Mesud Pezeşkiyan
| Dr. Mesud Pezeşkiyan مسعود پزشکیان | |
|---|---|
.jpg)
| |
| 2025'te Pezeşkiyan | |
| 9. İran cumhurbaşkanı | |
| Görevde | |
| Makama geliş 28 Temmuz 2024 | |
| Dinî Lider | Ali Hamenei |
| Yardımcı | Muhammed Rıza Arif |
| Yerine geldiği | İbrahim Reisi Muhammed Muhbir (vekaleten) |
| İran İslamî Şûra Meclisi Üyesi | |
| Görev süresi 27 Mayıs 2008 - 28 Temmuz 2024 | |
| Çoğunluk | 261,605 (36.27%) |
| Seçim bölgesi | Tebriz, Üskü ve Azerşehr seçim bölgesi, (Doğu Azerbaycan) |
| İran Sağlık ve Tıp Eğitimi Bakanı | |
| Görev süresi 22 Ağustos 2001 - 24 Ağustos 2005 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mesut Pezeşkiyan 29 Eylül 1954 Mahabad, Batı Azerbaycan (eyalet), Pehlevî İranı |
| Vatandaşlığı |  İran
|
| Bitirdiği okul | Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi, İran Tıp Bilimleri Üniversitesi |
| Mesleği | Kardiyotorasik cerrahi |
| Dini | Şii İslam |
| İmzası | 
|
| Resmî site | Resmî sitesi |
Mesud Pezeşkiyan (Farsça: مسعود پزشکیان), İranlı[1][2] kalp cerrahı, siyasetçi, İran İslam Cumhuriyeti'nin 9. ve şu anki cumhurbaşkanı.
İslamî Şûra Meclisi'nde Tebriz, Üskü ve Azerşehr seçim bölgesini temsil eden ve aynı zamanda 2016'dan 2020'ye kadar Birinci Başkan Yardımcısı olarak görev yapan reformcu politikacıdır. 2001-2005 yılları arasında Muhammed Hatemi Hükûmeti'nde İran Sağlık ve Tıp Eğitimi Bakanı olarak görev yaptı. 5 Temmuz 2024'te Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda en çok oyu alarak 9. İran Cumhurbaşkanı olmuştur.[3]
İlk yılları ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]29 Eylül 1954'te Batı Azerbaycan'ın Mahabad kentinde[4], Türk bir ailenin çocuğu olarak doğdu.[5][6][7][8] 1973 yılında diplomasını alarak zorunlu askerlik görevini yapmak üzere Zabol'a taşındı. Bu dönemde tıpla ilgilenmeye başladı. Hizmetini tamamladıktan sonra memleketine döndü ve burada tıp fakültesine girdi ve genel tıp alanında dereceyle mezun oldu. İran-Irak Savaşı (1980-1988) sırasında Pezeşkiyan sık sık ön safları ziyaret etti ve burada sağlık ekipleri göndermekten, savaşçı ve doktor olarak çalışmaktan sorumlu oldu. Pezeşkiyan, Pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamladı ve tıp fakültesinde Fizyoloji dersleri vermeye başladı.
