Korfu Boğazı Olayı
| Korfu Boğazı Olayı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Soğuk Savaş | |||||||||
 Korfu Boğazı olayı | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
.svg){kind=small} Arnavutluk |
 Birleşik Krallık | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Enver Hoca |
Clement Attlee | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Yok |
44 ölü 42 yaralı 2 destroyer hasarlı (biri kullanılamaz durumda) | ||||||||
Korfu Boğazı Olayı tabiri, 1946 yılında Kraliyet Donanması'na ait savaş gemilerinin, Korfu Boğazı'nda dahil oldukları üç ayrı olayı tanımlamak için kullanılır. Ayrıca Soğuk Savaş dönemini başladığını haber veren ilk olaylardan birisidir.[1][2][3][4] Olaylar, Arnavutluk tabyalarından Kraliyet Donanması'na ateş açılmasıyla başladı.[2] İkinci olayda, Kraliyet Donanması'na ait gemiler Korfu Boğazı'nda mayına çarptılar. Tüm bu olaylardan sonra Kraliyet Donanması'nın Arnavutluk karasularında mayın temizleme faaliyetine girişmesi, krizin had safhaya ulaşmasına yol açtı.[1] Arnavutluk karasularının ihlal edilmesi üzerine Birleşmiş Milletler'e şikayette bulundu.[2]
Art arda meydana gelen bu hadiseler sonrasında, Büyük Britanya Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'ne karşı, Uluslararası Adalet Divanı'nda, sonrasında uluslararası hukukta Korfu Boğazı Davası adıyla da bilenecek (The Corfu Channel Case), bir dava açtı.[5] Mahkeme, Arnavutluk'un İngiltere'ye 844.000 £ ödemesi gerektiğine hükmetti.[4][6] Enflasyon sebebiyle aradan geçen yıllar boyunca oluşan değer kaybı da dikkate alınınca, 2015 yılı rakamlarıyla tazminat rakamının 26.9 milyon £'a tekabül ettiği görülmektedir.
İngiltere, Arnavutluk ile diplomatik münasebet geliştirmek amacıyla Arnavutluk'la yürütmekte olduğu görüşmelere, bu olay sebebiyle 1946 yılında son verdi. İki ülke arasında diplomatik ilişki, ancak 1991 yılında tesis edilebilecekti.[7]
Olayların gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Olaylar 15 Mayıs 1946 tarihinde Kraliyet Donanması'na ait HMS Orion ve HMS Superb isimli iki savaş gemisinin, kendilerine verilen kontrol ve temizlik görevi çerçevesinde Korfu Boğazı'na girmeleriyle başladı.[2][8] Gemilerin seyri esnasında, kıyıda bulunan Arnavut tabyalarından gemilere ateş açıldı.[2][3] Açılan ateş sonucunda gemilerde bir hasar oluşmadığı gibi, can kaybı ve yaralanmada olmadı. Britanya olayı protesto ederek, Arnavutluk hükûmetinden açık bir özür talebinde bulundu.[2] Arnavutluk devleti özür talebini reddettiği gibi, savaş gemilerinin izinsiz şekilde karasularını ihlal ettiğini iddia ederek, karşı tarafı suçladı.[2][9]
Akabinde daha da ciddi bir olay meydana geldi.[2] HMS Mauritius, HMS Leander kruvazörleri ve HMS Saumarez ve HMS Volage destroyerlerinden mürekkep bir flotillaya, 22 Ekim 1946 tarihinde, Arnavutluk'un vereceği reaksiyonu test etmeleri amacıyla, Korfu Boğazı'ndan zararsız geçiş hakkını kullanması emredildi.[1][8][10] Mürettebata, saldırıya uğramaları halinde karşılık verme emri de verilmişti.[1]
