Kebrini
  Kebrini Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||||||
| Diğer adı | Troas’taki Antiokheia Grekçe: Ἀντιόχεια τῆς Τρωάδος | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konum | Çalıdağı, Bayramiç, Çanakkale, Türkiye | ||||||||||||
| Bölge | Troas | ||||||||||||
| Koordinatlar | 39°44′39″K 26°33′59″D / 39.74417°K 26.56639°D | ||||||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||||||
Kebrene
 | |||||||||||||
Kibrini, Kebren (Grekçe: Κεβρήν) veya Kebrene (Grekçe: Κεβρήνη), Anadolu'nun Troas bölgesinde, Skamander Vadisi'nin orta kesiminde yer alan bir antik Yunan kentidir. Bazı araştırmacılara göre, kentin adı MÖ 3. yüzyılın bir döneminde Troas'taki Antiokheia (Grekçe: Ἀντιόχεια τῆς Τρωάδος) olarak değiştirilmiştir.
Çanakkale ilinin Bayramiç ilçesine bağlı Çalıdağı köyü civarında yer almaktadır. Arkeolojik kalıntıları, günümüz Kaz Dağı'nın ormanlık eteklerinde, Karamenderes Nehri'nin yaklaşık 7 km güneyinde yer alan Çal Dağı üzerinde tespit edilmiştir.[1] Alan ilk kez 1860 yılında İngiliz amatör arkeolog Frank Calvert tarafından tanımlanmıştır.[2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuruluş
[değiştir | kaynağı değiştir]Kebren'de bulunan en erken dönem Yunan arkeolojik kalıntıları MÖ 7. yüzyılın ortaları ile MÖ 6. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir ve yerel seramiklerle birlikte keşfedilmiştir. Bu durum, kentin başlangıçta karışık bir Greko-Anadolu topluluğu olduğunu göstermektedir.[3] MÖ 4. yüzyılın başlarında yazan Ksenofon, yaklaşık MÖ 400 yılında Kebren'in nüfusunun hâlâ hem Yunan hem de Anadolu kökenli unsurlardan oluştuğunu ima etmektedir; bu da iki etnik grubun Yunan kolonizasyon sürecinin tamamlanmasından uzun süre sonra bir arada yaşamaya devam ettiğini göstermektedir.[4] MÖ 4. yüzyılın ortalarına tarihlenen kaynaklar, kenti bir Aiol kolonisi olarak kabul etmektedir. Kymeli tarihçi Eforos ise, kentin kurucularının aslında kendi şehrinden geldiğini öne sürmüştür. Ancak bu iddia temkinle ele alınmalıdır, zira Ephoros antik dönemde memleketinin önemini abartmasıyla ünlü bir figürdür.[5] Ephoros'un iddiasının doğruluğu kesin olarak belirlenemese de, erken dönem yerleşimcilerin Aioller olduğu kesindir, çünkü akınlardaki Gergis’te, Aiol lehçesiyle yazılmış bir Kebren vatandaşı için hazırlanmış bir mezar yazıtı bulunmuştur.[6]
Klasik Dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ 5. yüzyılda Kebren, Hellespontos bölgesinde yer alan, Delos Birliği'ne üye bir şehirdi ve 454/3 yılından 425/4 yılına kadar Atina’ya yıllık 3 talent haraç ödemekteydi. Ancak 450/49 yılında yalnızca 8.700 drahmi ödemiştir.[7] Peloponez Savaşı’nın sonunda, MÖ 404 yılında Atina’nın yenilgiye uğramasının ardından Kebren, Dardanos’un tiranı Zenis ve eşi Mania’nın kontrolüne geçmiştir. Bu çift, Troas bölgesini Pers satrabı Farnabazos adına yönetmekteydi. MÖ 399 yılında Kebren, Sparta komutanı Dercylidas tarafından ele geçirildi, ancak kısa bir süre sonra yeniden Perslerin kontrolüne geçti.[8] MÖ 360/59 yılında, Yunan paralı asker komutanı Charidemos kenti kısa süreliğine ele geçirse de, Pers satrabı Artabazos tarafından geri püskürtüldü.[9] MÖ 4. yüzyılın bir döneminde, Kebren’in bastığı sikkelerin ön yüzünde bir satrabın başı tasvir edilmiştir. Bu durum, kentin Pers yöneticileriyle yakın ilişkisini göstermektedir.[7] Kebren, yaklaşık MÖ 310 yılında, Antigonos I Monophthalmos’un Antigoneia Troas’ı (MÖ 301’den sonra adı Aleksandria Troas olarak değiştirilmiştir) kurmasıyla bağımsız bir şehir olmaktan çıkmış ve sinokizm (birleşme) sürecine dahil edilmiştir.[10]
