Uzo
Uzo (Yunanca: ούζο), Yunanistan ve Kıbrıs'ta tüketimi yaygın olan anason aromalı damıtılmış bir içki.[1][2] Türkiye'de üretilen rakı, Kuzey Akdeniz'de üretilen pastis, sambuca ile Levant ülkelerinde üretilen arak ile benzerdir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzo sözcüğü, Oxford English Dictionary'nin de aralarında yer aldığı kimi kaynaklara göre İtalyanca uso (kullanmak) kelimesinden gelmektedir. Bu kullanımın uso Massalia (Türkçe: Marsilya için kullanım) kalıbından türediği, bu kalıbın ise uzoya atfedilen yüksek kaliteyi belirttiği düşünülmektedir.[3] Bir rivayete göre uzonun eski adı olan tsipouro gemilerde özel olarak yapılmış tahta sandıklarda taşınırmış. Sandıkların üzerine "Marsilya'da kullanılmak üzere" yazısı İtalyanca "uso Masslia" diye yazılmıştır. Bir Yunan doktor yerel bir tsipouroyu denemesi ve hoşuna gitmesi üzerine içkinin yüksek kalitesini belirtmek için "uso Massalia" demesi sonucunda uzo adı kullanımı yaygınlaşmıştır.[4]
Buna karşın pek çok Yunanca sözlük kelimenin kökeninin Türkçe üzüm kelimesinden geldiğini söylemektedir.[5][6][7]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kökeninin bir tür boğma rakı olan çipuro (Yunanca): τσίπουρο, tsipouro) olduğu düşünülür. Uzo markaları %38-%50 oranında değişen alkol içerir. Yüksek derece alkolün iki ya da üç kez damıtılmasından elde edilir. Damıtılma sürecinde her marka rezene, kakule, sakız, karanfil, tarçın gibi baharatları kullanarak uzoya orijinal tadını verir.
İlk uzo fabrikası 1856'da Yunanistan'ın bağımsızlığına takiben Tyrnavos'ta açılmasına karşın büyük üretim Midilli Adası'na geçmiştir. Özellikle Plomari kasabasında onlarca aile tarafından geleneksel olarak uzo üretimi yapılmaktadır. Her yıl Mayıs ayında Midilli Adası'nın en büyük kenti Midilli'de Uzo Festivali düzenlenmektedir.
25 Ekim 2006 yılında uzo Yunanistan tarafından ulusal içki olarak tescil edilmiştir. Yunanistan'da 180 uzo üreticisi ve 370 çeşit uzo bulunmaktadır. Plomari'de en büyük uzo üreticisi olan Barbayanni (Yunanca: Βαρβαγιάννης) markasına ait bir müze bulunmaktadır.
Tüketim
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzo tıpkı rakı gibi içine soğuk su ile küçük bardaklarda içilir. Uzo anasonunun yapısı gereği içine buz atıldığında, anason kristalize olup uzonun yapısını bozmaktadır. Bu sebeple geleneksel olarak buz ile tercih edilmez. Anasonun etkisinden beyaz bir hal alan uzo yanında çeşitli mezelerle tüketilir.
Uzo ile kokteyl yapımı Yunanistan'da yaygın değildir, ancak Uzini adlı kokteyl Kıbrıs'ta hazırlanan bir içkidir.[8]
-
Uzo bardağı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The world of Ouzo (Ouzo Museum) - by Ouzo Plomari". theworldofouzo.gr. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ "Μουσείο – Ούζο Βαρβαγιάννη". www.varvayanni.com. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ Oxford English Dictionary online, Oxford University Press, retrieved September 7, 2007
- ^ The Times of Thessaly, 1959
- ^ G. Babiniotis, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (2002), p. 1285
- ^ G. Clauson, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford 1972, p. 288
- ^ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, 1998, s.v. ούζο
- ^ Michael Paraskos, 'A perfect sundowner to replace the tired old brandy sour', in The Cyprus Mail (Cyprus newspaper), 19 April 2015
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Encyclopædia Britannica: Micropaedia article on "ouzo".