Filo, mayın bulunmadığını düşündüğü Arnavutluk kıyılarına yakın sularda, en önde Mauritius hemen arkasında Saumarez, onun da arkasında Leander ve Volage olduğu halde seyir halindeydi.[1] Öğleden sonra saat 3 civarında, Ayasaranda Köy'ü yakınında bir mayına çarpan Saumarez ağır hasar aldı.[1][2][11] Hasarlanan Saumarez, Volage destroyerinin yedeğinde Korfu Limanına çekildi.[1][2]
Bundan yaklaşık 1 saat 15 dakika sonra, yedeğinde Saumarez bulunan Volage da bir mayına çarparak ağır biçimde yaralandı.[1][2] Pruvaları tamamen parçalan iki gemi için, gittikçe kötüleşen hava koşulları da dikkate alındığında, hareket etmek neredeyse imkânsız hale gelmişti.[3][12] Buna rağmen 12 saatlik bir çabayla, zorlukla da olsa, iki gemi de Korfu Limanı'na ulaşabildi.[1] Çarpışmada 44 denizci hayatını kaybederken, 42'si de yaralanmıştı.[1][2] Hayatını kaybedenlerin büyük kısmı Saumarez mürettebatıydı.[3][11][13] Saumarez'in aldığı hasar tamir edilemez boyuttaydı. Volage gemisinin hasarı nispeten daha azdı.[2][8][14] Sahildeki Arnavut topçular, gemilere ateş açmadı ve beyaz bayrak taşıyan bir Arnavutluk Donanması'na ait bir gemi de olay yerine gözlem yapmak amacıyla geldi.[2] Mayınlar büyük olasılıkla, Arnavutluk'un talebiyle Yugoslavya tarafından, bu ülkeye ait mayın gemileri Mljet ve Meljine tarafından, 20 Ekim 1946 tarihinde döşenmişti. Zira o dönemde, Arnavutluk'un bu işi gerçekleştirebilecek gemisi yoktu.[15][16]
Birbirini takip eden olayları sonuncusu, 12 Kasım – 13 Kasım 1946 tarihlerinde, Kraliyet Donanması Korfu Kanalı'nda Operation Retail adını verdiği bir mayın temizleme operasyonu yürütürken meydana geldi.[2][8][17] Müttefiklerin Akdeniz Komutanlığı'nın yönetiminde ve Arnavutluk'tan izin alınmadan Arnavutluk karasularında bir mayın temizleme operasyonu yürütülmekteydi. Bu operasyonun diğer bir amacı da, bulunacak mayınların, İngiltere'nin deniz güvenliğini ve trafiğini tehdit eden mayınları temizleme işlemi esnasında, gemilerinin hasar gördüğü yönündeki iddialarını desteklemek için delil olarak kullanılmasıydı.[1][17] Operasyona, Akdeniz Bölge Komutanlığı'nın davetiyle ve gözlemci sıfatıyla bir de Fransız deniz subayı katılmaktaydı. HMS Ocean adlı uçak gemisi ile[18] birkaç savaş gemisi daha, operasyona koruma desteği veriyordu. Tespit edilen 22 adet mayın denizden temizlendi. Bulunan mayınlar başıboş mayınlar değildi. Deniz trafiğini ve geçen gemileri engelleyecek şekilde dikkatlice yerleştirilmişti. Bu mayınların ikisi, detaylı bir inceleme için Malta'ya götürüldü.[1]
Yapılan incelemede mayınların Alman yapımı olduğu anlaşıldı. Ancak mayınlar paslı değildi ve yosun tutmamıştı. Ayrıca bağlantı kabloları yağlanmıştı ve yeni boyandıkları belli oluyordu. Tüm bu bulgular, mayınların yakın bir zamanda döşendiği anlamına geliyordu. Ayrıca incelemeye tabi tutulan mayınların, patlamalara yol açan mayınlarla aynı olduları anlaşılmıştı.[1]
Enver Hoca yönetimi Birleşmiş Milletler'e çektiği bir telgrafla, Arnavutluk karasularında izinsiz olarak yapılan mayın tarama faaliyetini protesto etti.[2][19]