Savaştan sonra Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi ihtisasını yaparak eğitimine devam etti. 1993 yılında İran Tıp Bilimleri Üniversitesi'nden kalp cerrahisi yan dal uzmanlığını aldı. Daha sonra kalp cerrahisi uzmanı oldu ve 1994 yılında Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi'nin rektörü oldu ve bu görevi beş yıl sürdürdü.[9]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Pezeşkiyan'ın siyasi yolculuğu, 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak Muhammed Hatemi'nin yönetimine katılmasıyla başladı. Dört yıl sonra Sağlık Bakanı olarak atandı ve 2001-2005 yılları arasında görev yaptı.[10] O tarihten bu yana beş kez İran parlamentosuna Tebriz'i temsilen seçildi ve 2016'dan 2020'ye kadar parlamentonun Birinci Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Pezeşkiyan ayrıca Güney Azerbaycan bölgesinden seçilen Türk milletvekilleri ile beraber 2016 yılında Türk Nüfuslu Bölgeler Fraksiyonu'nun kuruluşuna katıldı ve grubun başkanlığını yürüttü. 2016'da, Türkçe'nin İran'da yasak olmasının kabul edilemez olduğunu ve anadilde eğitim almanın herkesin doğal hakkı olduğunu söyledi.[11]
Pezeşkiyan bir Kur'an öğretmeni ve Şii Müslümanlar için önemli bir metin olan Nehcü'l-Belâga'nın okuyucusudur.[12] Aynı zamanda İran-Türkiye Dostluk Derneği'nin de üyesidir.[13]
Kişisel yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Pezeşkiyan'ın eşi jinekologdu.[14] Pezeşkiyan, 1993 yılında eşini ve çocuklarından birini trafik kazasında kaybetti. Geriye kalan iki oğlunu ve kızını tek başına büyüttü ve bir daha evlenmedi.[15] Kızı Zahra Pezeşkiyan, Şerif Teknoloji Üniversitesi'nden kimya alanında yüksek lisans derecesine sahip ve Ruhani hükûmeti iktidara gelmeden önce Jam Petrokimya'da çalışıyordu.
26 Şubat 2016'da parlamentonun açık oturumunda, Tanrı'nın kendisini bir Türk olarak yarattığını ve hiç kimsenin Türklerin dili ve kültürü ile alay etme hakkına sahip olmadığını, İran'daki Türklerin ve diğer etnik grupların Anayasa'nın 15. maddesine göre okullarda kendi dillerinde yazabilmeleri, konuşabilmeleri ve öğrenebilmeleri gerektiğini söylemiştir.[16] Pezeşkiyan, İran'da Azerbaycan takımı olan Traktör takımın taraftarıdır.[17]
Cumhurbaşkanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]2013 İran cumhurbaşkanlığı seçiminde yarıştı ancak çekildi ve 2021 İran cumhurbaşkanlığı seçiminde tekrar aday oldu ancak reddedildi.[18] Pezeşkiyan 2024 İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmuş ve kazanmıştır. 29 Haziran'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden yüzde 43 oyla ilk sırada çıkmış ve ikinci tura kalmıştır.[19] İkinci turda oyların %53,3'ünü alarak cumhurbaşkanı seçilmiştir.[20]
28 Temmuz 2024'te İran yüce lideri Ali Hamenei tarafından resmen cumhurbaşkanı olarak atandı[21] ve 30 Temmuz'da İran parlamentosu önünde yemin etti.[22]
Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye, Mesud Pezeşkiyan'ın göreve başlama törenine katıldıktan sonra sabahın erken saatlerinde İran'ın Tahran kentindeki evinde suikasta kurban gitmiştir.[23][24] Mesud Pezeşkiyan suikastı kınamış ve İran'ın toprak bütünlüğünü koruyacağını ve sorumluları eylemlerinden pişman edeceğini söylemiştir.[23] Pezeşkiyan, 45 yıl aradan sonra İran'da ilk defa sünni bir cumhurbaşkanı yardımcısı ve vali atamıştır.[25][26]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Pezeşkian:Mən türkəm, Azərbaycanda dünyaya gəlmişəm" (Azerice). 3 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Editorial (14 Haziran 2024). "The Guardian view on Iran's presidential election: more choice, but little real hope of change". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 18 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2024.
- ^ "در مورد مسعود پزشکیان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید" [Who is Masoud Pezeshkian?]. www.tabnak.ir (Farsça). 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2024.
- ^ "مسعود پزشکیان کیست؟" [Who is Masoud Pezeshkian?]. Entekhab (Farsça). 21 Mayıs 2024. 18 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ "مسعود پزشکیان در هر فرصتی بر تُرک بودن خود تأکید میکند" [Masoud Pezeshkian emphasizes his Turkishness at every opportunity]. Fararu (Farsça). 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2024.
- ^ "Masoud Pezeshkian: The reformist now Iran's president-elect". www.bbc.com (İngilizce). 8 Temmuz 2024. 17 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2024.