Troas'taki Antiocheia
[değiştir | kaynağı değiştir]Nadir bulunan bir dizi bronz sikke, Kebren’in ön ve arka yüz tasarımlarını (koç başı/Apollon başı) taşımakla birlikte, Ἀντιοχέων (Antiocheōn, “Antiokheislere ait [sikke]”) ifadelerini içermektedir. Bu sikkelere dayanarak, özellikle Fransız epigraf Louis Robert tarafından öne sürülen bir görüşe göre, Kebren, MÖ 281 yılında Korupedyon Muharebesi’nde Lisimahos’u mağlup eden Antiochos I Soter tarafından Troas'taki Antiokheia adıyla yeniden kurulmuştur. Bu zaferin ardından Batı Anadolu’nun büyük bir kısmı Antiochos’un kontrolüne girmiştir. Ayrıca, Robert bazı sikkelerde B ve K harflerinin yanı sıra koç başının yanında bir topuz (gürz) bulunduğunu belirtmiştir. Topuz, Troas’ta yeri kesin olarak tespit edilememiş olan Birytis kentinin tipik sikke sembolü olduğundan, Robert, bu harflerin Birytis ve Kebren şehirlerine atıfta bulunduğunu ve bu iki topluluğun birleşerek Troas’taki Antiokheia kentini oluşturduğuna dair bir sinokizm veya sympoliteia (siyasal birlik) kanıtı sunduğunu öne sürmüştür.[11] Ancak Robert’in bu görüşleri, arkeolog John Manuel Cook tarafından defalarca eleştirilmiştir. Cook, Çal Dağı’ndaki alanda Hellenistik döneme ait herhangi bir yerleşim izine dair arkeolojik veya nümizmatik bir kanıt bulunamadığını savunmaktadır.[12] Ancak Cook’un bu iddiaları, Çal Dağı’nda yalnızca iki gün süren yüzey araştırmasına dayanmaktadır. Dolayısıyla, MÖ 3. yüzyıldaki yerleşim tarihine dair kesin yanıtlar ancak kapsamlı bir kazı çalışmasının tamamlanmasıyla elde edilebilecektir.[13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cook (1973) 327-31.
- ^ Cook (1973) 327.
- ^ Cook (1973) 336-7, 359.
- ^ Xenophon, Hellenica 3.1.18 Mitchell ile (2004).
- ^ Aeolian: Ps-Scylax, Periplus 96. Cumaean: Ephorus, Brill's New Jacoby 70 F 10, Cook'un şüpheleri ile (1973) 337.
- ^ Cook (1973) 401 no. 18.
- ^ a b Mitchell (2004).
- ^ Xenophon, Hellenica 3.1.17-18, cf. daha kısaca Diodorus Siculus 14.38.3.
- ^ Demosthenes 23.154.
- ^ Strabo 13.1.33, 47.
- ^ Robert (1951) 16-31. Robert, MÖ 2. yüzyılın başlarında Cebren’in varlığını sürdürdüğünü kanıtladığını düşündüğü iki ek belge daha sunmaktadır: Delphi'deki Theorodokoi listeleri (Plassart (1921) 8, lines 20-1) ve Assos'taki bir yazıt (Merkelbach (1976) no. 4). Cook (1973) 342-3 Cebren’in Theorodokoi listesinde yanlış bir restorasyon olduğunu ve söz konusu listenin her hâlükârda MÖ 230’lu veya 220’li yıllara tarihlendiğini göstermektedir. Öte yandan, Assos’tan gelen yazıtın en güncel editörü, metni yaklaşık MÖ 330-310 yıllarına tarihlendirmektedir.
- ^ Cook (1973) 338-44, (1988).
- ^ Cook (1973) 6, 339.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- A. Plassart, ‘Inscriptions de Delphes: la liste de théorodoques’ ''BCH'' 45 (1921) 1-85.
- L. Robert, ''Études de Numismatique Grecque'' (Paris, 1951) 16–31.
- J. M. Cook, ''The Troad: An Archaeological and Topographical Study'' (Oxford, 1973) 327–44.
- R. Merkelbach, ''Die Inschriften von Assos'', Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 4 (Bonn 1976).
- J. M. Cook, 'Cities in and around the Troad' ''ABSA'' 83 (1988) 7-19.
- S. Mitchell, 'Kebren' in M. H. Hansen and T. H. Nielsen (eds), ''An Inventory of Archaic and Classical Poleis'' (Oxford, 2004) no. 780.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
