülerlik
  • Fenotipik plastisite
Taksonlara
göre evrim
  • Bakteriler
  • Kuşlar
    • köken
  • Brachiopodalar
  • Yumuşakçalar
    • Kafadan bacaklılar
  • Dinozorlar
  • Balıklar
  • Mantarlar
  • Böcekler
    • Kelebekler
  • Memeliler
    • kediler
    • köpekgiller
      • kurtlar
      • köpekler
    • sırtlangiller
    • yunuslar ve balinalar
    • atlar
    • kangurugiller
    • primatlar
      • insanlar
      • lemurlar
    • deniz inekleri
  • Bitkiler
    • tozlayıcı aracılı
  • Sürüngenler
  • Örümcekler
  • Dört üyeliler
  • Virüsler
Organlara
göre evrim
  • Hücreler
  • DNA
  • Kamçı
  • Ökaryotlar
    • simbiyogenez
    • kromozom
    • endomembran sistemi
    • mitokondri
    • çekirdek
    • plastitler
  • Hayvanlarda
    • göz
    • kıl
    • kulak kemikleri
    • sinir sistemleri
    • beyin
Sürece
göre evrim
  • Yaşlanma
    • ölüm
    • programlanmış hücre ölümü
  • Kuşların uçuşu
  • Biyolojik karmaşıklık
  • Karşılıklı yardımlaşma
  • Renkli görme
    • primatlarda
  • Duygular
  • Empati
  • Etik
  • Gerçek sosyal yaşam
  • Bağışıklık sistemi
  • Metabolizma
  • Tek eşlilik
  • Ahlak
  • Mozaik evrim
  • Çok hücrelilik
  • Eşeyli üreme
    • Gamet farklılaşması/cinsiyetler
    • Yaşam döngüleri/nükleer evreler
    • Çiftleşme tipleri
    • Mayoz
    • Biyolojik cinsiyet belirleme
  • Yılan zehri
Tempo ve biçimler
  • Tedricilik/Sıçramalı evrim/Sıçramacılık
  • Mikromutasyon/Makromutasyon
  • Üniformitaryanizm/Katastrofizm
Türleşme
  • Allopatrik
  • Anagenez
  • Katagenez
  • Kladogenez
  • Ortak türleşme
  • Ekolojik
  • Hibrit
  • Ekolojik olmayan
  • Parapatrik
  • Peripatrik
  • Takviye
  • Simpatrik
Tarih
  • Rönesans ve Aydınlanma Çağı
  • Türlerin transmutasyonu
  • David Hume
    • Tabiî Din Üzerine Diyaloglar
  • Charles Darwin
    • Türlerin Kökeni
  • Paleontoloji tarihi
  • Geçiş fosili
  • Karışmalı kalıtım
  • Mendel genetiği
  • Darwinizmin tutulması
  • Modern evrimsel sentez
  • Moleküler evrimin tarihçesi
  • Genişletilmiş evrimsel sentez
Felsefe
  • Darwinizm
  • Alternatifler
    • Katastrofizm
    • Lamarkizm
    • Ortogenez
    • Mutasyonizm
    • Sıçramacılık
    • Yapısalcılık
      • Spandrel
    • Teistik
    • Vitalizm
  • Biyolojide teleoloji
Alakalı
  • Biyocoğrafya
  • Ekolojik genetik
  • Grup seçilimi
    • Kültürel evrim
    • Kültürel grup seçimi
    • İkili kalıtım teorisi
  • Hologenom evrimi teorisi
  • Kayıp kalıtım problemi
  • Moleküler evrim
  • Astrobiyoloji
  • Filogenetik
    • Ağaç
  • Polimorfizm
  • Eobiont
  • Sistematik
  • Transgenerasyonel epigenetik kalıtım
  • Kategori Kategori
  • Commons sayfası Commons
  • VikiProje Vikiproje
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • LCCN: sh85072360
  • NLI: 987007543570005171
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Akraba_seçilimi&oldid=32709344" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Evrim taslakları
  • Evrimsel biyoloji
  • Seçilim
  • Tarih teorileri
  • Biyolojik kurallar
Gizli kategoriler:
  • Tüm taslak maddeler
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 12.08, 8 Mayıs 2024 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Akraba seçilimi
Konu ekle