Levzine
| Levzine | |
|---|---|
 | |
| Alternatif isim | Lazvînac |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Bölgesi | Edirne |
| Yaratıcısı | Abbâsî mutfağı, Endülüs mutfağı, Osmanlı mutfağı |
| Türü | Helva |
| Ana malzemeler | çekilmiş badem, bal, su, tane badem |
 |
| Osmanlı mutfağı |
|---|
Levzine (Osmanlıca: لوزينه, Arapça:Lazvînac diğer adlarıyla; Helva-i Levzine, Ballı Badem Helvası, Levzîne, Helvaların kâdı'l-kudâtı, Lauzinaj), malzemeleri çekilmiş badem, bal, su, tane badem olan Osmanlı mutfağında olan bir badem unu helvası veya badem ezmesidir.[1][2] Lûz (لوز), Arapça badem demektir. Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde adı geçen tatlılardan biridir.[3] Levzine helvasına Osmanlı Sürnameleri'nde adından sıkça bahsedilir. 1539 yılında Kanuni'nin şehzadelerinin Edirne Sarayı'ndaki ziyafet yemeğinde rastlanır. Levzine helvası lokmalık baklava dilimi şeklinde kesilir. Her bir dilimin üzerine yağsız bir tavada kavrulmuş iç badem saplanır.[4] Erbil mutfağında yapılan tatlılardan biridir.[5]
Abbâsî mutfağında ezilmiş badem, ekmek kırıntıları, gül suyu şurubu, şeker ve susam yağından yapılırdı.[6]
Tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Arap edebiyatında şekerleme ile ilgili çok sayıda referans bulunmaktadır. 10. yüzyıl şairi Al-Ma'muni ve öğrencilerinden birine uzun saatler hukuk okumanın ödülünün fıstık dolu lauzinaj yemeye yetecek kadar servet kazanma ihtimali olduğunu tavsiye eden bir kadı olan Sahnun'dan bahsediyor.
Tatlının iki çeşidi ortaçağ metinlerinden bilinmektedir:
- Lauzinaj muharraq, bazı akademisyenler bu yemeğin Osmanlı tatlısı baklavanın eski versiyonu olduğuna inanıyorlar (gerçi Charles Perry "baklavaya pek benzemiyordu" yazmıştı). İnce hamur hamurunun öğütülmüş badem (ve bazen Şam fıstığı veya ceviz gibi diğer kuruyemişler), gülsuyu ve bazen de sakız, amber veya misk gibi lüks tatlandırıcıların karışımı ile doldurulmasıyla yapılır. Antep sarma (Fıstıklı sarma (dolama)) çeşidi günümüzde yapılmaktadır.
- Lauzinaj yabis, şekerleme benzeri bir kıvama gelene kadar kaynayan bal veya şekerde pişirilmiş öğütülmüş bademlerle yapılırdı. Badem ezmesine kıvam olarak daha yakın olan çiğ hali, bademin şekerle harmanlanması ve kafur, misk ve gülsuyu ile tatlandırılmasıyla yapılmıştır. Bitmiş şekerleme, hayvan veya diğer şekillerde kalıplandı veya kareler ve üçgenler halinde kesildi.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Yerasimos, Marianna (2002). 500 yıllık Osmanlı yemek kültürü: günümüze uyarlanmış 99 Osmanlı yemeği : Osmanlı mutfağı. Boyut Yayınları. ISBN 978-975-521-668-3. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ Şirvânî, Muhammed bin Mahmûd-ı; Argunşah, Mustafa (2005). 15. yüzyıl Osmanlı mutfağı. Gökkubbe. ISBN 978-975-6223-84-0. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ "Geleneksel Türk Mutfaği ve Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Bahsettiği Yiyecek ve İçecekler" (PDF). İLMÎ ARAŞTIRMALAR, Sayi 21, 2006, 121-134. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)28 Aralık 2022.
- ^ "Levzine – Trakya Gezi". 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ "Erbil Yöresi Mutfak Kültürü üzerine Bir Araştırma". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2022, Cilt: 15, Sayı: 37, 91-113. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Aralık 2022.
- ^ "ABBÂSÎLERİN BİRİNCİ ASRINDA BAĞDAT (145-232/762-847)" (PDF). T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İSLÂM TARİHİ ve SANATLARI ANABİLİM DALI İSLÂM TARİHİ BİLİM DALI. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)4 Ocak 2023.
- ^ The Oxford Companion to Sugar and Sweets (İngilizce). Oxford University Press. 1 Nisan 2015. ISBN 978-0-19-931361-7. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2023.