Mahmut Sür
Mahmut Sür | |
|---|---|
| Doğum | 1962 (62-63 yaşında) Nazarköy, Kemalpaşa, İzmir |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Nazar boncuğu yapımcısı |
| Ödüller | 2012 Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü |
Mahmut Sür (d. 1962,[1] Nazarköy, Kemalpaşa), nazar boncuğu yapımcısı.
2012'de Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri listesine girmiş bir kültürel miras taşıyıcısıdır. Nazarköy'deki atölyesinde sürdürdüğü çalışmaları ile nazar boncuğunu teknik, şekil ve renk bakımından, boncuk ocağını ise temsil ve sunum bakımından güncellemiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1962 yılında İzmir'in Kemalpaşa ilçesine bağlı Nazarköy’de doğdu. Çok sayıda nazar boncuğu atölyesi bulunan ve adını nazar boncuğundan alan köyünde büyüdü. İlkokulu bitirdikten sonra 14 yaşından itibaren nazar boncuğu yapımı işinde çalıştı. Askerlik hizmetini yaptıktan sonra bir cam fabrikasında çalıştı.[2]
Çalıştığı fabrikanın 2001 yılı ekonomik krizinde kapanması üzerine 2002'de köyünde kendi nazar boncuğu atölyesi kurarak boncuk üretmeye başladı.[3] Köyde kendsine "kıvırcık" lakabı verildiğinden atölyesine "Kıvırcık Cam Ocağı" adın verdi.[3] Cam fabrikasında öğrendiği teknikleri nazar boncuğu üretimiyle birleştirip "eskitme tekniği" ya da "buzlama cam tekniği" olarak adlandırılan teknikle boncuklar imal etti.[4] Boncuk üretiminde daha önce bilinmeyen 12 farklı rengi ve balık şeklinde nazar boncuklarını üretti.[3][4] Nazar boncuğu üretiminde yaptığı yenilikleri, geleneksel yöntemlerle uyguladı. Renklerde değişiklik yaptığında geleneksel biçimi; biçimde değişiklik yaptığında renk ve işlevi koruyarak geleneksel yapıyı sürdürdü. Sür, geleneksel bilgiye dayalı boncuk üretimini ve kendisinin geliştirdiği teknikleri ocağında çıraklarına aktardı.[4][5]
Mahmut Sür'ün çalışmaları nazar boncuğuna yeni kullanım alanları oluşturdu ve kültür endüstrisinin pek çok alanında talep edilen bir nesne haline gelmesinde etkili oldu. 2005 yılından itibaren nazar boncuğunun takı endüstrisinde kullanılmaya başladı ve daha geniş bir alıcı kitlesine ulaştı.[4] Ürettiği boncuklar ABD, Brezilya ve Yunanistan’da model olarak kullanıldı ve Japonya’da "Türk Mavisi" adıyla tanındı.[4][6]
Sür, boncuk ocakları inşa etme konusunda da kendini geliştirdi.[1] Halk bilimci Metin Ekici'nin tavsiyeleri doğrultusunda Kıvırcık Boncuk Ocağı'nı nazar boncuğunun üretim ve sunum mekânı haline getirdi. Ocağın müşterileri, boncuk olmanın yanı sıra ocağın bulunduğu bahçeden kiraz toplama, geleneksel köy avlusunda çay içip ve saz eşliğinde yöresel türküleri dinleme ve geleneksel boncuk yapımını izleme hatta kendi boncuğunu üretme imkanına kavuştu.[4] Böylece Mahmut Sür'ün ocağı, boncuk üretmenin yanında kültürün aktarıldığı bir mekân haline geldi.
Boncuk yapımı alanındaki katkılarından dolayı 2012'de düzenlenen törenle kendisine Yaşayan İnsan Hazinesi' ünvanı verildi.
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Mahmut Sür". Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2025.
- ^ Halil Fidan (8 Ocak 2020). "Nazar boncuğunun ödüllü ustası: Mahmut Sür". Anadolu Ajansı. 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2025.
- ^ a b c İlhan, Gönül (31 Ekim 2013). "Yaşayan İnsan Hazinesi Mahmut Sür". Bianet. 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2025.
- ^ a b c d e f Öz, Merve (2014). "Gelenek, aktarma, dönüşüm ve kültür endüstrisi bağlamında nazar ve nazar boncuğu". Millî Folkor Dergisi. 13 (101). 31 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi26 Ocak 2025.
- ^ Kabaçam, Burakhan (20 Haziran 2024). "El Sanatı Geleneğinde Usta-Çırak İlişkisi: Yaşayan İnsan Hazineleri Örneği". Milli Folklor. 18 (142): 100-111. doi:10.58242/millifolklor.1372122. ISSN 1300-3984.
- ^ Irmak, Yılmaz (31 Aralık 2022). "Cam Sanatından Bir Folklorik Objeye: Nazar Boncuğu". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 31 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi26 Ocak 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nazar boncuğunun Ödüllü ustası: Mahmut Sür (Video), Anadolu Ajansı
