Aperitif ve dijestif
"Aperitif", "Aperitiv", "Aperatif", "Aperitivo", "Digestiv", "Digestif", "Dijestif", "Digestivo" buraya yönlendirir.
.jpg)
Aperitif[1] (veya aperatif) ve dijestif (veya digestif), genellikle alkollü olan ve normalde sırasıyla yemekten önce ve yemekten sonra servis edilen içeceklerdir.
Aperitif
[değiştir | kaynağı değiştir]Aperatif, (Fransızca: Aperitif, İtalyanca: Aperitivo) genellikle iştahı açmak için yemekten önce servis edilen alkollü bir içecektir ve genellikle tatlı olmaktan ziyade sektir. Aperatif için yaygın tercihler vermut, şampanya, pastis, cin, uzo, fino, amontillado veya diğer sek şeri stilleridir (ancak genellikle çok tatlı ve zengin olan Cream veya Oloroso karışımlı şeri değildir).
Bir aperatif, kraker, peynir, pâté, kiş veya zeytin gibi bir meze veya ara sıcak ile servis edilebilir.[2][3]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Apéritif, "açmak" anlamına gelen Latince "aperire" fiilinden türemiş bir Fransızca kelimedir.[4] Apéritif için Fransızca argo kelime apéro'dur. Aperol adını apéro'dan almıştır. Aperatif içecekler “Pre Dinner” adıyla da anılır.[5]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Aperatifler en azından beşinci yüzyıldan beri var olmuştur; bu, Philokalya'daki "Cinsel organları disiplin altına almak isteyen kişiler, 'aperatif' adı verilen yapay karışımları içmekten kaçınmalıdırlar; muhtemelen bunlar, mideye, ardından gelecek olan büyük öğün için bir yol açtığı içindir." cümlede geçmektedir.[6]
1796'da Torino damıtıcısı Antonio Carpano modern vermutu icat etti.[7][8]
Aperatifler 19. yüzyıl İtalya'sında yaygınlaştı ve modern vermutun yaratıldığı Torino, Roma, Cenova, Floransa, Milano ve Venedik'teki şık kafelerde servis edilmeye başlandı.
1846'da kimyager Joseph Dubonnet tarafından sıtmayla savaşan kininin verilmesinin bir yolu olarak yaratılan Dubonnet adlı bir aperatif Fransa'da tanıtıldı. İlaç acı bir içecekti, bu yüzden kininin keskin tadını maskelemek için otlar ve baharatlardan oluşan bir formül geliştirdi ve o kadar iyi işe yaradı ki tarif o zamandan beri iyi korundu. Fransız Yabancı Lejyonu askerleri sivrisinek istilasına uğramış Kuzey Afrika'da bunu kullandı. Dubonnet'in karısı bu içeceğe o kadar düşkündü ki tüm arkadaşlarına denetti ve popülerliği yayıldı.
Aperatifler Avrupa'da çok popüler hale geldi ve bu ilgi Atlantik'i aşarak yayıldı; 1900'e gelindiğinde Amerika Birleşik Devletleri'nde de yaygın olarak servis edilir hale geldi.
İspanya'da ve Latin Amerika'nın bazı ülkelerinde aperitifler yüzyıllardır tapasların temel unsuru olmuştur. Aperitifle birlikte meze yeme geleneği 1970'lerde Atlantik'i geçerek ters yönde yayılmış ve ABD'de "happy hour" (bir restoran veya barın indirimli içki sattığı saatler) sırasında içki satın alımıyla birlikte önemli miktarda yiyecek sunulması alışkanlığı İtalya'da da daha fazla yiyecek içeren bir aperitivo bölümünün geliştirilmesine yol açmıştır.[9]
Türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Her zaman aperitif olarak servis edilen tek bir alkollü içecek yoktur. Güçlendirilmiş şarap, likör ve sek şampanya muhtemelen en yaygın tercihlerdir. Yemekten önce servis edildiği için, genel bir kılavuz olarak vurgu genellikle tatlıdan ziyade sek üzerinedir.
- Fransa'da aperatifler bölgeden bölgeye değişir: pastis Fransa'nın güneyinde, Calvados brendisi Normandiya bölgesinde, Crémant d'Alsace doğu bölgesinde popülerdir. Şampanya veya konyak da servis edilebilir. Blanc-cassis olarak da adlandırılan Kir, bir ölçü crème de cassis (siyah frenk üzümü likörü) ve bourgogne aligoté gibi beyaz şarapla yapılan yaygın ve çok popüler bir aperatif kokteylidir. "Kir Royal" kelimesi beyaz şarap yerine bir Şampanya tercih edildiğinde kullanılır. Beaujolais nouveau gibi basit bir kadeh kırmızı şarap da pâté eşliğinde aperatif olarak sunulabilir.