Olayların sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]9 Aralık 1946 tarihinde İngiltere, Arnavutluk'u döşediği mayınlarla gemilerine zarar vermekle suçlayarak, uğradığı hasarın tazminini talep eden bir nota verdi. Britanya notasına 14 gün içinde yanıt verilmesini, menfi yanıt halinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin devreye sokulacağını duyurdu. Arnavutluk hükûmetinin 21 Aralık 1946 tarihinde İngiltere'ye ulaşan yanıtında, İngiliz iddiaları reddediliyordu. Hatta daha da ileri gidilerek; olayların İngiltere ile Arnavutluk'un ilişkilerinin normalleşmesini istemeyen devletlerce düzenlenen bir komplo olduğu iddia edilmişti. Mayınların bulunduğu bölgede, olayların hemen öncesinde Yunanistan'a ve başka devletlere ait gemilerin tespit edildiğini belirtiyordu.[1]
BM Güvenlik Konseyi'ni olaya müdahil yapma çabaları boşa giden ve yapılan açıklamaları tatmin ve ikna edici bulmayan İngiliz hükûmeti, olayı Uluslararası Adalet Divanı'na taşıdı.[1][2][20] Bu dava, Uluslararası Adalet Divanı tarafından sonuca bağlanan ilk dava idi.[21] Mahkeme, Arnavutluk topraklarına bu kadar yakın bir mesafede bırakılan mayınlardan Arnavutluk devletinin haberdar olmamasının mümkün olmadığını, Arnavutluk'un bu tehdidi tespit ederek, İngiliz gemilerini önceden uyarması gerektiğini belirterek, Arnavutluk'un İngiltere'ye 843,947 £ ya da 2,009,437 US$ tazminat ödemesine hükmetti.[1][2][8][8][10][22][23][24] Diğer yandan İngiltere'nin meşru müdafaa iddiasıyla izinsiz olarak Arnavutluk karasularında mayın araması yapmasını uluslararası hukuku ihlal ettiğini karara bağladı.[8][17]
Arnavutluk devleti mahkemenin hükmettiği tazminatı ödemeyi reddetti. Buna karşı İngiltere de, Arnavutluk'un 1574 kilogram altınına el koydu.[1][2][7][20] El konulan altınlar, Mihver Devletleri tarafından II. Dünya Savaşı sırasında ganimet olarak Arnavutluk'tan yağmalanan altınlardı. Altınlar Müttefikler tarafından ele geçirildikten sonra, İngiltere-ABD-Fransa üçlüsünün oluşturduğu bir komisyon tarafından 1948 yılında Arnavutluk devletine iade edilmişti ve Arnavutluk hesabına İngiltere'de bir banka kasasında muhafaza edilmekteydi.[2]
Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve Arnavutluk'ta sosyalist rejimin yıkılmasından sonra,[1] 29 Mayıs 1991'de iki ülke yeniden diplomatik ilişki tesis etti.[7] Kısa bir süre sonra da, 8 Mayıs 1992 tarihinde iki ülke Korfu Boğazı Olayı'nda anlaşma sağladıklarını söyleyerek, 1946'da yaşanan bu olayla ilgili pişmanlıklarını açıkladılar.[1][7] Uzun süren görüşmelerden sonra ve Arnavutluk İngiltere'ye 2,000,000 US$ savaş tazminatı ödemeyi kabul ettikten sonra, altınlar Arnavutluk'a iade edildi.[1][2][8]
Enver Hoca anılarında, tüm olup bitenlerin, Ayasaranda'yı işgal etmek için bizzat İngiltere tarafından tezgahlandığını ve ülkesine karşı yürütülen bir provokasyonun parçası olduğunu yazmıştır.[4][25]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
-
-
Saumarez gemisi Volage tarafından çeklirken, Ekim 1946. -
Ele geçen mayınlardan biri incelenirken, 12 Aralık 1946. -
Volage mayına çarptıktan sonra, 1946.
