1973 Afgan darbesi
| 1973 Afgan darbesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Savunma Bakanı General Rasuli, darbenin birinci yıldönümünde Afgan subaylarla Attan yapıyor. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Cumhuriyetçi subaylar ADHP |
 Afganistan Krallığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Muhammed Davud Han Abdul Karim Mustaghni Faiz Mohammed Abdül Kadir | None1[›] | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
|
| ||||||
| Güçler | |||||||
| 2.200 askeri personel | |||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1 tank imha edildi, 4 asker öldürüldü[2] | 7 polis öldürüldü[2] | ||||||
| Afganistan tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
 |
| Zaman çizelgesi |
1973 Afgan darbesi, Afganlar tarafından 26 Saratan Darbesi olarak da anılır (Darice: کودتای ۲۶ سرطان)[3] ve 26 Saratan 1352 Devrimi olarak kendini ilan eden,[a][4] 17 Temmuz 1973'te Ordu Generali ve prens Muhammed Davud Han tarafından kuzeni Kral Muhammed Zahir Şah'a karşı yapılmış ve Davud Han liderliğindeki tek partili sistem altında Afganistan Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.[5][2]
Davud Han, darbe için, Kral İtalya'nın Ischia kentinde iyileşmekteyken monarşiyi devirmek amacıyla, o zamanki Genelkurmay Başkanı General Abdülkerim Mustaghni ile birlikte Kâbil'deki güçlere liderlik etmiştir. Davud Han'a, Hava Kuvvetleri Albayı Abdül Kadir de dahil olmak üzere ADHP'nın Perşem fraksiyonundan ordu subayları ve memurlar yardımcı olmuşlardır. Davud ayrıca, Kâbil Uluslararası Havalimanı ve Bagram Hava Üssü konuşlanmış, Teğmen Abdul Hamed Muhtaat ve Teğmen Pachagul Wadafar liderliğindeki hava kuvvetleri personelinin de desteğine sahipti, ancak şehir üzerinde askeri uçak uçurulmasına gerek duyulmadı.[6] Yedi sadık polis memuru ve bir tank komutanı ile tank mürettebatının üç üyesi, o dönemde Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Konseyi personeli tarafından "iyi planlanmış ve hızla gerçekleştirilmiş bir darbe" olarak tanımlanan olayda öldürülmüştür.[7][2]
Kral Zahir Şah misilleme yapmamaya karar verdi ve 24 Ağustos'ta resmen tahttan feragat ederek İtalya'da sürgünde kalmıştır. Böylece 1747'de Dürrânî İmparatorluğu'nun kuruluşundan bu yana iki yüzyılı aşkın kraliyet yönetimi darbeyle sona ermiştir.[8] Davud Han'ın kendisi de 1978'deki Sevr Devrimi'nde devrilecek ve idam edilmiştir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 26 Saratan 1352, Celali takviminde darbenin gerçekleştiği günü ifade eder ve bu da Milâdî takviminde 17 Temmuz 1973'e denk gelir. Ayrıca Peştuca karşılığı olan 26 Čungāx̌ 1352 olarak da anılabilir. (د چنګاښ ۲٦-۱۳٥۲).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Azimi, General Nabi (11 Nisan 2019). The Army and Politics: Afghanistan: 1963-1993 (İngilizce). AuthorHouse. ISBN 978-1-7283-8701-7.
- ^ a b c d Arnold, Anthony (June 1985). Afghanistan: The Soviet Invasion in Perspective. Hoover Press. ISBN 9780817982133.
- ^ "کودتای ۲۶ سرطان در افغانستان؛ نظام شاهی چگونه سرنگون شد". طلوعنیوز (Farsça). Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "CONTENTdm". content.library.arizona.edu. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "Afghan King Overthrown; A Republic Is Proclaimed". The New York Times. 18 Temmuz 1973. Erişim tarihi: May 3, 2020.
- ^ Azimi, General Nabi (11 Nisan 2019). The Army and Politics: Afghanistan: 1963-1993 (İngilizce). AuthorHouse. ISBN 978-1-7283-8701-7.
- ^ "The Once and Future King?". nsarchive2.gwu.edu.
- ^ "Afghanistan - Daoud's Republic, July 1973 - April 1978". countrystudies.us. Erişim tarihi: 12 Mart 2018.