Piksodaros

Pixodarus
Pixodarus
	Piksodaros dönemine ait Karya sikkelerindeki portre.
Karya satrabı
Hüküm süresi	MÖ 340–334
Önce gelen	Ada
Sonra gelen	Orontobates
Hanedan	Ekatomnos
Babası	Hecatomnus

Piksodarus veya Piksodaros (Likya dilinde 𐊓𐊆𐊜𐊁𐊅𐊀𐊕𐊀 Pixedara ; Yunanca Πιξώδαρoς; MÖ 340-334 yılları arasında hüküm sürmüştür), nominal olarak Ahameniş İmparatorluğu Satraplığı olan Karya'nın bir satrapıydı ve Ekatomnos Hanedanı'nın öncüllerinin suikaste uğrayan Pers Satrapı Tissaphernes'in yerine Karya satraplığında yarattıkları güçlü konum sayesinde kral veya hanedan statüsünden yararlanıyordu. Likya, Mausolos zamanından beri Karya hanedanları tarafından da yönetiliyordu ve Piksodaros'un adı Likya'daki Ksanthos üç dilli yazıtında hükümdar olarak geçmektedir.

Hayatı

Ekatomnos'un üç oğlunun en küçüğüydü ve hepsi de kendi ülkelerinin egemenliğini elinde tutuyordu. Piksodaros, kardeşleri Idrieus'un dul eşi olan ve birlikte Karya'yı yönettiği kız kardeşi Ada'yı sürgüne göndererek tahtı ele geçirmiştir.^[2] MÖ 340-334 yılları arasında altı yıl boyunca Karya'yı muhalefet olmadan yönetmiştir. Kızı Ada'yı Orontobates adında bir Pers ile evlendirerek Perslerle dostluk kurmuş^[2] ve Pers'in kendi yaşamı boyunca egemen güçte bir paya sahip olduğunu bile kabul etmiş gibi görünmektedir.

Ancak, diğer güçlerin ittifakını da ihmal etmedi ve Makedonya Kralı II. Filip'in güçlü dostluğunu, Makedonya hükümdarının en büyük ama engelli oğlu Arrhidaeus'a en büyük kızını evlendirerek sağlamaya çalışmıştır. Genç İskender'in bu dönemdeki hoşnutsuzluğu, onun kardeşi yerine Karya prensesine talip olmaya yöneltmiş; bu teklif Piksodaros tarafından coşkuyla karşılanmış, ancak Filip'in öfkeli müdahalesi tüm planı suya düşürmüştür.

Piksodaros, MÖ 334'te İskender'in Asya'ya ayak basmasından bir süre önce, görünüşe göre doğal bir nedenle ölmüş ve yerine kızı II. Ada ile evlenen damadı Pers Orontobates geçmiştir. Orontobates, kısa süre sonra Halikarnas Kuşatması'nda İskender tarafından tahttan indirilmiş ve İskender'in onayıyla yerine Prenses Ada getirilmiştir.^[4]

Piksodaros'un Kararnamesi

Piksodaros'un Yunanca ve Likçe iki dilli bir fermanının bir parçası Türkiye'deki Ksanthos'ta bulunmuştur ve şu anda Londra'daki British Museum'da sergilenmektedir. Yazıt, Pixedara (Piksodaros) tarafından Likya şehirleri Arñna (Ksanthos), Pñ (Pınara), Tlawa (Tlos) ve Xadawāti'ye (Kadyanda) yapılan bağışları kaydetmektedir.^[5]

Piksodaros'un Kararnamesi
(British Museum)
İçerik	Transkripsiyon	Çeviri (orijinal Likya alfabesi)	Yazıt
Arñna ( Ksanthos ), Pñ (Pınara), Tlawa (Tlos) ve Xadawāti (Kadyanda) Likya şehirleri için Pixedara'dan (Piksodaros) vergi ayrıcalıklarının kaydı.^[6]^[7]	eñnẽ pixe[d]ar(a) ekat[m̃mna] arñna se tlawa se p[ñ] se xadawãti meñna ..truweheñneseti ......uti kbijehedi ..........tistwe ñte k ..................illieb ..........................ne.	𐊁𐊑𐊏𐊚𐊓𐊆𐊜𐊁[𐊅]𐊀𐊕(𐊀)𐊁𐊋𐊀𐊗 𐊀𐊕𐊑𐊏𐊀𐊖𐊁𐊗𐊍𐊀𐊇𐊀𐊖𐊁𐊓 𐊖𐊁𐊜𐊀𐊅𐊀𐊇𐊙𐊗𐊆𐊎𐊁𐊑𐊏𐊀 ..𐊗𐊕𐊒𐊇𐊁𐊛𐊁𐊑𐊏𐊁𐊖𐊁𐊗𐊆 ......𐊒𐊗𐊆𐊋𐊂𐊆𐊊𐊁𐊛𐊁𐊅𐊆 ..........𐊗𐊆𐊖𐊗𐊇𐊁𐊑𐊗𐊁𐊋 ..................𐊆𐊍𐊍𐊆𐊁𐊂 ..........................𐊏𐊁	Ksanthos'ta bulunan, Likya yazısıyla yazılmış, eksik yazıyı gösteren Piksodaros'un iki dilli Yunanca-Likya Kararnamesi.

