Boyoz
Boyoz, 1492'de Türkiye'ye yerleşen Sefarad Yahudileri tarafından Anadolu ve özellikle İzmir mutfağına katılmış, İzmir damak tadı ile özdeşleşmiş, mayasız bir hamur işidir.[1] İzmir Boyozu adıyla coğrafi işaret almıştır.[2]
"Boyoz", İspanyolca yazılışıyla "bollos", "küçük somun" anlamına gelen bollo sözcüğünün çoğuludur. İspanyolca iki L harfi Y sesiyle okunur.[1] Birçok mutfakta çörek, börek benzeri unlu mamüllerin Sefarad kültürüne özgü bir uygulamasıdır.
Boyozun ilk çıkışını atık hamur malzemesinin değerlendirilmesine bağlayan kaynaklar bulunmaktadır.[kaynak belirtilmeli] İzmir dışında hiçbir şehirde ticari olarak piyasaya sunulmadığından İzmir'in böreği olmuştur. Rivayete göre, İzmir'de ilk boyozu Boyozcu Avram Usta yapmış, o öldükten sonra İzmir'de boyozlar "Avram Usta'nın boyozu" adı altında satılmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Öncelikle hamur yoğrulup top şeklinde 2-3 saat tavada dinlendirilir. Daha sonra elle tabak genişliğinde açılıp bir süre daha dinlendirilen hamur, daha sonra yine elle sallanır ve tekrar açılır ve rulo yapılıp 1-2 saat daha dinlendirilir. Kulak memesi kıvamında kopma noktasına geldiğinde tavalara sıralanır ve küçük toplar halinde kesilerek yarım saat ile bir saat arasında nebati yağ içinde bekletilir. Çok yüksek ateşte tepsi ile fırınlanmadan önce kat kat, ipince açılmış olan milföy yufkanın arasına içlik malzemesi (peynir, ıspanak vs.) konur. Ticari satılan boyozlar boş olarak yapılırsa da gerçek boyoz boş yapılmaz. Hamurun özelliği un, çiçek yağı ve tahin karışımı ve tuzlu olmasıdır.[kaynak belirtilmeli]
Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sade boyoz
- Domatesli kaşarlı boyoz
- Karışık Ege otlu boyoz
- Pastırmalı boyoz
- Peynirli boyoz
- Kıymalı boyoz
- Zahterli boyoz
- Tahinli boyoz
- Sütlü boyoz
- Çörek otu ve susamlı boyoz
- Balkabaklı boyoz
- Yağsız boyoz
- Ispanaklı boyoz
- Patlıcanlı boyoz
- Zeytinli boyoz
- Patatesli boyoz
- Enginarlı boyoz
- Yeşil mercimekli boyoz
- Pırasalı boyoz
- Çikolatalı boyoz
- Ballı boyoz[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Yentürk, Nejat. Boyoz - İzmir'in Yaşayan ve Unutulmuş Unluları. Yemek ve Kültür, sayı 6. Çiya yayınları
- ^ "İzmir Boyozu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ "İzmirlilerin olmazsa olmazı 'boyoz'un 13 farklı çeşidi üretiliyor". TRT Haber. 27 Kasım 2016. 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024.
