Jerome Friedman

Jerome Isaac Friedman
Jerome Isaac Friedman
Doğum	28 Mart 1930 (95 yaşında); Chicago, ABD
Milliyet	Amerikan
Mezun olduğu okul(lar)	Chicago
Ödüller	Nobel Fizik Ödülü(1990)
Kariyeri
Dalı	Fizik
Çalıştığı kurumlar	Massachusetts Institute of Technology (MIT)
Doktora; danışmanı	Enrico Fermi

Jerome Isaac Friedman (d. 28 Mart 1930, Chicago), Amerikalı fizikçidir. Massachusetts Institute of Technology (MIT), fizik fakultesi ve enstitüsünde profesörlük yapmaktadır.^[1]

Biyografisi

Jerome I. Friedman, 28 Mart 1930'da Rusya göçmeni Selig ve Lillian Friedman çiftinin ikinci çocuğu olarak Chicago, Illinois'de doğdu. Babası 1913 yılında ABD'ye gelmiştir ve I. Dünya Savaşı'nda ABD Ordusu Topçu birliğinde görev yapmıştır. Finansal zorluklara rağmen ailesi çocuklarına müzik ve sanat dersleri aldırmayı başarmıştır.

Tania Letetsky-Baranovsky ile evlenen Friedman'ın Ellena, Joel, Martin ve Sandra isimlerinde dört çocuğu vardır. Kendi mesleğiyle pek de alakası olmayan hobileri olan Friedman boş zamanlarında tiyatro, müzik, bale etkinliklerine katılıp, boyama ve Asya seramik çalışmaları yapmaktadır.^[2]

Eğitimi

İlk ve orta öğrenimini Chicago'da almıştır. Lise eğitimini özel bir sanat okulunda tamamlamıştır. Öğretmenlerinin tavsiyesine uymayarak Chicago Sanat Müzesi Enstitüsü yerine tam burslu olarak Chicago Enstitüsü liberal sanat bölümünde eğitime başlar. Yüksek lisans için 1950'de fizik bölümüne giriş yapar, 1953'te masterını tamamlar, 1956'da 'proton kutuplaşmayla çekirdeklerin saçılmasıyla çıkan siklotron enerji' konulu teziyle doktor unvanı alır. Tezin amacı, kutuplaşmanın elastik veya inelastik saçılma sonucu olmadığının saptanmasıdır. Çalışmalarına Chicago Üni. nükleer emülsiyon laboratuvarında devam ettirmiştir.^[3]

1957'de Stanford Üniversitesi, Yüksek Enerji Fiziği Laboratuvarı, Hofstadter grubunda araştırma görevlisi olur. 1960 yılında Massachusetts Enstitüsü Fizik Bölümü'nde öğretim üyesi olmuştur. Henry W. Kendall 1961 yılında Friedman'ın araştırma grubuna katılır. Araştırmalarına 1963 yılında Richard E. Taylor da yardımcı olmaya başlar.^[4] 1980 yılında, MIT'de Nükleer Bilim Laboratuvarı Müdürü ve ardından 1983 ile 1988 yılları arasında Fizik Anabilim Dalı Başkanı olarak görev yapar. Ayrıca altı yıl aynı üniversitenin Araştırma Derneği Yönetim Kurulu üyesi olarak görev yapar.^[5]

Enerji ve Süperiletken Süper Çarpıştırıcısı Laboratuvarı Bilimsel Politikalar Kurulu başkanlığı ve Yüksek Enerji Danışma Kurulu üyeliği yapmıştır. deneysel yüksek enerji fiziği araştırma grubu çabadır.^[6]

1990 yılında Richard E. Taylor ve Henry W. Kendall ile Nobel Fizik Ödülünü kazanır.^[7] 2008'de Belgrad Üniversitesi (Belgrad, Sırbistan) tarafından 'Fahri Doktora' verilir. Belgrad Üniversitesi, Teorik ve Deneysel Fizik Enstitüsü ile fizik fakültesinde aynı yıl fahri profesör olur.

Kaynakça

^ Britannica. "Jerome Isaac Friedman" (İngilizce). 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ otobiyografi. "Jerome Isaac Friedman" (İngilizce). 19 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ G Ekspong (1997). Nobel Lectures in Physics 1991-1995 (İngilizce). World Scientific Publishing Company . ISBN 981-02-2677-2. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ Jerome I. Friedman (1997). Public lectures (İngilizce). ISBN 9971886073.
^ Mit.edu. "Honors & Award" (PDF) (İngilizce). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ Mit.edu. "Department of Physics" (İngilizce). 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ Nobel. "Nobel Fizik Ödülleri" (İngilizce). 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

Dış bağlantılar

J.I. Tüm yazı ve makaleleri23 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
MIT web20 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Britannica. "Jerome Isaac Friedman" (İngilizce). 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[2] tobiyografi. "Jerome Isaac Friedman" (İngilizce). 19 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[3] G Ekspong (1997). Nobel Lectures in Physics 1991-1995 (İngilizce). World Scientific Publishing Company . ISBN 981-02-2677-2. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[4] Jerome I. Friedman (1997). Public lectures (İngilizce). ISBN 9971886073.

[5] Mit.edu. "Honors & Award" (PDF) (İngilizce). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[6] Mit.edu. "Department of Physics" (İngilizce). 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[7] Nobel. "Nobel Fizik Ödülleri" (İngilizce). 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Nobel Fizik Ödülü sahipleri
1901-1925	Wilhelm Röntgen (1901) Hendrik Lorentz / Pieter Zeeman (1902) Henri Becquerel / Pierre Curie / Marie Curie (1903) John William Strutt (1904) Philipp Lenard (1905) J. J. Thomson (1906) Albert Michelson (1907) Gabriel Lippmann (1908) Guglielmo Marconi / Ferdinand Braun (1909) Johannes Diderik van der Waals (1910) Wilhelm Wien (1911) Gustaf Dalén (1912) Heike Kamerlingh Onnes (1913) Max von Laue (1914) Lawrence Bragg / William Bragg (1915) Charles Barkla (1917) Max Planck (1918) Johannes Stark (1919) Charles Édouard Guillaume (1920) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1922) Robert A. Millikan (1923) Manne Siegbahn (1924) James Franck / Gustav Hertz (1925)
1926-1950	Jean Perrin (1926) Arthur Compton / Charles Wilson (1927) Owen Richardson (1928) Louis de Broglie (1929) C. V. Raman (1930) Werner Heisenberg (1932) Erwin Schrödinger / Paul Dirac (1933) James Chadwick (1935) Victor Hess / Carl Anderson (1936) Clinton Davisson / George Thomson (1937) Enrico Fermi (1938) Ernest Lawrence (1939) Otto Stern (1943) Isidor Isaac Rabi (1944) Wolfgang Pauli (1945) Percy Bridgman (1946) Edward Appleton (1947) Patrick Blackett (1948) Hideki Yukava (1949) C. F. Powell (1950)
1951-1975	John Cockcroft / Ernest Walton (1951) Felix Bloch / Edward Purcell (1952) Frits Zernike (1953) Max Born / Walther Bothe (1954) Willis Lamb / Polykarp Kusch (1955) William Shockley / John Bardeen / Walter Brattain (1956) Chen Ning Yang / Tsung-Dao Lee (1957) Pavel Çerenkov / İlya Frank / İgor Tamm (1958) Emilio Segrè / Owen Chamberlain (1959) Donald A. Glaser (1960) Robert Hofstadter / Rudolf Mössbauer (1961) Lev Landau (1962) Eugene Wigner / Maria Goeppert-Mayer / Hans Jensen (1963) Charles Townes / Nikolay Basov / Aleksandr Prohorov (1964) Shin'ichirō Tomonaga / Julian Schwinger / Richard Feynman (1965) Alfred Kastler (1966) Hans Bethe (1967) Luis Alvarez (1968) Murray Gell-Mann (1969) Hannes Alfvén / Louis Néel (1970) Dennis Gabor (1971) John Bardeen / Leon Cooper / Robert Schrieffer (1972) Leo Esaki / Ivar Giaever / Brian Josephson (1973) Martin Ryle / Antony Hewish (1974) Aage Niels Bohr / Ben R. Mottelson / James Rainwater (1975)
1976-2000	Burton Richter / Samuel C. C. Ting (1976) Philip Anderson / Nevill Mott / John Van Vleck (1977) Pyotr Kapitsa / Arno Penzias / Robert Wilson (1978) Sheldon Glashow / Muhammed Abdüsselam / Steven Weinberg (1979) James Cronin / Val Fitch (1980) Nicolaas Bloembergen / Arthur Schawlow / Kai Siegbahn (1981) Kenneth Wilson (1982) Subrahmanyan Chandrasekhar / William Fowler (1983) Carlo Rubbia / Simon van der Meer (1984) Klaus von Klitzing (1985) Ernst Ruska / Gerd Binnig / Heinrich Rohrer (1986) Georg Bednorz / Alex Müller (1987) Leon Lederman / Melvin Schwartz / Jack Steinberger (1988) Norman Ramsey / Hans Dehmelt / Wolfgang Paul (1989) Jerome Friedman / Henry Kendall / Richard Taylor (1990) Pierre-Gilles de Gennes (1991) Georges Charpak (1992) Russell Hulse / Joseph Taylor (1993) Bertram Brockhouse / Clifford Shull (1994) Martin Perl / Frederick Reines (1995) David Lee / Douglas Osheroff / Robert Richardson (1996) Steven Chu / Claude Cohen-Tannoudji / William Phillips (1997) Robert Laughlin / Horst Störmer / Daniel Tsui (1998) Gerard 't Hooft / Martinus Veltman (1999) Jores Alfyorov / Herbert Kroemer / Jack Kilby (2000)
2001-günümüz	Eric Cornell / Wolfgang Ketterle / Carl Wieman (2001) Raymond Davis / Masatoshi Koshiba / Riccardo Giacconi (2002) Aleksey Abrikosov / Vitali Ginzburg / Anthony Leggett (2003) David Gross / David Politzer / Frank Wilczek (2004) Roy Glauber / John Hall / Theodor W. Hänsch (2005) John Mather / George Smoot (2006) Albert Fert / Peter Grünberg (2007) Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi / Toshihide Maskawa (2008) Charles Kao / Willard Boyle / George Smith (2009) Andre Geim / Konstantin Novoselov (2010) Saul Perlmutter / Adam Riess / Brian Schmidt (2011) David Wineland / Serge Haroche (2012) François Englert / Peter Higgs (2013) Isamu Akasaki / Hiroshi Amano / Shuji Nakamura (2014) Takaaki Kajita / Arthur B. McDonald (2015) David Thouless / Duncan Haldane / Michael Kosterlitz (2016) Rainer Weiss / Barry Barish / Kip Thorne (2017) Arthur Ashkin / Gérard Mourou / Donna Strickland (2018) Jim Peebles / Michel Mayor / Didier Queloz (2019) Roger Penrose / Reinhard Genzel / Andrea Ghez (2020) Giorgio Parisi / Klaus Hasselmann / Syukuro Manabe (2021) Alain Aspect / John Clauser / Anton Zeilinger (2022) Pierre Agostini / Ferenc Krausz / Anne L'Huillier (2023) John Hopfield / Geoffrey Hinton (2024) John Clarke / Michel Devoret / John M. Martinis (2025)

g t d Amerikan Fizik Topluluğu başkanları
1899-1925	Henry Augustus Rowland (1899) Albert Michelson (1901) Arthur Gordon Webster (1903) Carl Barus (1905) Edward Leamington Nichols (1907) Henry Crew (1909) William Francis Magie (1911) Benjamin Osgood Peirce (1913) Ernest Merritt (1914) Robert A. Millikan (1916) Henry Andrews Bumstead (1918) Joseph Sweetman Ames (1919) Theodore Lyman (1921) Thomas Corwin Mendenhall (1923) Dayton Miller (1925)
1926-1950	Karl Taylor Compton (1927) Henry Gale (1929) William Francis Gray Swann (1931) Paul D. Foote (1933) Arthur Compton (1934) Robert W. Wood (1935) Floyd K. Richtmyer (1936) Harrison M. Randall (1937) Lyman James Briggs (1938) John Torrence Tate (1939) John Zeleny (1940) George B. Pegram (1941) George Walter Stewart (1941) Percy Bridgman (1942) Albert W. Hull (1943) Arthur Jeffrey Dempster (1944) Harvey Fletcher (1945) Edward Condon (1946) Lee Alvin DuBridge (1947) Robert Oppenheimer (1948) Francis Wheeler Loomis (1949) Isidor Isaac Rabi (1950)
1951-1975	Charles Lauritsen (1951) John Van Vleck (1952) Enrico Fermi (1953) H. Bethe (1954) Raymond Thayer Birge (1955) E. Wigner (1956) Henry DeWolf Smyth (1957) Jesse Beams (1958) George Uhlenbeck (1959) Victor Weisskopf (1960) Frederick Seitz (1961) William Vermillion Houston (1962) John Harry Williams (1963) Robert Bacher (1964) Felix Bloch (1965) John Wheeler (1966) Charles Townes (1967) John Bardeen (1968) Luis Alvarez (1969) Edward Purcell (1970) Robert Serber (1971) Philip M. Morse (1972) Joseph Edward Mayer (1973) Wolfgang K. H. Panofsky (1974) Chien-Shiung Wu (1975)
1976-2000	William Fowler (1976) George Pake (1977) Norman Ramsey (1978) Lewis M. Branscomb (1979) Herman Feshbach (1980) Arthur Schawlow (1981) Maurice Goldhaber (1982) Robert Marshak (1983) Mildred Dresselhaus (1984) Robert R. Wilson (1985) Sidney Drell (1986) Val Fitch (1987) James A. Krumhansl (1989) Eugen Merzbacher (1990) Nicolaas Bloembergen (1991) Ernest M. Henley (1992) Donald N. Langenberg (1993) Burton Richter (1994) C. Kumar Patel (1995) Robert Schrieffer (1996) D. Allan Bromley (1997) Andrew Sessler (1998) Jerome Friedman (1999) James S. Langer (2000)
2001-günümüz	George Trilling (2001) William Brinkman (2002) Myriam Sarachik (2003) Helen Quinn (2004) Marvin Cohen (2005) John Hopfield (2006) Leo Kadanoff (2007) Arthur Bienenstock (2008) Cherry A. Murray (2009) Curtis Callan (2010) Barry Barish (2011) Robert L. Byer (2012) Michael Turner (2013) Malcolm R. Beasley (2014) Sam Aronson (2015) Homer Neal (2016) Laura Greene (2017) Roger Falcone (2018) David Gross (2019) Philip H. Bucksbaum (2020) Sylvester James Gates Jr. (2021) Frances Hellman (2022) Robert Rosner (2023)