Kete
Kete Doğu Anadolu Bölgesi, Doğu Karadeniz ve Güney Kafkasya'da da tüketilen bir şekerli ekmek çeşididir. Yapılan bölgeye göre farklılıklar göstermektedir. Türkiye'de başta Gümüşhane, Bayburt, Erzincan, Artvin, Ardahan, Kars, Van gibi illerde yapılır.
Ülkelere göre kete
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de yörelere göre çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bayburt Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bayburt ketesini diğer illerden ayıran en temel özellik kete içine unla tereyağı kavrularak konulan bir iç malzemesinin konulması ve Bayburt'ta "gav" denilen topraktan yapılan gömme tandırda yapılmasıdır ki tandıra kete vurulmadan önce muhakkak lavaş pişirilir ki tandır kıvama gelsin, bu yönleriyle diğer illerden ayrılır.
Bayburt Ketesinde süt, tereyağı, maya, tuz, buğday unu ve yumurta sarısı malzemeleri bulunur. Ayrıca iç harcı un ve tereyağından oluşur. Rulo şeklinde pişirilen Bayburt Ketesi servise hazır hale getirilir. Bayburt Ketesi uzun yıllardır yörede üretilen ve yöre ile özdeşleşmiş kültürel değerdir. Bayburt Ketesi 08.06.2020 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[1][2]
Kars Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kars ilinde günlük gıda tüketiminde önemli bir yer tutar. Kete, ilk olarak bu bölgeden çıkmış, daha sonra diğer bölgelere yayılmıştır. Sarıkamış' ta kete içine kavrulmuş un eklenerek ve ev yapımı tereyağı kullanılarak yapılır. Kars Ketesi 25.05.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[3]
Erzurum Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Erzurum'da da çok fazla yapılmaktadır. Yapılışı şu şekildedir: Açma kete un, yağ, tuz, biraz şeker, yaş maya ve su ile yoğrulduktan sonra bir saat kadar bekletilir ve dinlenen hamurdan alınan bezeler oklava yardımı ile orta incelikte bir yufka halinde açılarak, üzerine eritilmiş tereyağı sürülür. Hamurlar rulo haline getirilip küçük parçalara bölünür, daha sonra kesilen bu parçaların iki tanesi birleştirilmek şartıyla arasına isteğe göre ceviz, un kavurması, peynir (istenirse çikolata) koyulur ve hamur, yağlanmış tepsiye konulup yüksek ayarlı fırına verilerek pişirilir. Erzurum Ketesi 20.01.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4]
Kayseri Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kayseri gibi farklı yörelerde içi boş ya da un kavurmalı olup açma kete olarak yapılmaktadır. Özellikle bayramlarda özel tandırda yapılan geleneksel bir hamur işidir.
Posof Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Posof'ta ise helvalı (içli kete) olarak da çeşitleri vardır.
Siirt Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Siirt'de yapılan kete çeşididir. Siirt Kadêsi de denir.[5]
Van Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Van'da yapılan kete çeşididir. Van Kadêsi de denir.[6]
Kastamonu Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kastamonu'da yapılan kete çeşididir.
Şavşat Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Artvin Şavşat Ketesi 03.05.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[7]
Kelkit Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Gümüşhane Kelkit Ketesi 02.12.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[8]
Antakya Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hatay yöresinde yapılan iç harcı haşlanmış buğday ve şekerin karıştırılmasıyla elde edilen tatlı bir hamurişi türüdür.
Hakkari Ketesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hakkari'de yapılan kete çeşididir. Hakkari Kadêsi de denir. Hakkari Kadesi 11.01.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[9]
Azerbaycan'da yörelere göre kete çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Azerbaycan'da yörelere göre çeşitleri vardır. İrevan ketesi,[10] Karabağ ketesi,[11] Ordubad ketesi, Nahcivan ketesi (Şomu ketesi, karışıq göyerti ketesi, çiriş ketesi, mercimek ketesi)[12]
Ermenistan'da yörelere göre kete çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermenistan'da yörelere göre çeşitleri vardır. Ermenistan'da Gata ve Nazook çeşitleri vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38475[ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/e7167327-f720-405c-ab6f-0001bf1f3b5d.pdf[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Kars Ketesi". Türk Patent ve Marka Kurumu,. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi3 Haziran 2023.
- ^ "Erzurum Ketesi". Türk Patent ve Marka Kurumu,.
- ^ "Kadê". www.siirt.bel.tr. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021.
- ^ "KADE (KETE)". Kültür Portalı. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021.
- ^ "Coğrafi İşaret Platformu". 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
- ^ "Coğrafi İşaret Platformu". 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
- ^ "Hakkari Kadesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Ocak 2023.
- ^ "Azerbaycan'ın Meşhur İrevan Ketesi". Enfes Tarifler. 6 Nisan 2020. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ "Azeri Karabağ Ketesi". Nefis Yemek Tarifleri. 28 Kasım 2014. 30 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ "Naxçıvan mətbəxi - KƏTƏ". Naxçıvan TV (Azerice). 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
 | Yiyecek ya da içecek ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |