Nicopolis
  Nicopolis Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||||
| Konum | Bayramköy, Şebinkarahisar, Giresun, Türkiye | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Armenia Minor | ||||||||||
| Koordinatlar | 40°18′K 37°50′D / 40.300°K 37.833°D | ||||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||||
Nicopolis
 | |||||||||||
Nicopolis , Nikopolis veya Armenya Nikopolisi (Grekçe: Νικόπολις Nikópolis, Ermenice: Նիկոպոլիս Nigobolis), Antik Roma kolonisi olarak kurulmuş kent.
Roma komutanı Pompey tarafından MÖ 65 yılında şimdiki Giresun'un Şebinkarahisar ilçesine bağlı Bayramköy yakınında, Pontus kralı VI. Mithridates'in ordusunu mağlup ettiği için "zafer kenti" anlamına gelen Nicopolis kenti kurulmuştur. Yine Pompey tarafından fethedilen Küçük Ermenistan eyaletinde yer almıştır.[1] Roma idari düzeni içinde daha sonra Armenia Prima eyaletine bağlanmıştır. Antik Nikopolis’in bulunduğu alan, günümüzde Türkiye’nin kuzeydoğusunda yer alan ve 1933 yılına kadar Şebinkarahisar'a bağlı olan ancak daha sonra Sivas iline bağlanan Koyulhisar yerleşimiyle de örtüşmektedir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Nikopolis kenti, Pompey’in Pontus kralı VI. Mithridates’e karşı kazandığı kesin zaferden sonra, askerî gaziler ve yerel halkın iskân edilmesiyle kurulmuştur. Kent, ormanlık bir dağın eteklerinde, su kaynakları bakımından zengin bir ovada konumlanmıştır. Antik yol ağının önemli bir kavşak noktası olan Nikopolis’ten Comana, Polemonion, Neokaisareia ve Sebasteia gibi merkezlere uzanan Roma yolları çıkmaktaydı. Coğrafyacı Strabon’un aktardığına göre kent, kendi döneminde kayda değer bir nüfusa sahipti.[2]
MÖ 36 yılında Marcus Antonius tarafından Pontus kralı I. Polemon’a verilen Nikopolis, MS 54’ten itibaren Khalkisli Aristobulos tarafından yönetilmiş, MS 64 yılında ise İmparator Neron tarafından kesin olarak Roma İmparatorluğu’na ilhak edilmiştir. Bu tarihten sonra Küçük Ermenistan’ın metropolisi olmuş; eyalet meclisinin toplandığı ve Armeniarkh’ın seçildiği merkez haline gelmiştir. Kentte Augustuslara adanmış bir sunak ile Zeus Nikēphoros ve Zafer (Nike) kültlerine ait tapınaklar bulunmaktaydı.
Hristiyanlık Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hristiyanlık Nikopolis’e erken tarihlerde ulaşmıştır. Yaklaşık MS 319 yılında, Licinius döneminde, kentin kırk beş sakini şehit edilmiştir. Bu şehitler, Doğu Ortodoks ve Roma Katolik kiliselerinde 10 Temmuz’da anılmaktadır. Aziz Basileios,[3] Nikopolis rahiplerini “itirafçıların ve şehitlerin oğulları” olarak nitelendirmiş, kentin kilisesini ise Koloneia kilisesinin “annesi” olarak tanımlamıştır.[4] Yaklaşık 472 yılında Aziz Sessiz Yuhanna, tüm mal varlığını satarak burada Meryem Ana’ya adanmış bir kilise inşa ettirmiştir. Aziz Januarius ve Aziz Pelagia’nın da kentte şehit edildiklerine inanılmaktadır.[5]
Yıkım ve Gerileme
[değiştir | kaynağı değiştir]MS 499 yılında meydana gelen büyük Nikopolis depremi, kenti neredeyse tamamen yok etmiştir;[6] yalnızca piskopos ve iki kâtibinin hayatta kaldığı aktarılmaktadır. Felaketin etkileri telafi edilememiştir. İmparator I. Justinianus surları yeniden inşa etmiş ve Kırk Beş Şehit anısına bir manastır yaptırmış olsa da[7] Nikopolis eski ihtişamına kavuşamamış, zamanla Koloneia’nın gölgesinde kalmıştır.
İmparator Herakleios döneminde Sasani hükümdarı II. Hüsrev’in kuvvetleri tarafından ele geçirilen kent,[8] bundan sonra yalnızca orta ölçekli bir yerleşim ve piskoposluk merkezi olarak varlığını sürdürmüştür. En az 11. yüzyıla kadar Sebasteia’ya bağlı bir sufragan piskoposluk olarak kaldığı, Notitiae episcopatuum kayıtlarından anlaşılmaktadır. 9–11. yüzyıllar arasında Koloneia theması içinde yer almıştır.
Osmanlı Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı hâkimiyeti altında, antik Nikopolis alanında Kara-Hisar sancağına ve Sivas vilayetine bağlı Enderes yakınlarında yer alan Purkh adlı bir Ermeni köyü bulunmaktaydı.
Piskoposlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Le Quien tarafından anılan sekiz piskopos arasında en tanınmış isim, 11. yüzyılda görevinden ayrılarak Fransa’daki Pithiviers’e çekilen Nikopolisli Gregorios’tur. Roma Katolik Kilisesi, onu 14 Mart’ta anmakta; Nikopolis piskoposluğunu ise Ermenistan’daki Nikopolis adıyla itibari (titular) bir makam olarak listelemektedir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Appian, Mithridatic War, 115.
- ^ Geographica, XII, iii, 28.
- ^ Patrologia Graeca, XXXII, 896.
- ^ P. G., XXXII, 834.
- ^ Catholic Encyclopedia, "Pelagia".
- ^ Bull. Acad. de Belgique, 1905, 557.
- ^ Procopius, "De Ædificiis", III, 4.
- ^ Sebeos, Histoire d'Heraclius, tr. Macler, s. 62.
- ^ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana, 2013, 978-88-209-9070-1), s. 946
 | Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |