Commodus

Tam adı
	Caesar Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus

Commodus
Commodus
	İmparator Commodus'un büstü
18. Roma imparatoru
Hüküm süresi	177 – 17 Mart 180 (Marcus Aurelius ile); 18 Mart 180 – 31 Aralık 192 (yalnız)
Önce gelen	Marcus Aurelius
Sonra gelen	Pertinax
Doğum	31 Ağustos 161; Lanuvium
Ölüm	31 Aralık 192 (31 yaşında); Roma
Eş(ler)i	Bruttia Crispina
Tam adı
Tam adı
	Caesar Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus
Hanedan	Nervan-Antoninler Hanedanı
Babası	Marcus Aurelius
Annesi	Genç Faustina

Marcus Aurelius Commodus Antoninus (d. 31 Ağustos 161 – ö. 31 Aralık 192), 177'den 192'ye kadar hüküm sürmüş bir Roma imparatoru. Babası Marcus Aurelius ile birlikte 177'den babasının 180'deki ölümüne kadar görev yapmış, daha sonra öldürülene kadar tek başına hüküm sürmüştür. Onun hükümdarlığı genellikle Roma İmparatorluğu tarihinde barış ve refahın altın çağının (Pax Romana) sonu olarak kabul edilir.

172'de Commodus, Markoman Savaşları sırasında ve 176'da Doğu eyaletlerini gezerken babasına eşlik etti. Ertesi yıl 16 yaşında o zamana kadarki en genç imparator ve konsül oldu. Onun tek başına hüküm sürdüğü dönemde Roma İmparatorluğu, Marcus Aurelius dönemine kıyasla daha az askeri çatışma yaşadı. Entrika ve komploların bolluğu, Commodus'un giderek diktatörce bir liderlik tarzına dönmesine yol açmış, bu da Kolezyum'da gladyatör olarak sahne alması da dahil olmak üzere tanrısal bir kişilik kültü yaratmasıyla sonuçlanmıştır. Commodus saltanatı boyunca işlerin yönetimini saray kethüdasına ve Saoterus, Perennis ve Cleander adlı praetorian prefect'lere emanet etti.

Commodus'un 192 yılında hamamda kendisini suyun altında tutan bir güreşçi tarafından öldürülmesi, Nerva-Antonin hanedanının sonunu getirdi. Yerine çalkantılı Beş İmparator Yılı'nın ilk imparatoru olan Pertinax geçti.

Hayatı

Gençliği ve Yükselişi (161–180)

Çocukluğu

Commodus 31 Ağustos 161'de yönetimdeki İmparator Marcus Aurelius'un oğlu olarak Lanuvium'da Lucius Aelius Aurelius Commodus adıyla doğdu. İkiz kardeşi Aurelius Fulvus Antoninus doğumundan beş yıl sonra 12 Ekim 166'da öldü. Commodus, 169'da ölerek onu babasının yaşayan tek oğlu olarak bırakacak olan küçük kardeşi Marcus Annius Verus'la birlikte Sezar ilan edilmişti.

Commodus babası Marcus Aurelius'un ellerinde 'iyi ustaların serveti' diye tanımladığı geniş bir eğitim almıştı. Commodus'un eğitiminin odağı entelektüel olmak ve imkân dahilinde masraflı askeri eğitimlerdi.

Gençliği

Commodus'un 15 Ekim 172 Markoman Savaşları sırasında babası Marcus Aurelius'un karargâh şehri Carnuntum'da olduğu biliniyor çünkü bu tarihte kendisine Orduda hazır bulunduğu halde zafer nişanesi olarak "Germanicus" unvanı veriliyor. 20 Ocak 175'te sosyal hayattaki kariyerin başlangıç noktası olan Pontifler kolejine girdi.

Nisan 175'te, Suriye valisi Avidius Cassius, Marcus Aurelius'un öldüğü yolundaki söylentiler üzerine imparatorluğunu ilan etti. Kendisini Suriye, Filistin ve Mısır eyaletleri destekledi. Cassius, Marcus'un apaçık hayatta olduğu haberini almasına rağmen isyanı devam ettirdi. Cassius'a karşı yapılacak seferin hazırlıkları sırasında Commodus, toga virilis Tuna cephesinde 7 Temmuz 175'te giyerek yetişkinliğe girdiğini ilan etti. Cassius, neden sonra, kendisine karşı başlayacak seferden önce Centurion'larından biri tarafından öldürüldü.