Ksanthos üç dilli yazıtı

Piksodaros, Ksanthos üç dilli yazıtında da geçmektedir ve bu yazıt, Piksodaros'un komşu Likya üzerindeki hakimiyetini doğrulamaktadır:

Kral Artaserhas'ın 1. yılı olan Siwan ayında. Arñna (Ksanthos) kalesinde. Karka (Karya) ve Termmila'da (Likya) bulunan satrap Katomno'nun (Ekatomnos) oğlu Piksodaros....^[8]

Ekatomnos'un oğlu Piksodaros, Likya'nın satrabı olunca, Likya Hieron'u (ijeru) ve Apollodotos'u (natrbbejẽmi) hükümdar olarak, Ksanthos'u ise Artemelis'i (erttimeli) vali olarak (asaxlazu) atadı.

Söz konusu Artaserhas'in IV. Artaserhas olduğu düşünülüyor.

Madeni para

O zamanlar yalnızca Pers Kralı'na ait olan altın sikkelerinin basılmasını emretmiştir.^[9]

Piksodaros sikkeleri, MÖ 341/0-336/5 civarı. Ön yüz: Defne çelengi ve boynunda örtü takmış, sağa bakan Apollon başı. Arka yüz: Sağda ayakta duran Zeus Labraundos; Lejant ΠIΞOΔAPOY, "Piksodaros".
Piksodaros sikkeleri, MÖ 341/0-336/5 civarı. Ön yüz: Defne çelengi takmış Apollon başı. Arka yüz: Sağda duran Zeus Labraundos; Lejant ΠIΞOΔAPOY, "Piksodaros".

Kaynakça

^ Meadows'a göre kesin tarih MÖ 341–334CNG: CARIA, Achaemenid Period. Circa 350–334 BC. AR Tetradrachm (15.07 g, 12h). Struck circa 341–334 BC.
^ ^a ^b Sears, Matthew A. (2014). "Alexander and Ada Reconsidered". Classical Philology. 109 (3). s. 213. doi:10.1086/676285. ISSN 0009-837X. JSTOR 10.1086/676285.
^ Meadows'a göre kesin tarih MÖ 341–334 CNG: CARIA, Achaemenid Period. Circa 350–334 BC. AR Tetradrachm (15.07 g, 12h). Struck circa 341–334 BC.
^ Diodorus Siculus, Bibliotheca, xvi. 74; Arrianus, Anabasis Alexandri, i. 23; Strabon, Coğrafya, xiv. 2; Plütark, Paralel Yaşamlar, "Alexander", 10
^ British Museum collection
^ Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine; Nielsen, Lecturer in the Department of Greek and Latin Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis (İngilizce). OUP Oxford. s. 1141. ISBN 9780198140993.
^ Bresson, Alain (2015). The Making of the Ancient Greek Economy: Institutions, Markets, and Growth in the City-States (İngilizce). Princeton University Press. s. 299. ISBN 9781400852451.
^ Teixidor, Javier (April 1978). "The Aramaic Text in the Trilingual Stele from Xanthus". Journal of Near Eastern Studies. 37 (2): 181-185. doi:10.1086/372644.
^ Sears, Matthew A. (2014) p. 216

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Piksodaros ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Livius, Pixodarus 1 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Jona Lendering

Bu makale, artık kamu malı olan bir yayından metin içermektedir: Smith, William, (Ed.) (1870). "Pixodarus". Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.

[1] Meadows'a göre kesin tarih MÖ 341–334CNG: CARIA, Achaemenid Period. Circa 350–334 BC. AR Tetradrachm (15.07 g, 12h). Struck circa 341–334 BC.

