II. Artemisia
| II. Artemisia | |
|---|---|
 Artemisia olarak tanımlanan heykelin, British Museum'da bulunan Halikarnas Mozolesi'nden getirilen orijinali (solda) ve rekonstrüksiyonu (sağda). | |
| Hüküm süresi | MÖ 353-351 |
| Önce gelen | Mausolos |
| Sonra gelen | Idrieus |
| Ölüm | MÖ 351 |
| Eş(ler)i | Mausolos |
| Hanedan | Ekatomnos Hanedanı |
| Babası | Ekatomnos |
| Ekatomnos Hanedanı (Karya hanedanı) | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||||||
II. Artemisia, Halikarnas antik şehrinin kraliçesi ve MÖ 353-351 yılları arasında Ahameniş İmparatorluğu'nun Karya bölgesi satrapıdır.
Babası Ekatomnos Hanedanı'nın kurucusu Ekatomnos, eşi (ve kardeşi) Karya hükümdarı Mausolos'dur. Kardeşi ile evlenerek onun sağlığında tam olmasa da büyük oranda yönetimi paylaştığı ve otorite sahibi olduğu anlaşılmaktadır. Mausolus'un MÖ 353 yılında ölümüyle onun yerine yönetici olmuştur. Antik Yunan edebiyatında kocası (ve kardeşi) Mausolus'un ölümüyle yaşadığı olağanüstü üzüntüyle tasvir edilmiştir. Her gün eşinin küllerini içeceğine karıştırdığı ve geçirdiği iki yıl boyunca giderek bitkin düştüğü anlatılmaktadır. Kocasının anısını yaşatmak için Antik Dünyanın Yedi Harikasından biri olan Halikarnas Mozolesini inşa ettirmiştir.[1] 14. yüzyılda yaşamış Floransalı şair ve yazar Giovanni Boccaccio tarafından, kocası için duyduğu üzüntü ve bunun aldığı abartılı ve tuhaf biçimler nedeniyle, daha sonraki yaşlarda Giovanni Boccaccio'nun sözleriyle "iffetli dulluğun ve en saf ve en nadir sevgi türünün kalıcı bir örneği" olarak tarif edilmiştir.[2] Kocası için inşa ettirdiği anıt mezarı tarif etmek için kullanılan "mozole" kelimesi bu anıttan gelmektedir.
Kocasının ölümünden sonra kadın olarak yönetime geçmesi Karya'da olduğu gibi vassal topraklarda da hoş karşılanmamıştır. Rodoslular ile Latmoslulular ve kuzeydeki diğer kentlerde ayaklanmalar başlamıştır. Vitruvius'un anlatımına göre Artemisia; Rodosluların saldırısını haber alarak onları Halikarnas'ta pusuya düşürmüş, düşman ordusunu imha ettiği gibi ele geçirilen Rodos gemilerine saklanan askerleri Rodos'a kolayca girerek burayı ele geçirmiş ve Rodos ilerini gelenlerini öldürtmek suretiyle ayaklanmayı bastırmıştır.[3] 2. yüzyıl Roma döneminde yaşamış Makedonyalı bir yazar ve retorikçi Polyainos (Polyaenus), Stratagems adlı eserinin sekizinci kitabındaki anlatımına göre, Latmos askerlerini tuzağa düşürdükten sonra dini bir ayin düzenliyormuş gibi hadımlar, kadınlar, kavalcılar ve davulcularla birlikte kente 7 stadeia uzaklıktaki tanrıların anasının (Kibele) korusuna gelmiş, Latmos sakinleri bu alayı görmek için şehrin dışına çıktığında da saklanan Halikarnas askerleri yerinden çıkarak şehri ele geçirmiştir.[4][5]
Artemisia MÖ 351'de ölmüş ve yerine kardeşi İdrieus geçmiştir.