Commodus, babasının Antakya'yı da ziyaret ettiği uzun doğu seyahati sırasında ona yardımcı olarak eşlik etti. İmparator ve oğlu ardından Atina'ya geçtiler ve Elefsis Gizemleri'nı bilenler üyeliğine kabul edildiler. Roma'ya 176 yılının son baharında döndüler.

Müşterek yönetim

27 Kasım 176'da Marcus Aurelius, Commodus'u Imperator olarak şereflendirdi. 177 ortalarında verdiği Augustus unvanı ile kendisi ile aynı hak ve yetkilere sahip olduğunu kabul etmiş oldu. Aynı yıl 23 Aralık'ta iki Augusti müşterek İmparatorluğu bir triumph ile kutladılar ve Commodus'a tribün gücü verildi. 1 Ocak 177'de Commodus 15 yaşında Roma tarihindeki en genç konsül oldu. Daha sonra 17 Mart 180'de ölerek tek başına imparatorluk yolunu açacak olan babasının Tuna cephesine bir kez daha yapacağı seferden önce 178'de Bruttia Crispina ile evlendi.

Fiziksel Cesareti

Commodus ve Herkül

Commodus, babasının felsefeye olan eğilimine duyduğu gurura karşın fiziksel cesaretinden de oldukça gurur duyardı. Kendisini Herkül gibi aslan postu ve elinde sopa ile gösteren birçok heykel sipariş etmişti. Kendini Herkül'ün bir reankarnasyonu olarak görüyor, sık sık arenada efsanevi kahramana benzemeye çalışarak değişik vahşi hayvanlarla dövüşüyordu. Cassius Dio Historia Augusta'da Commodus'un son hızla koşan bir deve kuşunu başından vurabilecek kadar usta bir okçu olduğunu ve arenada kurbanına saldırmak üzere olan siyah bir panteri öldürdüğünü yazmaktadır.

Gladyatör Commodus

İmparator aynı zamanda gladyatör dövüşlerine arenada gladyatör kıyafetleriyle dolaşacak kadar meraklıydı. Bu durum, Senato için kabul edilemez bir skandaldı. Zira gladyatörler esasen toplumun en alt tabakasını oluşturan kölelerdi. Arena dövüşlerinde Commodus, rakipleri İmparatora karşı her zaman teslim olduğundan dolayı sürekli kazanıyordu. Özel olarak, bu onun rakiplerini vahşice öldürme geleneğinin alıştırmasıydı. Arenada her görünüşü Roma şehrinden bir milyon sestertius alıyordu. Bu da Roma ekonomisini zorlamaya başlıyordu.

Colonia Commodiana

192'de Roma'nın bir kısmı yanınca Commodus, Roma şehrini kendi onuruna Colonia Commodiana adıyla yeniden kurma işiyle meşgul oldu. Takvimdeki tüm aylar Commodus onuruna (Lucius, Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, Pius) olarak yeniden adlandırıldı.^[1]

Ölümü

Colonia Commodiana'dan bir yıl sonra Commodus metresi ve kuzeni Marcia'nın gönderdiği güreşçi olan Narcissus tarafından 192'de kendi hamamında boğularak öldürüldü. Ölümünden bir gün önce Senato'ya gladyatör kıyafetiyle yürüyüp konsül olarak görev yapmayı planlamıştı. Ölümü üzerine senatosu damnatio memoriae uyguladı ve şehrin ismini tekrar Roma olarak değiştirdi. Yine de 195'te, İmparator Septimius Severus, Marcus Aurelius ailesi ile bağları olduğunu ispatlamak için Commodus'a itibarını iade etti ve senato tarafından tanrı olarak kutsanmasını sağladı.

Commodus'un ölümünü takiben İmparator olan Pertinax'ın saltanatı çok kısa sürdü. O, Beş İmparator Yılı olarak bilinen yılın ilk kurbanı oldu. Commodus ile birlikte Nerva-Antonin Hanedanı'nı sona ermiştir.

Popüler kültürde Commodus

Film

1964'te Roma İmparatorluğu'nun Çöküşü filminde Christopher Plummer tarafından canlandırıldı.
2000'de Gladyatör, Joaquin Phoenix'in canlandırdığı Commodus karakteri ile Akademi Ödülü'ne aday oldu. Filmde Commodus karakteri tahtı ele geçirmek için Marcus Aurelius'u öldüren delirmiş bir megaloman olarak kurgulanmıştır. (Tarihte Marcus Aurelius'un kendi oğlu tarafından öldürüldüğüne dair herhangi bir kanıt yoktur. Filmin kahramanı Maximus Decimus Meridius (Russell Crowe tarafından canlandırıldı), Commodus'un gerçek katili Narcissus'dan biraz esinlenilmiştir.)
Roma İmparatorluğu Kanlı Saltanat, 2016 - Commodus'un hayatını konu edinen belgesel-drama dizisi.

