Tahsin Kalender
Tahsin Kalender | |
|---|---|
| Doğum | 1942 Erkizan, Ahlat, Bitlis |
| Ölüm | 26 Kasım 2020 |
| Meslek | Kispet ustası |
| Ödüller | 2012 Yaşayan İnsan Hazinesi |
Tahsin Kalender (1942, Erkizan, Ahlat, Bitlis - 26 Kasım 2020), Türk taş ustası.
Anadolu Türk mimarisinde kullanılan Ahlat taşı ustalığı geleneğinin bir temsilcisidir. Ahlat yöresindeki kümbet tarzına uygun olarak inşa ettiği Abdurrahman Gazi Türbesi en önemli eseridir. 2012'de taş ustalığı yapımı alanında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri'ne girmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]| “ |
Oldum taş ustası çıktım ortaya, |
” |
| — Ahlatlı Tahsin Usta kitabındaki “Tahsin Usta” şiirinden | ||
1928'de Ahlat ilçesinin Erkizan (Ergezen) köyünde doğdu. Babası, Şemsettin Kalender'dir. I. Dünya Savaşı yıllarında ölen amcası Selim, Ahlat'ın eski taş ustalarındandı.[1] Tahsin Kalender, ilkokulu 1939'da tamamladıktan sonra babası ile birlikte rençperlik yaptı. 17 yaşında inşaatlarda çalışmaya başladı. 30 ay askerlik yaptıktan sonra 1948'de terhis oldu ve yaşamını taş işçiliği yaparak sürdürdü.[1]
Mesleğin inceliklerini Mustafa Kara, Mustafa Subaşı ve İhsan Alçiçek adlı ustalardan öğrendi. Konya, Kayseri ve Erzurum gibi önemli Orta Çağ şehirlerini ziyaret etti ve Selçuklu dönemine ait yapılardan etkilendi.[1] Meslek hayatında konut, okul, cami, minare, çeşme, türbe, değirmen, tandır evi, ahır gibi farklı türlerde beş yüzden fazla yapı inşa etti. Marangozluk ve mezar taşı işlemeciliğiyle de uğraştı.[2] "Tahsin Usta" olarak tanındı.
Ahlat'ın Halife Ömer zamanında 641 yılında Müslüman Arap İmparatorluğu tarafından fethi sırasında vurulup can veren Abdurrahman Gazi adlı tarihî şahsiyet için 1974 yılında Ahlat Müftülüğünce yaptırılan türbe, en önemli eserlerindendir.[3] Tamamı Ahlat taşından yapılan Abdurrahman Gazi türbesinde ilçedeki türbe ve kümbetlerde işli Selçuklu dönemine ait motifleri kullanmıştır. Kalender'in ismi, türbenin batı penceresi üzerinde ismi "Amel Tahsin bini Şemsüddin" şeklinde yazılıdır.[1]
Tahsin Kalender, ustalar yetiştirerek sanatını gelecek kuşaklara aktardı. 2004 yılında Geleneksel El Sanatları Vakfı (GESAV) tarafından ödüle layık görüldü. Taş ustalığını 2008'de bıraktı.[1]
Şiirle de uğraşan Kalender'in, 70 kadar şiirini içeren Ahlatlı Tahsin Usta adlı şiir kitabı, 2009'da Ahlat Kültür, Sanat ve Çevre Vakfı tarafından yayımlandı.[3]
Tahsin Kalender, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında 2010'de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Yaşayan İnsan Hazinesi ilan edildi. 26 Kasım 2020'de öldü.[4]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Davulcu, Mahmut (15 Temmuz 2015). "Ahlat Yöresi Taş Ustalığı Geleneğinin Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından Önemi ve Yapı Ustası Tahsin Kalender". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 3 (7): 48-80. doi:10.33692/avrasyad.509195. ISSN 2147-2610.
- ^ "Tahsin Kalender". Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü. 14 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ a b Şener Toktaş, Serdar Adıyaman. "Tahsin usta 65 yıl boyunca Ahlat taşına şekil verdi". Anadolu Ajansı. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ Serdar Adıyaman. "'Yaşayan İnsan Hazinesi' Tahsin Kalender hayatını kaybetti". Anadolu Ajansı. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