[:0-2] Sears, Matthew A. (2014). "Alexander and Ada Reconsidered". Classical Philology. 109 (3). s. 213. doi:10.1086/676285. ISSN 0009-837X. JSTOR 10.1086/676285.

[3] Meadows'a göre kesin tarih MÖ 341–334 CNG: CARIA, Achaemenid Period. Circa 350–334 BC. AR Tetradrachm (15.07 g, 12h). Struck circa 341–334 BC.

[diod_16.74_arr_1.23_strab_14_plut_10-4] Diodorus Siculus, Bibliotheca, xvi. 74; Arrianus, Anabasis Alexandri, i. 23; Strabon, Coğrafya, xiv. 2; Plütark, Paralel Yaşamlar, "Alexander", 10

[5] British Museum collection

[6] Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine; Nielsen, Lecturer in the Department of Greek and Latin Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis (İngilizce). OUP Oxford. s. 1141. ISBN 9780198140993.

[7] Bresson, Alain (2015). The Making of the Ancient Greek Economy: Institutions, Markets, and Growth in the City-States (İngilizce). Princeton University Press. s. 299. ISBN 9781400852451.

[JNES37-2-8] Teixidor, Javier (April 1978). "The Aramaic Text in the Trilingual Stele from Xanthus". Journal of Near Eastern Studies. 37 (2): 181-185. doi:10.1086/372644.

[9] Sears, Matthew A. (2014) p. 216

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Ahameniş hükümdarlar
Soy ağacı - Ahameniş Krallığı
Ahameniş İmparatorluğu Kralların kralı	Ahameniş Ariaramnes Arsames Teispes I. Kiros I. Kambises II. Kiros II. Kambises Smerdis Gaumata I. Darius I. Serhas I. Artaserhas II. Serhas Sogdianus II. Darius II. Artaserhas III. Artaserhas IV. Artaserhas Arses III. Darius V. Artaserhas Bessus
Lidya satrapları	Tabalus Mazaris Harpagos Oroetus Bagaeus Otanes Artaphernes I Artaphernes II Pissuthnes Tissaphernes Genç Kiros Tissaphernes Tithraustes Tiribazus Struthas Autophradates Spithridates
Hellespont Frigyası satrapları	Mitrobatis Megabazos Megabatis II. Oebares I. Artabazos I. Farnabazos II. Farnakis II. Farnabazos Ariobarzanis II. Artabazos III. Farnabazos Arsites
Kapadokya satrapları	Datames I. Ariamnis Mithrobuzanes I. Ariarathis
Küçük Asya şehirlerinin Yunan valileri	Miltiades Demaratus Gongylos Eurysthenes Prokles Histiaeus Aristagoras Themistokles Archeptolis Aridolis Amyntas II Philiscus
Likya hanedanları	Kheziga Kybernis Kuprlli Harpagus Teththiweibi Kheriga Kherei Arbinas Artembares Artumpara Mithrapata Perikle
Karya hükümdarları	I. Ligdamis Artemisia Pisindelis II. Ligdamis Adusius (satrap) Ekatomnos Mausolos II. Artemisia Idrieus Ada Piksodaros Orontobates
Makedonya kralları	I. Amintas I. Aleksandros
Sur kralları	Mattan IV Boulomenus Abdemon Evagoras Azemilcus
Sayda kralları	Eshmunazar I Tabnit Queen Amoashtart (regent) Eshmunazar II Bodashtart Yatonmilk Anysos Tetramnestos Baalshillem I Baana Baalshillem II Abdashtart I Tennes Evagoras II Abdashtart II Abdashtart III
Ermenistan satrapları	Artasyrus I. Orontes III. Darius II. Orontes
Mısır satrapları	Aryandes Pherendates Ahameniş Arsames Pherendates II Sabaces Mazaces
Baktriya satrapları	İstaspis Dadarsi Masistes Bessus
Medya satrapları	Hydarnes II. Hydarnes Atropat
Kilikya satrapları	Syennesis III II. Farnabazos Camisares Mazaeus Arsames
Diğer bilinen satraplar	Megabizos, Abrocomas, Belesys (Suriye) Ochus (Hyrcania) Satibarzanes (Aria) Atizyes (Frigya Magna) Phrataphernes (Parthia) Ariobarzanes (Persis) Abulitis (Susiana) Mazaeus (Babil)
Çoğu bölgede Ahameniş hükümdarlarının yerini MÖ 330 civarında Helenistik satraplar ve Helenistik hükümdarlar almıştır.