Notlar

^ "Commodus (A.D. 180-192)". 6 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Commodus ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Historia Augusta: Commodus'un Hayatı
Cassius Dio tarihi 73. kitap 18 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Resmî unvanlar
Commodus Antoninler Hanedanı Alt kolu Nervan-Antoninler Hanedanı Doğumu: 31 Ağustos 161 Ölümü: 31 Aralık 192
Önce gelen: Marcus Aurelius	Roma imparatoru 180 - 192	Sonra gelen: Pertinax

[1] "Commodus (A.D. 180-192)". 6 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007.

[1]

g t d Roma ve Bizans imparatorları
Principatus MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasianus Titus Domitianus Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus (Pescennius Niger) (Clodius Albinus) Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus
Kriz 235-284	I. Maximinus I. Gordianus ile II. Gordianus Pupienus ile Balbinus III. Gordianus Philippus Decius ile Herennius Etruscus Hostilianus Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus ve II. Valerianus II. Claudius Quintillus Aurelianus Tacitus Florianus Probus Carus Carinus ile Numerianus Galyalı imparatorlar: Postumus (Laelianus) Marius Victorinus (II. Domitianus) I. Tetricus ile II. Tetricus
Dominatus 284-395	Diocletianus Diocletianus (Doğu) ile Maximianus (Batı) Diocletianus (Doğu) ile Maximianus (Batı) ile Galerius (Doğu) ve I. Constantius (Batı) Galerius (Doğu) ile I. Constantius (Batı) ve II. Severus (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile II. Severus (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile Maxentius (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile Licinius (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Maxentius Licinius (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) ve I. Konstantin (augustus) ile Valerius Valens Licinius (Doğu) ile I. Konstantin (Batı) ve Licinius, II. Constantinus ile Crispus (Martinianus) I. Konstantin ile Crispus II. Constantinus I. Konstans Magnentius ile Decentius II. Constantius ile Vetranio Julianus Jovianus I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus ile Flavius Victor I. Theodosius (Eugenius)
Batı Roma 395-476	Honorius III. Constantius ile II. Constans III. Constantius Ravenna'daki gaspçı olarak Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus ile Palladius Avitus Majorianus sonrası Libius Severus sonrası Anthemius sonrası Olybrius Glycerius Julius Nepos (de jure) Romulus Augustus (gaspçı)
Bizans 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Marcianus I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus ile Marcus Zeno I. Anastasius I. Justinus I. Justinianus II. Justinus II. Tiberius Mauricius ile Theodosius Phocas Herakleios* III. Konstantinos Heraklonas II. Konstans IV. Konstantinos ile Herakleios ile Tiberios ile II. Justinianos II. Justinianos Leontios III. Tiberios II. Justinianos ile Tiberios Filippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leon V. Konstantinos Artabasdos IV. Leon VI. Konstantinos İrini I. Nikiforos Stavrakios I. Mihail ile Theofilaktos V. Leon ile Konstantinos II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantinos I. Romanos ile Hristoforos ile Stefanos ile Konstantinos II. Romanos II. Nikiforos I. İoannis II. Basileios VIII. Konstantinos Zoi ile III. Romanos Zoi ile IV. Mihail V. Mihail IX. Konstantinos Theodora VI. Mihail I. İsaakios X. Konstantinos Romen Diyojen VII. Mihail ile Andronikos ile Konstantios ile Konstantinos III. Nikiforos I. Aleksios II. İoannis ile Aleksios I. Manuil II. Aleksios I. Andronikos II. İsaakios III. Aleksios IV. Aleksios Senato tarafından seçilen gaspçı Nikolaos V. Aleksios
İznik 1204-1261	Konstantinos I. Theodoros III. İoannis II. Theodoros IV. İoannis
Bizans 1261-1453	VIII. Mihail II. Andronikos ile IX. Mihail III. Andronikos V. İoannis VI. İoannis ile V. İoannis ile Matheos V. İoannis IV. Andronikos VII. İoannis V. Andronikos II. Manuil VIII. İoannis XI. Konstantinos
Eğik yazılanlar gaspçı ya da ortak imparatordur. *Herakleios döneminden itibaren Grekçe resmî dil olmuş, bu tarihten itibaren imparatorların Latince yerine Grekçe adları yazılmıştır.