Artemisia'nın sanattaki temsili
[değiştir | kaynağı değiştir]Artemisia tarih boyunca sanatta yer bulmakla birlikte özellikle Valerius Maximus'un eserinin 17. yüzyılda Hollandacaya çevrilmesiyle Rembrandt dahil birçok ressamı etkilemiş ve özellikle kocasının külünü içmesi Hollanda Altın Çağı resminde sıklıkla tasvir edilmiştir.[6][7]
Bitki cinsine adı verilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Gaius Plinius Secundus tarafından Artemisia (Yavşan) bitki cinsinin adını, botanikçi ve tıbbi araştırmacı olarak da tanımlanan II. Artemisia'dan aldığı ifade edilmektedir.[8][9] Benzer şekilde Artemisia annua bitki çeşidinden elde edilen sıtma ilacı Artemisinin de bu nedenle dolaylı Artemisia'nın adından türetilmiştir.[10]
Artemisia'nın sanatta temsil edilişi
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Artemisia, Kocası Mausolos'un Küllerini İçmeye Hazırlanıyor (c.1630) by Francesco Furini. -
Rembrandt, 1634 civarı. -
Gerrit van Honthorst, yaklaşık 1635, Princeton Üniversitesi Sanat Müzesi. -
Genç Erasmus Quellinus, 1652. -
Domenico Fetti resimi -
Arnold Houbraken, 1719 öncesi. -
Johann Heinrich Tischbein tarafından Kraliçe Victoria'nın büyükannesi, Kontes Augusta Reuss of Ebersdorf'un Artemisia olarak resmedilmesi, 1775. -
Schönbrunn Sarayı, Vienna, 1773–1780. -
Versay Sarayı'ndaki Artemisia heykeli
_-_Artemisia.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Demir, Muzaffer (2018). "Klasik Dönem (MÖ 500-300) Halikarnassos Kentinde Hanedanlık ve Kadın Yöneticiler". Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi. 19 (42). DergiPark. ss. 121-133. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi30 Nisan 2025.
- ^ Boccaccio, Giovanni (2003). "Chapter 57". De mulieribus claris [On Famous Women]. Brown, Virginia tarafından çevrildi. Harvard University Press. ss. 115-118. ISBN 0-674-01130-9. 9780674011304
- ^ Pennington, Reina (2003). Amazons to Fighter Pilots: A biographical dictionary of military women. Westport, CT: Greenwood Press. ss. 27-28. ISBN 0313327076.
- ^ Schuddeboom, Feyo (31 Ekim 2009). Greek Religious Terminology – Telete & Orgia: A Revised and Expanded English Edition of the Studies by Zijderveld and Van der Burg (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-474-4049-9.
- ^ Polyaenus. Stratagems. book 8, 53.4. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2025.
Artemisia planted soldiers in ambush near Latmus; and herself, with a numerous train of women, eunuchs and musicians, celebrated a sacrifice at the grove of the Mother of the Gods, which was about seven stades distant from the city. When the inhabitants of Latmus came out to see the magnificent procession, the soldiers entered the city and took possession of it. Thus did Artemisia, by flutes and cymbals, possess herself of what she had in vain endeavoured to obtain by force of arms.
- ^ Golahny, Amy (2003). Rembrandt's Reading: The artist's bookshelf of ancient poetry and history
. Amsterdam University Press. ss. 129-133. ISBN 9789053566091. 9053566090
- ^ Finaldi, Gabriele; Kitson, Michael (1997). Discovering the Italian Baroque: the Denis Mahon collection. London, UK; New Haven, CT: National Gallery Publications; Yale U. Press. s. 56. ISBN 1857091779.
- ^ "Artemisia II". Encyclopedia Britannica. article 9009683. 19 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 June 2012.
- ^ Comstock, John Lee (1833). An Introduction to the Study of Botany (İngilizce). D.F. Robinson & Company. s. 175.
In which the science is illustrated by examples of native and exotic plants: Designed for the use of schools and private students.
- ^ "Artemisinin". Emerging Infectious Diseases. Centers for Disease Control. 20 (7): 1217. July 2014. doi:10.3201/eid2007.ET2007. PMC 4073852
. 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi4 Temmuz 2014.
Soy ağacı - Ahameniş Krallığı | ||
| Ahameniş İmparatorluğu Kralların kralı |  | |
| Lidya satrapları | ||
| Hellespont Frigyası satrapları | ||
| Kapadokya satrapları | ||
| Küçük Asya şehirlerinin Yunan valileri | ||
| Likya hanedanları | ||
| Karya hükümdarları | ||
| Makedonya kralları | ||
| Sur kralları | ||
| Sayda kralları |
| |
| Ermenistan satrapları | ||
| Mısır satrapları | ||
| Baktriya satrapları | ||
| Medya satrapları | ||
| Kilikya satrapları | ||
| Diğer bilinen satraplar | ||
Çoğu bölgede Ahameniş hükümdarlarının yerini MÖ 330 civarında Helenistik satraplar ve Helenistik hükümdarlar almıştır. | ||
