İskoç viskisi
 | |
| Tip | Alkollü İçki |
|---|---|
| Menşe | İskoçya |
| Alkol derecesi | % 40–94.8 |
| İlgili ürünler | Viski |
İskoç viskisi (İngilizce: Scotch), malt arpadan üretilen bir viski çeşididir.[1] Scotch viski farklı çeşitleri de bulunan İskoçya ile özdeşleşmiş bir viski türüdür. İskoçya'da sadece tanımını ve üretim şeklini belirleyen kanunlar çerçevesinde yasal olarak üretilebilirler.
İskoç viskisi İngiliz viskisi, İrlanda viskisi, Galler viskisi ile beraber Britanya viskisi ailesine dahildirler. Tüm İskoç viskileri, orijinal olarak maltlanmış arpadan yapılmıştır. Ticari içki fabrikaları, 18. yüzyılın sonlarında buğday ve çavdardan yapılan viskiyi tanıtmaya başladı. Scotch viski beş farklı kategoriye ayrılır: tek malt İskoç viskisi, tek tahıl İskoç viski, harmanlanmış malt İskoç viski (eski adıyla "fıçı malt" veya "saf malt" olarak adlandırılır), harmanlanmış tahıllı İskoç viski ve harmanlanmış İskoç viskisi.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Scotch viskisinin hangi tarihten itibaren üretilmeye başlandığı ile ilgili kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, İskoçya'da damıtma işleminin yapıldığını belgeleyen bulunmuş ilk kayıtlı doküman, 1494 yılına aittir.[2] 16. ve 17. yüzyılla birlikte damıtma sürecinde önemli gelişmeler sağlanmıştır.[3] Yine 16. yüzyılda İngiliz Krallığında manastırların kapatılmasının[4] viski üretim tekniklerinin gelişmesinde etkili olduğu öne sürülmektedir.[3] 17. yüzyıl sonlarına doğru viskinin İskoçya'daki popülerliği gittikçe artmış, 1713 yılında İskoç parlamentosu viskiye ilk kez özel vergi uygulamaya başlamıştır.[5] Giderek artan vergiler sonunda viski üretiminin yasal olmayan şekillerde ve yer altı mahsenlerinde üretilmesine yol açmıştır.[6] Kısa süre içerisinde yasal olmayan viski üretimi olağan duruma gelmiştir. 1777 yılında İskoçya genelinde yalnızca 8 yasal üretici varken yaklaşık 400 kayıtsız üretici bulunmaktaydı. 1820'lere gelindiğinde yıllık 14.000 kaçak damıtma ünitesinin yakalanmasına rağmen, tüketilen viskinin yarısı yine kaçak üreticilerden gelmekteydi.[3] 1823 yılında yapılan vergi reformuyla yasal viski üretimi teşvik edilir duruma gelmiştir ve İskoçya'da modern viski üretiminin de ayrıca başlangıcı olmuştur.[7] Daha sonrasında İskoç viski endüstrisi, teknolojik gelişmelerin de yardımıyla büyümüş ve 1880 yılında Fransa'da meydana gelen salgın neticesinde en az 2 yıllık Fransız şarap ve brandy stoğunun yok olması sonucu oluşan durumu değerlendirip dünya pazarına açılıp başarılı olmuştur.[3]
Scotch Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Blended
[değiştir | kaynağı değiştir]Blended Scotch viskisi, 40-50 çeşit yerde damıtılmış farklı tahılların karışımından yapılan Scotch'dur.[8] Bazı markalar sadece birkaç ürünü karıştırırken diğer bazı bilinen markalar yaklaşık 40 çeşit Scotch'u karıştırıp Blended Scotch üretmektedirler.[9]
Single Grain
[değiştir | kaynağı değiştir]
Single Grain Scotch tek bir damıtma yerinde arpa ve mısır ya da buğday ve arpadan yapılmaktadır. Bu çeşit Scotch viski üreticisi oldukça azdır ve Single Grain bulunması zor bir Scotch türüdür.[10][11]
Diğer çeşitleri Single Malt Scotch, Single Cask Malt ve Pure Malt dır. Ayrıca yapıldıkları yerlere göre de sınıflandırılmaktadırlar.[12] Bunlar;
- Lowland: Lowland viskileri daha hafiftir, genel olarak daha kuru bir tat bırakırlar.[13]
- Highland diğerlerine göre biraz daha hafif olarak nitelendirilirler. Highland Scotchları da doğu, batı, kuzey ve güney Highland Scotchları olmak üzere 4'e ayrılırlar.[14]
- Diğer çeşitleri Islay, Speyside ve Campbeltown Scotch viskileridir.
İskoçya Scotch Viski Kanunu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Scotch Whisky Regulations 2009
1988 yılında parlamentodan geçen bu yasa Scotch üretimine bellirli koşullar getirmiştir. Bu yasaya göre İskoçya'da Scotch viski dışında viski üretmek, olgunlaştırmak ya da başka çeşit viskiyi Scotch'la karıştırmak ve diğer taraftan kanunla belirlenen koşulları sağlamayan viskilerin Scotch olarak adlandırılması yasaklanmıştır.[15]
Kanunla Belirlenen Scotch Viski Tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 yılında İskoçya'da kabul edilen kanuna göre;
- Scotch Viski İskoçya'da üretilmiş olan ve aşağıdaki koşulları sağlayan viskidir;
- İskoçya'da damıtılmış olacak ve damıtma su ve malt arpası ile yapılmış olacak. Fermantasyonda yerel enzimler kullanılacak. Fermentasyon sadece maya eklenmesiyle gerçekleştirilecek.
- Hacimsel alkol oranı %94.8'den az olacak
- 700 litreyi aşmayan meşe varillerde bekletilecek
- Olgunlaştırma süreci İskoçya'da gerçekleştirilecek
- Olgunlaştırma süreci 3 yıldan az olmayacak
- Olgulaştırma süreci sadece uygun ve izin verilen mahsenlerde yapılacak
- İçeriğinde kullanılan içeriğin kokusu, tadı ve rengini verecek
- Üretimin herhangi bir aşamasında, su ve basit renklendirici karamel dışında hiçbir ek madde eklenmeyecek
- Alkol oranı en az % 40 olacak
Yalnızca bu koşulları sağlayan viskiler Scotch viski olarak adlandırılabilirler.[16]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Scotch-whisky". britannica.com. 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "History". whiskyman.com. 6 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ a b c d "whisky history". dcs.ed.ac.uk. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "dissolution_monasteries". historylearningsite.co.uk/. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "taxation". maltwhiskygalore.co.uk. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "history-of-scotch-whisky/". scotch-whisky.org.uk. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "washact". dcs.ed.ac.uk. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "blended". scotchwhisky.net. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "Blended". thewhiskyexchange.com. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "Grain Scotch". thewhiskyexchange.com. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "types-of-scotch". lochlomonddistillery.com. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "whisky". artofmanliness.com. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "lowland-whisky". masterofmalt.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "Highland Whiskey". thewhiskyexchange.com/. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "ukpga/1988/22/contents". legislation.gov.uk/. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "regulation". legislation.gov.uk. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
