Dokimeion
Grekçe: Δοκίμια ve Δοκίμειον | |||||||
 Dokimeion mermerinden yapılmış, 150 ile 180 yılları arasına tarihlenen bir lahit. | |||||||
  Dokimeion Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||
| Konum | İscehisar, Afyonkarahisar, Türkiye | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Frigya | ||||||
| Koordinatlar | 38°52′K 30°45′D / 38.867°K 30.750°D | ||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||
| Tarihçe | |||||||
| Kurucu | Antigonos Dokimos | ||||||
| Kuruluş | MÖ 302 | ||||||
| Devir(ler) | Helenistik Dönem | ||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||
Dokimeion
 | |||||||
Dokimeion, Docimia, Docimium veya Docimeium (Grekçe: Δοκίμια ve Δοκίμειον), Küçük Asya'daki antik Frigya'da, ünlü mermer ocaklarının bulunduğu bir şehirdi.[1] Helenistik dönemde Makedonyalılar tarafından kurulmuştur. Roma döneminde yarı özerk konumuyla imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır.[2] Dokimeion'un tam konumu yakın zamana kadar tartışma konusuydu; ancak günümüzde Afyonkarahisar'ın 25 km. kuzeydoğusunda, İscehisar ilçesi yakınlarında yer alan antik kenttir.[3]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu şehir, üzerinde "Δημος" veya "Ιερα Συνκλητος Δοκιμεων Μακεδονεν" yazıtları bulunan sikkelerinden anlaşıldığı üzere, sakinlerinin Makedon olarak adlandırıldığı, Büyük İskender’in komutanlarından Antigonos Dokimos tarafından MÖ 302 tarihinde kurulduğu düşünülmektedir.[4] Şehrin Yunanca adı, Latin alfabesine çevrilirken Dokimeion, Dokimia Kome, Dokimaion ve daha sonra Dokimion şeklinde kullanılmıştır.
Strabon, Dokimeion'u Synnada civarında bir yere konumlandırır. Burayı bir köy olarak adlandırır ve orada Synnada taşı olarak adlandırılan[5] (Romalıların deyişiyle) bir ocak olduğunu belirtir. Ancak bölge halkı bu taşı Dokimites ve Dokimaea olarak adlandırır. Başlangıçta ocak sadece küçük taş parçaları verirken, Romalıların daha sonraki çabaları sayesinde tek parçadan büyük sütunlar çıkarılmıştır. Bu sütunlar, çeşitlilik açısından Alabastrites'e yaklaşır. Bu ağırlıkların denize taşınması zahmetli olsa da, hem sütunlar hem de levhalar Roma'ya şaşırtıcı büyüklükte ve güzellikte getirilmiştir.
Strabon'un bu pasajında geçen Dokimaea (Δοκιμαίαν) kelimesi hatalı görünmektedir. Doğrusu ya Δοκιμαῖον ya da Δοκιμέα olmalıdır. Strabon, Synnada ovasının yaklaşık 60 stadia uzunluğunda olduğunu ve Dokimeion'un ötesinde olduğunu belirtir. Catholic Encyclopedia buradan yola çıkarak, Strabon'un Dokimeion'u ovanın sınırından çok uzak olmayan bir yerde olduğunu varsaydığını çıkarır. Tablo, Synnada ile Dokimeion arasında 32 MP. (Roma mili) olduğunu ve Dokimeion'un Synnada'dan Dorylaeum'a giden yol üzerinde olduğunu gösterir; ancak bu sayı kesinlikle hatalıdır.
