Salim Yaşar
Salim Yaşar | |
|---|---|
| Doğum | 1942 Kınık, Pazaryeri, Bilecik, Türkiye |
| Ölüm | 4 Kasım 2025 Ankara |
| Meslek | Çömlekçi |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Akraba(lar) | Şermin Yaşar (torunu)[1] |
| Ödüller | Yaşayan İnsan Hazinesi |
Salim Yaşar (1942, Bilecik, ö. 4 Kasım 2025, Ankara[2]), Türk çömlekçi.
Bir Türk el sanatı olan çömleğe kullanım alanı, şekil ve renk açısından yenilikler getirmiş; çömlek sanatının gelişmesi ve devamlılığının sağlanmasına katkı sağlamış bir sanatçıdır. 2021'de Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazinesi ünvanına layık görülmüştür.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1942'de Bilecik’in Pazaryeri ilçesinin Kınık köyünde doğdu.[3] Babası çömlek ustası Kadir Yaşar, annesi ev hanımı Zehra Yaşar'dır.[1] İlkokulu Kınık Köyü’nde tamamladıktan sonra maddi imkânsızlıklardan ötürü eğitimine devam edemedi.
Kınık köyüne 93 Harbi'nden sonra Osmanlı Devleti'nin Silistre Vilayeti Bezirgân Köyü’nden göç eden ve bir çömlek atölyesi kuran "Şakir Usta" adlı bir çömlek ustası, tüm bilgisini köylüye aktarmış ve çömlekçilik babadan oğula geçen bir meslek haline gelmişti. Salim Yaşar da 13 yaşında babasının yanında çıraklığa başladı ve çömlekçiliği babasından öğrendi.[3] Zorunlu askerlik hizmetini 1961'de tamamladı ve köyüne dönerek çömlekçiliği babasının 1946'da kurduğu atölyede sürdürdü.[1] Aynı yıl Hilmiye Hanım ile evlendi. Çiftin üç çocuğu olmuştur.
Salim Yaşar, 1969 yılında Almanya'ya giderek Berlin'de e Statlishe Porselen Fabrikası’nda porselen pişiricisi olarak çalıştı. 1984 yılında yurda döndü; çömlekçiliği edindiği yeni bilgilerle harmanlayarak sürdürdü. 1989 yılında çömlekçiliği bırakarak bir minibüs aldı ve minibüs şoförlüğü yaptı ancak kısa süre sonra iflas edince tekrar çömlekçiliğe döndü.[1]
1992'de bir Alman iş adamın teklifi ile çömlekçilik öğretmek üzere Vietnam’a gitti; beş yıl boyunca yaklaşık 5000 kursiyere çömlekçilik eğitimi verdi.[4] 1997'de yurda döndükten sonra Vietnam’da iken öğrendiği yeni ürünleri ve farklı motifleri uygulamaya başladı. Almanya ve Vietnam'da edindiği tecrübeleri çömlek üretimi ile birleştiren Yaşar, geçmişte sadece su kabı, sürahi ve testi gibi ürünlerde kullanılan çömlekçilik sanatını bal kübü, akvaryum malzemeleri, düdüklü tencere, vazo, mumluk, çaydanlık, kumbara, kahve fincanı, cezve gibi ürünlerin üretiminde kullandı; yetmiş farklı şekilde çömlek üretti. Keçi derisi ile çömleği birleştirerek darbuka üretti. Tarihî kişiliklerin portrelerini taşıyan çömlekler yaparak, Bilecik tarihini yansıtan eserler verdi.[5]
Yaşar, bir şirket kurarak çömleğin toptancılığını yapmaya başladı. 2000-2002 yılları arasında sürekli İzmir’e ve İstanbul’a giderek toptancı dükkânlara ve büyük alışveriş merkezlerine ürünlerini pazarladı.[1] Bir yandan çömlek sanatına yenilikler getirirken, bir yandan da babasının kurduğu atölyede hiçbir tadilata ve yenilemeye gitmeden eğitim ve sunum faaliyetleri sürdürdü. Köydeki bir okula küçük bir atölye yapılmasına rehberlik etti.
2000'de Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İstanbul Beyoğlu Belediyesi'nin düzenlediği ‘Altın Eller’ fuarında çömlek standı açarak sanatçı tanıtım kartını almaya hak kazandı.[6] Sanatkâr belgesini almaya hak kazanmayı, sanatında bir dönüm noktası olarak niteledi ve 2000 yılından bugüne birçok etkinliğe ve programa katıldı. 2001'de Ülkeler ve İller Fuarı'nda sergilediği performansıyla ödül kazandı. 2005 yılında kurulan Altın Eller Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. 2009- 2014 yıllarında Kınık Köyü'nün muhtarlığını yaptı.
2021 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında UNESCO Bilim Kurulu tarafından verilen Yaşayan İnsan Hazinesi unvanına layık görüldü. 11 Ocak 2022'de Ankara'da Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleşen törenle ödülünü aldı.[7]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2021 - Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Büyükokutan Töret, Aslı (8 Ocak 2025). "Çömleğin Üretim, Yaşatılma ve Sürdürülme Serüveninde Gelenek Ustası Salim Yaşar". Türk Folklor Araştırmaları (370): 31-55. doi:10.61620/tfa.40. ISSN 3023-4670. 29 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Nisan 2025.
- ^ Gündem, Gerçek (4 Kasım 2025). "Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü Sahibi Çömlek Ustası Salim Yaşar Hayatını Kaybetti". Erişim tarihi: 4 Kasım 2025.
- ^ a b "Salim Yaşar". Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü. 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Salim Yaşar Vietnam'da". Bilecik Kent Belleği. 23 Nisan 2025. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Çömlekleriyle tarihi yansıtıyor". www.aa.com.tr. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Çömlek Ustasının Böylesi". Bilecik Olay Haber. 12 Şubat 2019. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ Hakan Türktan, Cansu Aksu (14 Ocak 2022). "Ömrünün 67 yılını çömlekçiliğe adayan Salim ustaya, 'Yaşayan İnsan Hazineleri' ödülü". Demirören Haber Ajansı. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çömlek yapım sanatçısı (Salim Yaşar), Yaşayan Hazineler 9. Bölüm, Diyanet TV, 29 Mayıs 2023
- Ömür Dediğin 277. bölüm, TRT Haber, 11 Haziran 2022
- Unutulmaya Yüz Tutmuş Meslekler 2.Bölüm: Çömlek Ustası Salim Yaşar, İstanbul Genç İHH, 2 Kasım 2021