- İtalya'da aperitivo olarak vermut veya şarap servis edilebilir (aperitivo denir). Martini, Aperol Spritz ve sodalı Campari de tercih edilen popüler aperitivo içecekleridir.
- Doğu Akdeniz'de arak, mezelerin yanında servis edilir.
- Britanya ve İrlanda'da şeri ve sek Madeira geleneksel aperitiflerdir.
- Türkiye'de rakı, çeşitli mezelerle ve çerezlerle aperitif olarak tüketilir.
Dijestif
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dijestif, bir yemekten sonra servis edilen[10] alkollü bir içecektir, ancak bunu destekleyecek güçlü bir kanıt yoktur.[11] Kahve ikramından sonra servis edildiğinde pousse-café olarak adlandırılabilir.[12] Dijestif içecekleri genellikle saf olarak alınır.
Yaygın dijestif içecekleri şunlardır:
- Brendi (konyak, Armagnac, Ararat)
- Güçlendirilmiş şaraplar (tatlı şeri (genellikle cream veya oloroso şeri), vermut, port, Madeira ve ratafia)
- Acı veya tatlı likörler (Drambuie, Amaretto, Bénédictine, Amari (Fernet gibi), bitkisel likör, Sambuca, Chartreuse, Galliano, Grand Marnier, Jägermeister, Irish Mist, Kahlúa, limoncello, Herbs de Mayorca, Beirão, pelinkovac, Unicum, Underberg, Fernet-Branca, Mirto, Jeppson's Malört)
- Damıtılmış içkiler (Uzo, Rakı, Şnaps, Tekila veya Akuavit)
- Likörlü kokteyller (Black Russian, Rusty Nail vb.)
Bitter dijestifler genellikle sindirime yardımcı olma amacıyla karminatif otlar içerir.[13]
Birçok ülkede insanlar öğle ve akşam yemeklerinde alkollü içecekler tüketmektedir. Çalışmalar, alkol içmeden önce yiyecek yendiğinde alkol emiliminin azaldığını[14] ve alkolün kandan atılma hızının arttığını bulmuştur. Daha hızlı alkol atılımının mekanizması, yiyecek türüyle ilişkili görünmemektedir. Mekanizma muhtemelen yiyecek kaynaklıdır ve bu da alkol metabolize eden enzimleri ve karaciğer kan akışını artırır.[14]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "aperitif". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu.
- ^ Lichine, Alexis; Fifield, William (1981). Alexis Lichine's New Encyclopedia of Wines & Spirits (İngilizce). Knopf. s. 75. ISBN 978-0-394-51781-0.
- ^ Robinson, Jancis; Harding, Julia (2015). The Oxford Companion to Wine (İngilizce). Oxford University Press. s. 26. ISBN 978-0-19-870538-3.
- ^ "All Diet & Nutrition Articles". EverydayHealth.com (İngilizce). 12 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ Müdürü, BarOkulu (21 Mart 2019). "Aperatif ve Dijestif Nedir? Hangi İçkilerdir? - Bar & Alkol". Bar Okulu. 14 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ Bingaman, Brock; Nassif, Bradley (26 Haziran 2012). The Philokalia: A Classic Text of Orthodox Spirituality (İngilizce). Oxford University Press. s. 267. ISBN 978-0-19-991183-7.
- ^ Bezzone, Francesca (3 Mart 2021). "Italian Aperitivo - The history of the Italian aperitif". Life in Italy (İngilizce). 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ The Mixellany Guide to Vermouth & Other Aperitifs (İngilizce). Mixellany Limited. s. 44. ISBN 978-1-907434-29-7.
- ^ "The Italian Aperitivo". HuffPost (İngilizce). 5 Ocak 2015. 7 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ "Dictionary.com | Meanings & Definitions of English Words". Dictionary.com (İngilizce). 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ Steiner, Jennifer L.; Crowell, Kristen T.; Lang, Charles H. (Aralık 2015). "Impact of Alcohol on Glycemic Control and Insulin Action". Biomolecules (İngilizce). 5 (4): 2223-2246. doi:10.3390/biom5042223. ISSN 2218-273X. PMC 4693236
. PMID 26426068. 20 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Şubat 2025.
- ^ "Dictionary.com | Meanings & Definitions of English Words". Dictionary.com (İngilizce). 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ Walton, Stuart; Miller, Norma (1997). Spirits & Liqueurs Cookbook (İngilizce). Lorenz Books. ISBN 978-1-85967-415-4.
- ^ a b Ramchandani, Vijay A.; Kwo, Paul Y.; Li, Ting-Kai (2001). "Effect of Food and Food Composition on Alcohol Elimination Rates in Healthy Men and Women". The Journal of Clinical Pharmacology (İngilizce). 41 (12): 1345-1350. doi:10.1177/00912700122012814. ISSN 1552-4604. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Şubat 2025.