- ^ "İranın yeni prezidenti kimdir? - "Atam da, anam da türkdür" demişdi". Poliqon.info (Azerice). 6 Temmuz 2024. 2 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Qətiyyətlə demişəm, mən türkəm. Atam da türkdür, anam da. Türk olmağımla fəxr edirəm
- ^ "İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan kimdir?". Euronews. 19 Mart 2025. 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2025.
Evde çocuklarımla Farsça yerine Türkçe konuşuyorum. Annem de babam da Türk. Türklüğümle gurur duyuyorum diyen Mesud Pezeşkiyan
- ^ "در مورد مسعود پزشکیان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید". www.tabnak.ir. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ "Persian Press Review". Tehran Times. 29 Mayıs 2010. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2010.
- ^ "Təbriz millət vəkilindən türk dilində təhsil yasağına etiraz". Amerika'nın Sesi (Azerice). 13 Şubat 2016. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Reformist candidate Masoud Pezeshkian shakes up Iran presidential election". www.ft.com. 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ "گروههای دوستی پارلمانی مجلس نهم". Islamic Consultative Assembly Website. 24 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
- ^ "مقامهای جمهوری اسلامی و همسرانشان؛ مردان نامدار و زنان 'بینام'". BBC News فارسی (Farsça). 10 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ "مسعود پزشکیان", ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد (Farsça), 13 Haziran 2024, 7 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi13 Haziran 2024
- ^ "Mesut Pezeşkiyan". 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ "پزشکیان: اکثر بازیهای تراکتور را با نوهام محمدحسین به استادیوم میرویم /با هم بحث میکنیم؛ نقدم میکند، اما هیچوقت دعوا نمیکنیم - خبرآنلاین". www.khabaronline.ir. 7 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2024.
- ^ "افراد ردصلاحیتشده فقط توانستند یک نامه بنویسند". Iranian Labour News Agency. 1 Mart 2016. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2016.
- ^ "İran'da ilk seçimin galibi Pezeşkiyan kimdir?". 29 Haziran 2024. 30 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2024.
- ^ "İran'ın yeni cumhurbaşkanı reformist Pezeşkiyan oldu". Medyascope. 6 Temmuz 2024. 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2024.
- ^ "Iran's Khamenei formally grants Masoud Pezeshkian presidential powers". Agence France-Presse (İngilizce). The Hindu. 28 Temmuz 2024. 28 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.
- ^ "Iran's president Pezeshkian sworn in at parliament". Agence France-Presse. France 24. 30 Temmuz 2024. 30 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
- ^ a b Sewell, Abby (31 Temmuz 2024). "Hamas leader Ismail Haniyeh is killed in Iran by an alleged Israeli strike, threatening escalation" (İngilizce). Associated Press. 31 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2024.
- ^ "Hamas chief Ismail Haniyeh killed in Iran, Hamas says". Reuters. 31 Temmuz 2024.
- ^ "Sunni Kurd appointed governor of Iran's Kurdistan" (İngilizce). Rudaw. 18 Eylül 2024. 6 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2025.
- ^ "Iran's president names first Sunni governor in 45 years" (İngilizce). Arab News. 18 Eylül 2024. 19 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Mesud Pezeşkiyan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
 | ||
* = Vekaleten | ||
EİT liderleri | |
|---|---|
- 1954 doğumlular
- Mahabad doğumlular
- İranlı bakanlar
- İslami Şûra Meclisi (8. dönem) üyeleri
- İslami Şûra Meclisi (9. dönem) üyeleri
- Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi öğretim üyeleri
- Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesinde öğrenim görenler
- İranlı cerrahlar
- Yaşayan insanlar
- Görev başındaki ulusal liderler
- İran Azerileri
- İran Kürtleri
- İslami Şûra Meclisi (10. dönem) üyeleri
- İslami Şûra Meclisi (11. dönem) üyeleri
- İran cumhurbaşkanları
- Tahran Üniversitesinde öğrenim görenler
- İran-İsrail Savaşı'nda kişiler