Wolfgang Pauli - Vikipedi

Bu maddede yeterince bilgilendirici olmayan ve bağlantı ölümüne karşı savunmasız olan yalın URL'ler kullanılmıştır. Maddenin doğrulanabilir kalmasını ve maddede tutarlı bir kaynak biçiminin sürdürülebilmesini sağlamak adına lütfen bunları tamamlayın. (Ekim 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Wolfgang Pauli

Doğum	Wolfgang Ernst Pauli 25 Nisan 1900(1900-04-25) Viyana, Avusturya
Ölüm	15 Aralık 1958 (58 yaşında) Zürih, İsviçre
Ölüm sebebi	Pankreas kanseri
Vatandaşlık	Avusturya, ABD, İsviçre
Ödüller	Lorentz Madalyası (1931), Nobel Fizik Ödülü (1945), Fellow of the Royal Society (1953), Matteucci Madalyası (1956), Max Planck Madalyası (1958)

Kariyeri
Dalı	Fizik
Doktora danışmanı	Arnold Sommerfeld

Wolfgang Ernst Pauli (25 Nisan 1900, Viyana - 15 Aralık 1958, Zürih), Avusturya asıllı Nobel Fizik Ödülü sahibi Avusturyalı teorik fizikçidir. Kuantum fiziğinin öncülerinden birisi olarak kabul edilir. 1945 yılında Pauli dışarlama ilkesi olarak adlandırılan yeni bir doğa yasasını keşfetmesi sonrasında Nobel Fizik Ödülü'ne aday olarak gösterilmiş ve ödülü kazanmıştır.^[1] Kendisi aynı zamanda 21 yaşındayken doktorasını alarak fizik alanındaki yeteneğini erken bir yaşta göstermiştir.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wolfgang Pauli, 25 Nisan 1900'de Viyana'da doğdu. Viyana'daki gymnasiumdan mezun olduktan sonra 1918'de Münih Üniversitesi'ne gitti. 1921 yılında Arnold Sommerfeld'in gözetimi altında Matematik Bilimleri Ansiklopedisi için görelilik teorisi hakkında bir makale yazarak teorik fizik dalında doktora diplomasını kazandı.^[2]

Sonraki yılın kış dönemini Göttingen Üniversitesi'nde Max Born'un asistanı olarak geçirdi. Burada Niels Bohr ile tanıştı. Bir süre boyunca Hamburg Üniversitesi'nde Wilhelm Lenz'in asistanlığını yaptıktan sonra Bohr tarafından Kopenhag Üniversitesi'ne davet edildi. Buradayken Pauli'nin Zeeman etkisi hakkındaki ilgisi ve çalışmaları arttı ve 1924 yılında elektron gibi parçacıkların nasıl bir arada var olduğunu açıklayan Dışarlama İlkesi'ni formülize etmesiyle sonuçlandı. Bu çalışması sayesinde 1945 yılında Nobel Ödülü'nü kazandı.^[2]

1923 - 1928 yılları arasında Hamburg Üniversitesi'nde fizik dersleri verdi.^[3] Nisan 1928'de ETH Zürih'de profesör oldu ve ölümüne kadar bu unvanını sürdürdü.^[4]

Aralık 1929'da Käthe Deppner ile evlendi ancak bu evlilik bir yıldan kısa sürdü. Sonrasında Pauli mental bir çöküntü yaşadı ve durumu annesinin intiharı ile ağırlaştı. 1932-1934 yılları arasında Carl Gustav Jung yardımıyla tedavi gördü. İkili daha sonrasında arkadaş oldular ve birlikte farklı konularda makaleler yayınladılar.^[2]

1930 yılında nötrino parçacığının varlığını ileri sürdü ve bu iddia 1956 yılında Clyde Cowan ve Frederick Reines tarafından kanıtlandı.^[5]

Nisan 1934'te Pauli, Franca Bertram ile evlendi ve eşi ile birlikte ABD'ye taşındılar. Pauli, Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü'nde misafir profesör olarak görev yaptı. Buradayken 1945 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü kazandığını öğrendi.^[6] 1946 yılında ABD vatandaşlığını edindi ancak aynı yıl Zürih'e geri döndü ve ETH Zürih'deki profesörlüğüne devam etti. 25 Temmuz 1949'da İsviçre vatandaşı oldu.^[2]

