Ermeni mutfağı
Ermeni mutfağı, Ermeni kültürü ve çevre kültürlere bağlı olarak gelişmiş Ermenilere özgü bir mutfaktır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermeni mutfağı, Urartu dönemine dayanan bir tarihe sahiptir. Erivan'daki Erebuni Kalesi'nin harabelerinde arpa, üzüm, kendir, mercimek, bezelye, erik, susam ve buğday izleri arkeologlar tarafından bulunmuştur.[1]
Ülkenin tarihi boyunca birçok imparatorluğun egemenliği altında kalması nedeniyle diğer kültürlerden, özellikle Arap, Bizans, Fars, Osmanlı ve Rus mutfaklarından etkilendi. Fars, Türk ve Rus Çarlığı bölgeyi idare ettikleri yüzyıllar boyunca Hristiyan olan Ermeniler, Müslüman toplumlarla (Azeriler, Türkler ve Kürtler) yaşadılar ve böylece benzer bir mutfak kültürüne sahiptirler. Bundan dolayı Ermeni mutfağı ve Azeri mutfağı birbirlerine çok benzer.[2]
Bununla birlikte, o kadar sene boyunca yan yana yaşamalarına karşın, değişik dinlerine rağmen aynı zamanda hep ayrı kaldılar ve bu ayrım yemek, özellikle et ile ifade edilirdi. Ermenistan'da yaşayanlar sadece kendi dinine ait kasaplara giderdi çünkü Hristiyan kasaplarında et, İslam'ın helal kesim kurallarına göre kesilmiyordu.[2] 19. yüzyılın sonuna doğru Erivan'da 40 taneden fazla kasap bulunmaktaydı (bu zamanlarda Erivan hâlâ daha bir köy kenti idi).[3]
Ekmek ve tahıl
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekmek, Ermeni mutfağında çok büyük bir öneme sahiptir. Özellikle köylerde geleneksel olarak kilden yapılmış büyük fırınlarda (Ermenice'de տոնիր tonir) pişirilir. En çok yenilen (ve en popüler) Ermeni ekmeği olan lavaş, tonirlerde pişirilir ve uzun süre taze kalır. Pişirildikten sonra kuruması ve taze kalması için serin bir yerde bırakılır. Lavaş ekmeği genellikle bir ya da iki ay boyunca taze kalır. Servis edilmesinden önce, tadını ve kokusunu geri alması için nemlendirilir.[4] Matnakaş da ülkede yaygın olarak tüketilen mayalı bir ekmek türüdür.[5]
Kahve
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermenicede "kahve" anlamına gelen "surç" (Սուրճ) kelimesi, kahve höpürdetildiğinde çıkan sesi taklit eden bir yansımalı sözcüktür. Ermenistan'da yapılan kahve, Türk usulü olarak yapılır,[6] ancak Ermeniler kahveyi asla "Türk" olarak tanımlamazlar; kahveyi tanımlamak için "Türk kahvesi"'nin yerine "Ermeni kahvesi", "siyah kahve" ya da "olağan kahve" örtmeceleri kullanılır. Genelde tadı Türk kahvesine göre daha yoğundur ve rengi daha koyu kahverengidir.[6]
Bayram yemekleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermenilerin çeşitli bayramlarının bazılarında özel yemekler yenir. Noel bayramında akşam yemeği için balık ve tereyağı ile hazırlanan pilav yemek ve yanında şarap içmek gelenektir. Aziz Sarkis bayramı gecesinde gençler rüya görebilmek için, sonradan hiç su içmeden tuzlu turtalar yer.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kaynaklar
- ^ Petrosian, sayfa 4.
- ^ a b Petrosian, sayfa 7.
- ^ Hakopian, T. Kh. (1975). The Development of Yerevan After Joining of Eastern Armenia to Russia. A Collection of Documents 1801-1917. Erivan, Ermenistan SSC: Erivan Devlet Üniversitesi Yayımevi.
- ^ Goldstein, sayfa 41.
- ^ Petrosian, Irina; Underwood, David (2006). "Matnakash". Armenian Food: Fact, Fiction & Folklore (İngilizce). Lulu. s. 35. ISBN 1411698657. 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2016.
- ^ a b Petrosian, sayfa 162.
- ^ Armenia Information. "Armenian Holidays" (İngilizce). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009.
- Bibliyografya
- Goldstein, Dara (2005). Cultures Culinaires d'Europe. ss. sayfa 41-53. ISBN 92-871-5783-9.
- Petrosian, Irina (2006). Armenian Food: Fact, Fiction & Folklore. ISBN 1-4116-9865-7.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Ermeni mutfağı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
 Ermenistan konuları | ||
|---|---|---|
| Tarih |  | |
| Simgeler | ||
| Politika ve hükûmet | ||
| Ekonomi | ||
| Coğrafya | ||
| Demografi | ||
| Kültür | ||