Kent, farklı renk ve çeşitlerde mermerlerin çıkartılması ile ünlüydü. Mermerler, Efes limanı üzerinden Kuzey Afrika ve Roma’ya taşınırdı. Mermer yatağından limana kadar olan yaklaşık 300 kilometrelik mesafe, karayolu ile kat edilirdi.[6] İri mermer blokları ve sütunlar 6, 8 veya 10 tekerli vagonlara konulur ve bu vagonları öküzler beş günde Efes'e taşırdı. Taşıma işlemi sırasında yer yer Büyük Menderes Nehri'nden de faydalanıldığı düşünülmektedir.[7]
Dokimeion mermerleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dokimeon'un mermerleri, Roma mimarisinde “Pavonazzetto’ (Afyon menekşe mermeri) diye adlandırılırdı. Bu mermerlerin kullanıldığı ünlü yapılardan bazıları; İstanbul'daki Ayasofya Kilisesi, Roma'daki Pantheon[8][9] ve Trajon Forumu'dur.[10][11][12] Bu mermer, mor pigmentin elde edilmesinin çok zahmetli ve pahalı olduğu dönemlerde popüler olmuştur. Üretiminin zahmetli ve pahalı olması sebebiyle mor renk asaletin ve tanrısallığın rengi olmuş, dünyada mor renkte damarları olan mermer sadece Docimeon'da çıkartıldığından bu mermere büyük ve görkemli yapıların inşasında çok talep olmuştur. Dokimeion, ünlü sütunlu lahitlerin üretiminin sona erdiği üçüncü yüzyılın sonlarına kadar en önemli mermer ocağı ve lahit atölyesiydi.[13]
Antik Çağ'da işletilmeye başlanan ve uzun bir süre atıl durumda kalan Dokimeion Ocakları, Cumhuriyet döneminde yeniden faaliyete geçirilmiş olup bugün halen bu mermerleri işleyen birkaç firma bulunmaktadır.
Mitolojide Dokimeion
[değiştir | kaynağı değiştir]Dokimeion'da mermer ocaklarının yoğun olarak bulunduğu Persis Dağı (bugün Bacakale adıyla bilinir), Yunan mitolojisine göre Tanrıça Kybele'nin kutsal alanıydı. Kybele'nin sevgilisi Attis, Persis Dağı'nda avlandığı bir gün, yaban domuzu saldırısına uğrayarak yaralanır. Yarasından akan kanın, Dokimeion ocaklarındaki beyaz mermere damlaması sonucunda beyaz mermerin rengi mora dönüşür.
Hristiyanlık Tarihindeki Yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu alanda, Konstantin sonrası döneme ait birçok Hristiyan yazıtı bulunmuştur.
Dokimeion, Phrygia Salutaris'teki Synnada Metropolitliği'ne bağlı bir suffragan (yardımcı piskoposluk) idi. 344'ten 879'a kadar altı veya yedi piskoposun bilindiği (Lequien, Oriens Christianus, I, 853) ve bir başka piskoposun da bir yazıtta bahsedildiği kaydedilmiştir.[4] Dokimeion, Katolik Kilisesi'nin titular piskoposluk listesinde yer almaktadır.[14]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Steph. B. s. v. Grekçe: Σύνναδα.
- ^ "Antik Kentler". afyon.ktb.gov.tr. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.
- ^ Richard Talbert, Barrington Atlas of the Greek and Roman World, (ISBN 0-691-03169-X), Harita 62 & notlar.
- ^ a b Pétridès, Sophron (1909). "Docimium". In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Clt. 5. New York: Robert Appleton Company.
- ^
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Kara-Hissar". Encyclopædia Britannica. 15 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 674.
- ^ "Dokimeion haberi". Arkeolojik Haber. 5 Nisan 2018. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.
- ^ "Antik Çağ'dan günümüze, bir taş hikayesi Pavonazzetto (Violet)". Stone World. 30 Eylül 2020. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.
- ^ Anthony Grafton (2010). Classical Tradition, Harvard University. s. 842. ISBN 9780674035720.
- ^ William Lloyd Macdonald (2002). The Pantheon, Harvard University. s. 86. ISBN 9780674010192.
- ^ Gaynor Aaltonen (2008). The History of Architecture. ISBN 9781782127970.chapter, ROME: CROSSING CONTINENTS
- ^ James E. Packer (2001). The Forum of Trajan in Rome. University of California Press. s. 120. ISBN 9780520226739.
- ^ Ben Russell (2013). The Economics of Roman Stone Trade, Oxford University. OUP Oxford. s. 229. ISBN 9780199656394.
- ^ Niewöhner, Philipp (2017). The Archaeology of Byzantine Anatolia From the End of Late Antiquity Until the Coming of the Turks. Oxford University Press. s. 41. ISBN 9780190610463. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana, 2013 978-88-209-9070-1), p. 882