Wolfgang Pauli, 15 Aralık 1958'de 58 yaşındayken Zürih'de öldü.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Nomination%20Archive". NobelPrize.org (İngilizce). 1 Nisan 2020. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
^ ^a ^b ^c ^d "Wolfgang Pauli (1900 - 1958) biography | CERN Scientific Information Service (SIS)". scientific-info.cern. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
^ http://cdsweb.cern.ch/record/97043/files/CERN-ARCH-PBC-041-1.pdf?version=1
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.

g t d Nobel Fizik Ödülü sahipleri
1901-1925	Wilhelm Röntgen (1901) Hendrik Lorentz / Pieter Zeeman (1902) Henri Becquerel / Pierre Curie / Marie Curie (1903) John William Strutt (1904) Philipp Lenard (1905) J. J. Thomson (1906) Albert Michelson (1907) Gabriel Lippmann (1908) Guglielmo Marconi / Ferdinand Braun (1909) Johannes Diderik van der Waals (1910) Wilhelm Wien (1911) Gustaf Dalén (1912) Heike Kamerlingh Onnes (1913) Max von Laue (1914) Lawrence Bragg / William Bragg (1915) Charles Barkla (1917) Max Planck (1918) Johannes Stark (1919) Charles Édouard Guillaume (1920) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1922) Robert A. Millikan (1923) Manne Siegbahn (1924) James Franck / Gustav Hertz (1925)
1926-1950	Jean Perrin (1926) Arthur Compton / Charles Wilson (1927) Owen Richardson (1928) Louis de Broglie (1929) C. V. Raman (1930) Werner Heisenberg (1932) Erwin Schrödinger / Paul Dirac (1933) James Chadwick (1935) Victor Hess / Carl Anderson (1936) Clinton Davisson / George Thomson (1937) Enrico Fermi (1938) Ernest Lawrence (1939) Otto Stern (1943) Isidor Isaac Rabi (1944) Wolfgang Pauli (1945) Percy Bridgman (1946) Edward Appleton (1947) Patrick Blackett (1948) Hideki Yukava (1949) C. F. Powell (1950)
1951-1975	John Cockcroft / Ernest Walton (1951) Felix Bloch / Edward Purcell (1952) Frits Zernike (1953) Max Born / Walther Bothe (1954) Willis Lamb / Polykarp Kusch (1955) William Shockley / John Bardeen / Walter Brattain (1956) Chen Ning Yang / Tsung-Dao Lee (1957) Pavel Çerenkov / İlya Frank / İgor Tamm (1958) Emilio Segrè / Owen Chamberlain (1959) Donald A. Glaser (1960) Robert Hofstadter / Rudolf Mössbauer (1961) Lev Landau (1962) Eugene Wigner / Maria Goeppert-Mayer / Hans Jensen (1963) Charles Townes / Nikolay Basov / Aleksandr Prohorov (1964) Shin'ichirō Tomonaga / Julian Schwinger / Richard Feynman (1965) Alfred Kastler (1966) Hans Bethe (1967) Luis Alvarez (1968) Murray Gell-Mann (1969) Hannes Alfvén / Louis Néel (1970) Dennis Gabor (1971) John Bardeen / Leon Cooper / Robert Schrieffer (1972) Leo Esaki / Ivar Giaever / Brian Josephson (1973) Martin Ryle / Antony Hewish (1974) Aage Niels Bohr / Ben R. Mottelson / James Rainwater (1975)
1976-2000	Burton Richter / Samuel C. C. Ting (1976) Philip Anderson / Nevill Mott / John Van Vleck (1977) Pyotr Kapitsa / Arno Penzias / Robert Wilson (1978) Sheldon Glashow / Muhammed Abdüsselam / Steven Weinberg (1979) James Cronin / Val Fitch (1980) Nicolaas Bloembergen / Arthur Schawlow / Kai Siegbahn (1981) Kenneth Wilson (1982) Subrahmanyan Chandrasekhar / William Fowler (1983) Carlo Rubbia / Simon van der Meer (1984) Klaus von Klitzing (1985) Ernst Ruska / Gerd Binnig / Heinrich Rohrer (1986) Georg Bednorz / Alex Müller (1987) Leon Lederman / Melvin Schwartz / Jack Steinberger (1988) Norman Ramsey / Hans Dehmelt / Wolfgang Paul (1989) Jerome Friedman / Henry Kendall / Richard Taylor (1990) Pierre-Gilles de Gennes (1991) Georges Charpak (1992) Russell Hulse / Joseph Taylor (1993) Bertram Brockhouse / Clifford Shull (1994) Martin Perl / Frederick Reines (1995) David Lee / Douglas Osheroff / Robert Richardson (1996) Steven Chu / Claude Cohen-Tannoudji / William Phillips (1997) Robert Laughlin / Horst Störmer / Daniel Tsui (1998) Gerard 't Hooft / Martinus Veltman (1999) Jores Alfyorov / Herbert Kroemer / Jack Kilby (2000)
2001-günümüz	Eric Cornell / Wolfgang Ketterle / Carl Wieman (2001) Raymond Davis / Masatoshi Koshiba / Riccardo Giacconi (2002) Aleksey Abrikosov / Vitali Ginzburg / Anthony Leggett (2003) David Gross / David Politzer / Frank Wilczek (2004) Roy Glauber / John Hall / Theodor W. Hänsch (2005) John Mather / George Smoot (2006) Albert Fert / Peter Grünberg (2007) Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi / Toshihide Maskawa (2008) Charles Kao / Willard Boyle / George Smith (2009) Andre Geim / Konstantin Novoselov (2010) Saul Perlmutter / Adam Riess / Brian Schmidt (2011) David Wineland / Serge Haroche (2012) François Englert / Peter Higgs (2013) Isamu Akasaki / Hiroshi Amano / Shuji Nakamura (2014) Takaaki Kajita / Arthur B. McDonald (2015) David Thouless / Duncan Haldane / Michael Kosterlitz (2016) Rainer Weiss / Barry Barish / Kip Thorne (2017) Arthur Ashkin / Gérard Mourou / Donna Strickland (2018) Jim Peebles / Michel Mayor / Didier Queloz (2019) Roger Penrose / Reinhard Genzel / Andrea Ghez (2020) Giorgio Parisi / Klaus Hasselmann / Syukuro Manabe (2021) Alain Aspect / John Clauser / Anton Zeilinger (2022) Pierre Agostini / Ferenc Krausz / Anne L'Huillier (2023) John Hopfield / Geoffrey Hinton (2024) John Clarke / Michel Devoret / John M. Martinis (2025)

