Çorba
| Çorba | |
|---|---|
.jpg) | |
| Türü | Çorba |
| Servis şekli | sıcak veya soğuk |
Çorba sıcak veya ılık olarak içilen, farklı kıvamlarda olabilen sulu yemek türüdür. Kökeni Sanskritçe’den gelen İngilizce çorba (soup) kelimesi, ‘iyi beslenme’ anlamı taşır. Yaklaşık 10 bin yıl öncesinde çorba hazırlandığını ve içildiğini gösteren kayıtlar bulunmaktadır.[1] Çinde 2400 yıllık çorba arkeologlar tarafından Şian antik kentinde bulundu.[2] İnsanlığın çorbayla tanışması, MS 3. yüzyıla rastlıyor.[kaynak belirtilmeli] O devrin azizlerinden olan St. Patroklus, arpa ekmeğini suya batırıp üstüne tuz serperek yermiş. Bu daha sonraları, karanlık çağlardan itibaren Avrupa'nın beslenme sistemine girecek çorbanın ilk hali olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa'da alta ekmek koyup, üstüne su veya etsuyu dökerek yapılan çorba çeşidi bugün Fransızlar'ın ünlü soğan çorbası olarak hala yerini koruyor.
Çorbanın bugün bildiğimiz halini almasını ise, Pierre François la Varenne'le başlar. 1651 yılında yazdığı Le cuisinier français adlı kitapta bu konuda devrim yaratan Varenne'den önce, suyun ve etsuyun içinde yüzen ekmek dilimleri yani soplar önemliyken, Varenne suyun kendisini öne çıkarmıştır. Hatta Reay Tannahill, Tarihte Yemek adlı kitabında, Orta Çağ'da çorbanın içinde sunulan sop adedinin ev sahibinin bonkörlüğü veya cimriliği konusunda belirleyici bir özellik olduğunu anlatır. Hazır çorbanın ilk örnekleri ise 17. ve 18. yüzyıllarda özellikle yolcular tarafından kullanılan cep çorbası şeklinde görülür. Et artıklarından konsantre olarak sert yapıştırıcı kıvamında yapılan cep çorbası, senelerce dayanırmış. Parça parça koparılarak kullanılan bu çorba, sıcak suyun içinde eritilirmiş.
İslamiyet öncesi Türklerde Çorba
[değiştir | kaynağı değiştir]İslamiyet öncesi Orta Asya'da Türkler, tahıl ürünlerinden umaç(oğmaç, omaç) adı verilen bir tür çorba yaparlardı. Bu çorbanın ana maddesi, genellikle yuvarlak kesilen erişte idi. Ancak bazen bunun içine et konulduğu da olurdu. Orta Asya'dan günümüze kadar gelmiş olan en önemli çorbalardan biri de tarhanadır. Önemli bir besin olarak tüketilen tarhana birkaç şekilde hazırlanırdı. Kışın hazırlanan ve Kurut denen bir çeşidinin içine bir tür peynir, tuz, un ve kurutulmuş et konulurdu.[3]
Osmanlı Mutfağındaki Çorba Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Melceü’t-Tabbâhîn
[değiştir | kaynağı değiştir]Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de çeşitli çorba tarifleri vardır.[4] Bunlar: Nohut Çorbası, Balık Çorbası, Buğdaylı balık çorbası, Tarhana Çorbası, Terbiyeli Ciğer Çorbası, Ekşili Çorba
Ali Eşref Dede'nin Yemek Risalesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ali Eşref Dede'nin Yemek Risalesi'de çeşitli çorba tarifleri vardır.[5] Bunlar: Nohut çorbası, Balık Çorbası, Tarhana şorbası (çorbası), Ciğer çorbası
Yeni Usûl Yemek Kitabı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Usûl Yemek Kitabı da çeşitli çorba tarifleri vardır. Bunlar: Ekşili çorba, Şehriye çorbası, İrmik çorbası, Hünkâri tarhana çorbası, Asma kabağı çorbasıdır.[6]
Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası
[değiştir | kaynağı değiştir]Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası'de çeşitli çorba tarifleri vardır.[7] Bunlar:
Modern çorbası, tavuk çorbası, domates çorbası, sebze çorbası, teke çorbası, Sent cermen çorbası, soğan ezmesi çorbası, Alabritanya çorbası, makarnalı çorbası, irmik çorbası, sebze ezmesi çorbası, lahana çorbası, yumurtalı buyon çorba, tapyokalı çorba, domatesli pirinç çorbası, şalgam ezmesi çorbası, tavuk ezmesi çorbası, sebze ezmesi çorbası, mantar ezmesi çorbası, ararotlu çorba, kestane ezmesi çorbası, ekmekli çorba, karnabahar çorbası, av ezmesi çorbası, tavuk farsalı buyon çorbası, avcı çorbası, kuzu kulağı çorbası, düğün çorbası, ğiğer nevi, ciğer çorbası, işkembe çorbası, şaʻriyye çorbaları, kulak çorbası, mercimek çorbası, tarhana çorbası, pirinç çorbası ve bulgur çorbasıdır.
