Fisher'in kaçış süreci
Fisher'in kaçış süreci, gösterişli erkek süslerinin evrimini, ısrarcı ve doğrusal olan dişi tercihiyle açıklamak için 20. yüzyılda matematiksel biyolog Ronald Fisher tarafından öne sürülen bir cinsel seçilim mekanizmasıdır.[1][2][3] Bir örnek, renkli ve gösterişli erkek tavus kuşu tüylerinin, nispeten sade tavus kuşu dişisinin tüyleriyle karşılaştırılmasıdır; özellikle kuşun son derece uzun kuyruğu gibi maliyetli süslemeler, doğal seçilimle uyumsuz görünmektedir. Sürecin, belirli bir cinsiyetin sergilediği davranış gibi eşeysel dimorfik fenotipik özellikleri içerdiği de öne sürülebilir.
Aşırı ve (görünüşte) maladaptif eşeysel dimorfizm, Charles Darwin zamanından modern senteze kadar evrimsel biyologlarca bir paradoksu ifade ediyordu. Darwin, paradoksu çözmek için hem tercihin hem de süslemenin kalıtım yoluyla geçtiğini varsaydı ve gelişmiş hayvanlarda bir "estetik anlayışı" olduğunu öne sürdü. Böylece her iki özelliğin de sonraki nesillerde güçlü bir seçilim baskısına uğradığını düşündü. Fisher teoriyi daha da geliştirdi; tercih ile süsleme arasında genetik korelasyon olduğunu varsaydı, başta süslemeler daha yüksek uyum başarısı potansiyaline işaret ederdi, dolayısıyla süslemeleri tercih etmenin seçici bir avantajı vardı. Ardından, eğer yeterince kuvvetliyse, dişinin eş seçiliminde abartılı süslemeleri tercih etmesi, bu özellikler uyumsuz veya adaptif olmayan bir hale gelse bile doğal seçilimi baltalayacak kadar ileri gidebilir.[3] Sonraki nesillerde bu durum, pozitif geri bildirim yoluyla kaçak seçilime yol açabilir, özelliğin ve tercihin artış hızı (karşı seçilim engellenene kadar) katlanarak artabilir.[3]
Aynı mekanizmanın kantitatif genetik ve popülasyon genetiği modelleri kullanılarak yapılan modern açıklamaları esas olarak 1980'lerde Russell Lande ve Mark Kirkpatrick tarafından ortaya atılmış olup günümüzde daha çok seksi oğul hipotezi olarak anılmaktadır.[4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Andersson, M. (1994). Sexual selection. Princeton University Press. ISBN 0-691-00057-3.
- ^ Andersson, M.; Simmons, L.W. (2006). "Sexual selection and mate choice". Trends in Ecology and Evolution. 21 (6): 296-302. CiteSeerX 10.1.1.595.4050
. doi:10.1016/j.tree.2006.03.015. PMID 16769428.
- ^ a b c Gayon, J. (2010). "Sexual selection: Another Darwinian process". Comptes Rendus Biologies. 333 (2): 134-144. doi:10.1016/j.crvi.2009.12.001. PMID 20338530. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Mayıs 2025.
- ^ Kirkpatrick, Mark (1982). "Sexual Selection and the Evolution of Female Choice". Evolution, 36 (1): 1–12. https://doi.org/10.2307/2407961
- ^ Lande, R. (1980). Sexual Dimorphism, Sexual Selection, and Adaptation in Polygenic Characters. Evolution, 34 (2): 292–305. https://doi.org/10.2307/2407393
| Evrim |
|
|---|---|
| Popülasyon genetiği | |
| Gelişim | |
| Taksonlara göre evrim | |
| Organlara göre evrim | |
| Sürece göre evrim | |
| Tempo ve biçimler | |
| Türleşme | |
| Tarih | |
| Felsefe | |
| Alakalı | |