.jpg)
_underway_at_sea_in_1945.jpg)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Catalogue description for document piece ADM 116/5759, Corfu Channel Incident: correspondence and papers relating to claim against Albanian government 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The National Archives (Birleşik Krallık)
- JSTOR Legal Problems Involved in the Corfu Channel Incident. by Il Yung Chung International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944–), Vol. 37, No. 4 (Oct. 1961), pp. 505–506 (review consists of 2 pages) Published by: Blackwell Publishing on behalf of the Royal Institute of International Affairs
- JSTOR The Eagle Spreads His Claws: A History of the Corfu Channel Dispute and of Albania's Relations with the West, 1945–1965. by Leslie Gardiner International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944–), Vol. 43, No. 2 (Apr. 1967), pp. 372–373
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Australian Journal of Legal History 16 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Half Light Between War and Peace: Herbert Vere Evatt, The Rule of International Law, and The Corfu Channel Case
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Cook, Bernard A., (Ed.) (2001). "Corfu Channel Incident". Europe Since 1945: An Encyclopedia. 1. Taylor & Francis. s. 224. ISBN 978-0-8153-1336-6. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2015.
- ^ a b c d Times Online 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Obituary: Lieutenant-Commander Hugh Knollys Navigator who won a DSC on D-Day and survived when his destroyer hit a mine in the postwar Corfu Channel incident.
- ^ a b c Roselli, Alessandro (2006). Italy and Albania: financial relations in the Fascist period. I.B. Tauris. ss. 136–137. 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
- ^ JSTOR The Corfu Channel Case Quincy Wright The American Journal of International Law, Vol. 43, No. 3 (July 1949), pp. 491–494 (article consists of 4 pages) Published by: American Society of International Law Retrieved 31-07-08
- ^ "Corfu Channel (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland v. Albania)". International Court of Justice. 30 Eylül 1947 – 15 Aralık 1949. 21 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2010.
- ^ a b c d "UK in Albania (British Embassy in Albania)". 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ a b c d e f g h ABC CLIO Schools 10 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Corfu Channel Incident (1946)
- ^ Digest of International Cases on the Law of the Sea 10 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. By Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea, United Nations Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea, United Nations Office of Legal Affairs Published by United Nations Publications, 2007 ISBN 978-92-1-133759-4. 272 pages
- ^ a b "Institute for International Law and Justice" (PDF). 29 Aralık 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ a b People's war on BBC 28 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Picture of the moment of impact and estimate of men lost
- ^ "HMS Cardigan Bay Association". 16 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ Battleships UK 22 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Photo of HMS Saumarez after hitting a mine during the Corfu Channel Incident and estimate of men lost. Retrieved 31 July 2008
- ^ The Threat of Force in International Law: 10 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. the open framework The menu choice : a guide to interpretation Precedents of the International Court of Justice Deciphering post-Charter practice: means and limits Open threats to extract concessions Demonstrations of force Countervailing threats or ...By Nikolas Stürchler Published by Cambridge University Press, 2007, ISBN 978-0-521-87388-8. 358 pages
- ^ (Lehçe) Joseph Caruana, Pole minowe! Incydent w Kanale Korfu, in: Okręty Wojenne nr. 2(30)/1999
- ^ Owen Pearson.Albania as dictatorship and democracy: from isolation to the Kosovo War, p. 154. 1 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c The Law and Organisation of International Commodity Agreements 30 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. By Kabir-ur-Rahman Khan Published by BRILL, 1982 ISBN 978-90-247-2554-0. 416 pages
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ Straits Used for International Navigation 4 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: A Spanish Perspective By José Antonio de Yturriaga Published by Martinus Nijhoff Publishers, 1991 ISBN 978-0-7923-1141-6. 372 pages
- ^ a b New York Times ALBANIA PLANNING WEST GERMAN TIES By DAVID BINDER, SPECIAL TO THE NEW YORK TIMES Published: 5 July 1987
- ^ Nations Encyclopedia 25 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Disputes Relating to the Law of the Sea
- ^ Encyclopædia Britannica Online 29 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Corfu Channel. Retrieved 24 October 2009
- ^ "Why Australia needs a mine warfare capability". Semaphore. Sea Power Centre Australia. Temmuz 2004. 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2008.
- ^ Fjalori Enciklopedik Shqiptar. (1985); page 399.
- ^ Enver Hoxha[ölü/kırık bağlantı] Memoirs from my Meetings with Stalin First Meeting July 1947