Türk Mutfağındaki Çorba Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Acı çorba
- Arabaşı çorbası
- Arpacık çorbası
- Ayranlı yarma çorbası
- Baklalı yarma çorba
- Buğday çorbası
- Bulamaç çorbası
- Bulgur çorbası
- Çatal çorba
- Dil-paça çorbası
- Düğ çorbası / düğürcük aşı
- Düğün çorbası
- Ecevit çorbası
- Ekmek çorbası
- Ekşili çorba
- Ezogelin çorbası
- Gebol çorbası
- Gemici çorbası
- Girar çorbası
- Golva çorbası
- Hamur çorbası
- Helle çorbası
- Hörre aşı çorbası
- İnce bulgur haşılı
- İrinti çorbası
- İşkembe çorbası
- Kabaklı çorba
- Kara aş çorbası / buğday çorbası
- Kara lahana / pancar çorbası
- Kavurmalı çorba
- Kavut çorbası
- Kelle paça çorbası
- Kesme çorba
- Kızılcık çorbası
- Lepe çorbası
- Lor çorbası
- Malak çorbası
- Mercimek / malhıta çorbası
- Mercimekli erişte çorbası
- Mercimek herlesi / toplu çorba
- Mısır çorbası
- Miyane / un çorbası / kavurma herlesi
- Onbeş çorbası
- Ölemez çorbası
- Pancar çorbası
- Pirinç çorbası
- Puşruk çorbası
- Sakala çarpan
- Soğanlı çorba
- Sulu pilav
- Süt çorbası
- Sütlü / pirinç çorbası
- Sütlü bulamaç
- Sütlü gendime çorbası
- Sütlü göce çorbası
- Sütlü yarma çorbası
- Şehriye çorbası
- Tandır çorbası
- Tarhana
- Toğa çorbası
- Turşu / fasulye çorbası
- Ufalamaç çorbası
- Uğmaç / ovmaç çorbası
- Ürün çorbası
- Yağlaş
- Yayla çorbası
- Yeşil mercimek çorbası
- Yoğurt / yoğurtlu çorba
- Yoğurtlu mantı çorbası
- Yoğurtlu taze fasulye çorbası[8]
Bulgur çorbaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Düğürcük çorbası; Düğürcük bulgurun incesine verilen isimdir. Sabah çorbası olarak da bilinir. Bu çorba soğan ve domates salçası tereyağında kavrulduktan sonra ilave edilen sıcak suya bulgur katılarak yapılır.
Bulgur çorbası ikram edilirken peynirli dürümde bulundurulur. Dürümde çömlek peyniri kullanılır.
- Yarma çorbası; yarmadan yapılır. Yaz aylarında çorbalık yarma hazırlanır. Daha çok soğuk içilmesi tercih edilir. Koyu ayran kıvamında hazırlanan yoğurda haşlanmış yarma, tuz ve taze nane ilavesiyle servis edilir.
Köfteli çorbalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyanın birçok yerinde yapılan, içine köfte konularak hazırlanan çorbalardır. Anadolu'da köfte kullanılarak hazırlanan birçok çorba çeşidi vardır. Malzeme olarak bulgur veya pirinçle hazırlanan köfteler yanında çorbanın çeşidine göre çeşitli sebzeler, yoğurt, baklagiller, çeşitli baharatlar, şehriye ve hamur kullanılır.
-
Bulgaristan'da yapılan köfteli çorba -
Almanya'da yapılan bir çeşit köfteli çorba -
Endonezya'da yapılan bir çeşit köfteli çorba -
Almondigas -
Filipinler'de yapılan bir çeşit köfteli çorba
Mantar çorbaları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mutfak Ürünleri / Çorbanın Tarihçesi". 20 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014.
- ^ "Çin'de 2400 yıllık çorba bulundu". 22 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2013.
- ^ "İslamiyetten önce Türklerde Yiyecek ve İçecekler" (PDF). 28 Eylül 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014.
- ^ "MELCEÜ'T- TABBÂHÎN" (PDF). 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Nisan 2022.
- ^ "Türk Mutfağının İkinci Yazılı Eseri: Ali Eşref Dedenin Yemek Risalesi". 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ Çapacı, Kazım. "Yeni Usûl Yemek Kitabı". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Şubat 2022.
- ^ "Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası (Metin-Sözlük)" (PDF). 5 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ "Türk Mutfağı'nda Kahvaltıda Tüketilen Çorbalar ve İllere Göre Dağılımı". Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der. 2018; (39): 56-66 Gastronomi ve Mutfak Sanatları / Derleme. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Mayıs 2022.