g t d Matteucci Madalyası
1851 - 1900	Hermann Helmholtz (1868) Henri Victor Regnault (1875) William Thomson, 1st Baron Kelvin (1876) Gustav Kirchhoff (1877) Gustav Wiedemann (1878) Wilhelm Weber (1879) Antonio Pacinotti (1880) Emilio Villari (1881) Augusto Righi (1882) Thomas Edison (1887) Heinrich Rudolph Hertz (1888) John Strutt, 3rd Baron Rayleigh (1894) Henry Augustus Rowland (1895) Wilhelm Conrad Röntgen / Philipp Lenard (1896)
1901 - 1950	Guglielmo Marconi (1901) Albert A. Michelson (1903) Marie Curie / Pierre Curie (1904) Henri Poincaré (1905) James Dewar (1906) William Ramsay (1907) Antonio Garbasso (1908) Orso Mario Corbino (1909) Heike Kamerlingh Onnes (1910) Jean Perrin (1911) Pieter Zeeman (1912) Ernest Rutherford (1913) Max von Laue (1914) Johannes Stark (1915) William Henry Bragg / Lawrence Bragg (1915) Antonino Lo Surdo (1917) Robert W. Wood (1918) Henry Gwyn-Jeffreys Moseley (1919) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1923) Arnold Sommerfeld (1924) Robert Andrews Millikan (1925) Enrico Fermi (1926) Erwin Schrödinger (1927) Venkata Raman Chandrasekhara (1928) Werner Heisenberg (1929) Arthur Compton (1930) Franco Rasetti (1931) Frédéric Joliot / Irène Joliot-Curie (1932)
1951 - 2000	Wolfgang Pauli (1956) Bruno Touschek (1975) Abdus Salam (1978) Luciano Maiani (1979) Giancarlo Wick (1980) Rudolf Peierls (1982) Hendrik Casimir (1985) Pierre-Gilles De Gennes (1987) Lev Okun (1988) Freeman Dyson (1989) Jack Steinberger (1990) Bruno Rossi (1991) Anatole Abragam (1992) John Archibald Wheeler (1993) Claude Cohen-Tannoudji (1994) Tsung-Dao Lee (1995) Wolfgang K.H. Panofsky (1996) Oreste Piccioni (1998)
2001 -	Theodor W. Hänsch (2001) Nicola Cabibbo (2002) Manuel Cardona (2003) David Ruelle (2004) John Iliopoulos (2005) Giorgio Bellettini (2006) Adalberto Giazotto (2016) Marco Tavani (2017) Gianluigi Fogli (2018) Federico Capasso (2019) Massimo Inguscio (2020) Amos Maritan (2021) Jocelyn Bell Burnell (2022)

Otorite kontrolü